Centraal Planbureau

Op het eerste oog leek hij op een #Republikeinse cowboy, hij bleek een Duitse zadelmaker te zijn. Naar aanleiding van deze ervaring onderweg naar Amerika schrijft CPB’er Gerdien Meijerink in haar zomercolumn over vooroordelen en wat het gevaar hiervan is. #Stereotypes, zowel positief als negatief, zijn vaak gebaseerd op beperkte informatie. Dit kan op persoonlijk en maatschappelijk gebied negatieve gevolgen hebben. Medisch onderzoek wordt bijvoorbeeld met name uitgevoerd op witte mannen, terwijl vrouwen en andere groepen anders op de medicatie kunnen reageren. Een ander voorbeeld dat Meijerink geeft zijn sollicitatiegesprekken: “Zo blijkt uit experimenten dat sollicitanten met een niet-Nederlandse naam minder vaak een uitnodiging krijgen voor een sollicitatiegesprek dan hun Nederlandse concurrenten met identieke kwalificaties.” Hierdoor lopen werkgevers veel talent mis. Daarnaast reflecteert Meijerink ook op het CPB: “We doen vast niet genoeg, maar we zijn ons bewust van blinde vlekken en we willen die blinde vlekken verkleinen, onder andere met ons diversiteitsteam. En toch nodigden we, weliswaar onbewust, alleen witte, Nederlandse mannen uit als spreker bij een symposium over migratie. Daar kregen we terecht kritiek op.” Diverse teams leiden vaak tot nieuwe inzichten, en interessante onderzoeksvragen. Lees de volledige #zomercolumn via: https://lnkd.in/eFxQB6x2

De Nederlandse kust blijft onverminderd populair bij buitenlandse #toeristen: goed voor de Nederlandse economie, toch? Een bezoek aan een restaurant aan de kust zet CPB’er Jeroen Hinloopen hierover aan het denken. Hij beschrijft het in zijn zomercolumn. “(…) We zitten nu in Nederland in een restaurant, van een Belgische eigenaar. We worden ontvangen door een vrouw uit Oekraïne. En het eten wordt door een Italiaanse kok bereid en door een Duitse student geserveerd.” Doordat het restaurant op Nederlandse grond staat, is het goed voor onze# economie. Het draagt immers bij aan ons #bbp. Lees de volledige conversatie in de #zomercolumn: https://lnkd.in/eD2cn5gd

De Nederlandse economie is veerkrachtig gebleken, dat kwam naar voren in de #risicorapportage financiële markten van het CPB. De schuldposities van zowel de overheid, bedrijven en huishoudens zijn verbeterd. Vanuit risicoperspectief is dit een goede ontwikkeling. Toch is er ook een andere kant: geleend geld speelt immers een belangrijke in onze economie. CPB-directeur Pieter Hasekamp bespreekt het in zijn essay in Het Financieele Dagblad. “Zonder hypotheek wordt de aankoop van een huis voor veel Nederlanders onbereikbaar. Zonder krediet kunnen bedrijven minder investeren, met negatieve gevolgen voor productiviteit en economische groei. Als het moeilijker wordt om aan bankkrediet te komen, zullen huishoudens en bedrijven alternatieve financieringsbronnen zoeken – die niet per se minder risicovol zijn, maar wel duurder,” schrijft Hasekamp. Een balans vinden tussen het beheersen van #risico’s en economische dynamiek is van wezenlijk belang. Het proberen uit te sluiten van alle risico’s leidt tot complexe regels die in uitwerking vaak contraproductief zijn. Hasekamp: “Moeten we dan maar accepteren dat er af en toe zaken vreselijk misgaan? Dat hangt er vanaf. Het gaat er vooral om bewust te kiezen welk risiconiveau we als samenleving aanvaardbaar vinden – en tegen welke prijs we erger willen voorkomen. Het zou goed zijn om deze risk appetite expliciet mee te nemen bij het formuleren van #beleidsdoelstellingen. En één ding is zeker: als er helemaal geen ongelukken mogen gebeuren, gaat er ook niets goed.” Lees het volledige #essay via: https://lnkd.in/eaDSEvMX

Nederlandse huishoudens zijn de afgelopen twintig jaar steeds meer gaan #sparen. Deze zogeheten spaarquote is sinds 2005 gestegen van -3% tot 2% nu. Huishoudens sparen met name om hun hypotheken af te lossen: het aandeel van de #hypotheekaflossingen in de besparingen van huishoudens steeg ook. Dat blijkt uit nieuw CPB-onderzoek. Deze toename van aflossingen is deels te verklaren door strengere hypotheekregels na de financiële crisis die in 2008 begon. Aflossingsvrije hypotheken zijn sindsdien financieel minder aantrekkelijk geworden. Daarnaast lossen jongere generaties meer af dan eerdere generaties. Het aandeel van huishoudens dat hypotheken aflost, zal de komende jaren dus blijven stijgen. Het aflossen van hypotheken blijft vermoedelijk een groot aandeel hebben in #besparingen van Nederlandse huishoudens. In Europa hebben alleen Denemarken en Zweden een soortgelijke stijging van de #spaarquote. In deze landen zijn ook maatregelen genomen om de aflossing van hypotheken te stimuleren. De rol van hypotheekaflossingen kan dus ook een verklaring zijn voor internationale verschillen in spaargedrag van huishoudens. Lees het volledige onderzoek via: https://lnkd.in/eA-rNsuB

Afgelopen jaren is veel gebeurd op de #huurmarkt. Toch blijven er genoeg uitdagingen op het gebied van de beschikbaarheid en betaalbaarheid van huurwoningen. Voor het CPB was dit aanleiding om een #symposium over de huurmarkt te organiseren. Academici, onderzoekers en beleidsmakers wisselden hier van gedachten over de uitdagingen in de #huursector. CPB’er Jurre Thiel blikt in zijn column terug op de belangrijkste punten van het symposium. “We begonnen met een sessie over de private huursector. Hier ging het meteen over de regulering van de zogeheten middenhuur, waardoor veel nu nog duurdere huurwoningen straks nog ongeveer €1100 per maand mogen kosten,” schrijft Thiel. Het risico van deze regeling is echter dat eigenaren van huurwoningen deze van de hand zullen doen. De vraag is in dat geval wie profiteert van het ‘uitponden’ van de woningen. Een afgenomen aanbod private huur, biedt mogelijkheden voor #woningbouwcorporaties om in dat gat te springen. Hoewel ook daar uitdagingen liggen. Thiel: “Om te beginnen lijken corporaties moeite te hebben om genoeg sociale huurwoningen te bouwen: hoewel volgens de officiële plannen van de corporaties er veel woningen in de pijplijn zitten, heerste er onder de deelnemers van het symposium scepsis of deze doelen wel gehaald worden. Het is dan de vraag of ze in staat zijn daarnaast ook nog eens middenhuurwoningen te bouwen.” De verdere uitdagingen voor de huursector, lees je in de volledige #column: https://lnkd.in/eRBdKYjG

Ionica Smeets is vanaf 1 juli 2024 academic partner van de communicatieafdeling van het CPB. Smeets is hoogleraar Wetenschapscommunicatie aan de Universiteit Leiden. Zij is hoofd van de Leidse afdeling Science Communication and Society en mede-oprichter van het Nationale Expertisecentrum voor Wetenschap & Samenleving, in opdracht van de ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Smeets’ onderzoek richt zich op het dichten van de kloof tussen experts en het brede publiek. Dat brengt ze ook in de praktijk als columnist voor de Volkskrant, als tv-presentator en als auteur. Het CPB is verheugd dat Ionica Smeets als academic partner wil bijdragen aan de communicatie van het CPB: “Met de ervaring en inzichten van Ionica kan het CPB stappen zetten om de economische analyses en ramingen en beleidsaanbevelingen beter voor het voetlicht te krijgen bij onze doelgroepen,” aldus Jacco van Maldegem, afdelingshoofd Communicatie en Organisatie. Foto: Ivar Pel

De prijs van een product hangt volgens Adam Smith af van vraag en aanbod. Daarom kost een haring uit het eerste vaatje Hollandse Nieuwe meer dan een exemplaar van de haringkar. CPB’er Frits Bos neemt ons in zijn column mee in de economische geschiedenis van de Nederlandse haringvangst: hoe duur wordt de vis betaald? Nederland begon duizend jaar geleden als importeur van haring vanuit Zweden. Na innovaties werd het echter mogelijk om op volle zee te vissen, waarna Nederland een monopoliepositie op de Oostzee verkreeg. Dit veranderde in de zeventiende en achttiende eeuw, toen de Scandinavische en visserij zich herstelde, en ook de Schotste haringvangst op gang kwam. De stijgende kosten voor netten, tonnen en schepen gecombineerd met minder visvangst, leidden tot hogere prijzen van haring: de prijs bepaald door vraag en aanbod. Toch toont de geschiedenis van de haringvangst aan dat de onzichtbare hand van Adam Smith niet altijd goed werkt. “Een belangrijke reden is dat vragers en aanbieders van een product geen rekening houden met alle maatschappelijke kosten en baten, zoals milieuvervuiling, kinderarbeid en overbevissing. Bij dergelijke negatieve externe effecten is de marktprijs te laag, omdat de maatschappelijke kosten niet zijn inbegrepen,” schrijft Bos. Een voorbeeld: de haring heeft echter niet alleen een bijzondere rol in de Nederlandse economie, maar ook een relatief kleine ecologische voetafdruk. Daarmee wordt de haring niet te duur betaald. Lees de volledige column via: https://lnkd.in/ehCRxJU4

Het hebben van #rolmodellen is belangrijk voor je professionele ontwikkeling, zeker als je tot een minderheid behoort. Als we als samenleving gelijke kansen willen bieden, zijn verschillende soorten rolmodellen in leiderschapsposities een belangrijke indicator en facilitator van dit doel. Toch blijft de #diversiteit op topposities vaak nog achter. CPB’er Insa Weilage hoort deze geluiden vaker als vrijwilliger bij het mentoringprogramma van het Women in Economics Initivative. Wat kunnen we hier als samenleving aan doen? Ze bespreekt het in haar column. “Talent is gelijkmatig verdeeld over alle mensen en niet gebonden aan bijvoorbeeld gender, herkomst of afkomst. Als je maar een soort mens in leidinggevende posities hebt, is de kans groot dat je talent mist en je organisatie minder goed presteert,” schrijft Weilage. Diversiteit binnen teams kan zodoende waardevol zijn voor elke organisatie, en de samenleving als geheel. Het meeste onderzoek is gedaan naar genderdiversiteit op leidinggevende posities, waaruit blijkt dat vrouwen minder vaak topposities bekleden. Weilage: “Mijn WiE-collega’s en ik monitoren sinds 2019 jaarlijks het aandeel vrouwelijke economen in leidinggevende posities in de academische, private en publieke sector. Hoewel er verschillen zijn tussen de wereldregio's, schommelt het gemiddelde constant net onder de twintig procent.” Een mogelijke oplossing is het diversiteitsquotum, dat een gelijke verdeling tussen mannen en vrouwen in #rvc’s voorschrijft. Lees de volledige column via: https://lnkd.in/eFBUwtmr

Met de #coronasteun aan bedrijven en zelfstandigen voorkwam de Nederlandse overheid een snelle oploop van de werkloosheid. De overheid introduceerde de steunmaatregelen tijdig en dat voorkwam grote economische schade. Het steunbeleid bleef vanuit een economisch perspectief echter te lang actief. Welke lessen kunnen we trekken uit het #coronasteunbeleid? Terwijl de economie herstelde en de #arbeidsmarkt verkrapte, bleven de steunmaatregelen bestaan en werden deze zelfs ten dele uitgebreid. Dit ging ten koste van de effectiviteit. De afbouw van de steun bleek lastig door de gewekte verwachtingen bij het bedrijfsleven, maar ook omdat een gerichtere uitvoering van steunmaatregelen moeilijk bleek. Volgens CPB-onderzoek is de belangrijkste les dan ook dat schokbestendige #overheidsfinanciën en wendbare uitvoeringsorganisaties essentieel zijn voor gericht steunbeleid in toekomstige economische crises. Daarnaast is het van belang dat bij volgende crises automatisch naar de overheid wordt gekeken voor compensatie. Het opbouwen van financiële buffers bij bedrijven en burgers geldt als aanrader om nieuwe schokken zelf te kunnen opvangen. Lees het volledige CPB-onderzoek over het coronasteunbeleid via: https://lnkd.in/eDq6gT_9