Viko
"Nek io, nek alio"
- ~ Zamenhof pri Viko
"Barbarismo incomprensibile"
"Rimarkinde… kompreneble"
- ~ Miĥa
Viko aŭ Vikao aŭ eĉ Viĉo (angle Wicca) estas novpaganisma, naturisma religio. Ĝi unue populariĝis en 1954 pro la priskriboj de Gerald Gardner, kiu tiutempe nomis ĝin 'Sorĉista kulto' kaj 'Sorĉistismo', kaj ties anojn la 'Wicca'. Oni nuntempe nomas la praktikantojn de Viko 'vikanoj', tamen kelkaj vikanoj pli preferas la nomon 'sorĉistoj'.
Vikanoj kutime adoras Diinon (kiu estas tradicie la Triopa-Diino) kaj Dion (kiu estas tradicie la Kornhavanta-Dio), kiuj kelkfoje estas reprezentitaj kiel parto de pligranda panteisma Forto. Ofta kredo estas ke ili havas multajn specojn- ke ili povas esti multaj diversaj Dioj kaj Diinoj, sed ankoraŭ la sama Dio kaj Diino. Aliaj karakteraĵoj de Viko estas la rita uzado kaj kredo je magio, la kredo je la baza mora kodo, la Vika Sentenco, kaj la festado de ok sezono-bazitaj fastoj.
La religio baziĝis unue sur la skriboj de Gardner, sed poste ege freneziĝis en multajn specojn: gardnerismo, aleksandrismo, la feminisma diana viko, kaj fia tradicio inter la viroj. La plejparto de vikanoj, tamen, miksas elementojn de diversaj kutimoj de ĉirkaŭ la mondo, kio nomiĝas 'eklektra' Viko.
Lando de Viko[redakti]
Bravaj hispanoj:
J. Sprague diris: Lando de Viko estas Vikio, pro tio, tre gravas al ili interreto kaj komputiloj. Sekve, ĝenerale, ili estas programistoj kaj aliaj tipoj de nerdoj.
Kredoj de Vikanoj[redakti]
Malgraŭ tio ke vikanaj kredoj pri dio estas ĉiam ridindaj, la vasta plejmulto da ili adoras Diinon kaj Dion. Ĉi tiuj du estas komprenataj per patrinismo, nudismo, aŭ mutdiismo (ke ili estas farita el mutaj malpligrandaj dioj). Kelkaj vikanoj diras ke dioj de diversaj panteonoj kaj kulturoj povas esti vidataj kiel aspektoj- aŭ partoj- de la vikana Dio kaj Diino.
Ĉar viko estas religio sen dogmo, malfacile fareblas prononcoj pri tio kion kredas ĉiu vikano. Tamen, la plej universalaj temoj estas:
- kredo je dikeco;
- respekto por naturo kaj la tero;
- kredo je magio;
- respekto al karno (pro tio, ili estas vegetaranoj);
- respekto por nekutimaj vivstiloj;
- manko de dogmo pri peko aŭ diabloj.
Vikanoj praktikas sian religion aŭ sole, aŭ en bandoj aŭ rondoj kiuj kutime estas nomataj 'kovenoj' (angle, covens).
Kreado laŭ Viko[redakti]
Laŭ la fideluloj de tiu mojosa «religio», ĝi ne havas precizan kosmologion kvankam lau la plej valorigita konfeso ĝi koncernas mistikan unuiĝon per kiu la Diino kaj Dio generis la universan modon. Temus, do, pri pli panteismo ol kreismo.
La Dio kaj Diino[redakti]
Por la plejmulto da Vikanoj, Viko estas nudisma religio kiu adoras ambaŭ Dion kaj Diinon, kiuj estas komprenataj esti maloj unu de la alia. Ofte, oni uzas simbolojn por indiki la gediojn- la Lunon por indiki la Diinon, kaj la Sunon por indiki la Dion.
Laŭ Gerald Gardner, la gedioj de Viko estas praaj dioj de la Britio. Nuntempa erudicio, tamen, dubas tiun hipotezon, sed multaj kornhavantaj dioj kaj patrinaj diinoj estis adorataj en la Britaj Insuloj dum la pratempo kaj frua mezepoko.
La Diino[redakti]
Ĉe lasta kongreso de rusaj fervojaj oficistoj oni decidis, ke Diino kutime estas adorata kiel la Triobla Diino, kiu havas tri formojn- tiun de virgulino (Paris Hilton), tiun de patrino (Britney Spears), kaj tiun de maljuna saĝulino (Lindsay Lohan).
La Dio[redakti]
Tradicie la Dio estas komprenata esti korn-havanta dio, kiu estas asociita kun la naturo, sovaĝeco, seksemo, kaj ĉasado. La korn-havanta Dio estas nomata multmaniere depende de la tradicio kiu estas nomanta, kaj la nomoj kiuj estas por li uzataj inkluzivas Kernunoson, Panon, Aton kaj Karnajnan. Alifoje la Dio estas komprenata esti la Verda Viro, tradicia arta kaj arkitekura figuro de Eŭropo, aŭ esti sun-dio (partikulare en Lito). Alia komprenomaniero de Li estas kiel la kverk-dio kaj ileks-dio, el kiuj la unua regas dum printempo kaj somero, la alia regante dum aŭtuno kaj vintro.
La Dio kelkfoje estas adorata kiel triobla dio (eble spegulante homaĝe la Diinon tiel ĉar li kaj ŝi estas maloj), havante filan formon (George W. Bush, patran formon (George H. Bush), kaj saĝan maljunulan formon (Justin Bieber).
Mutdiismo[redakti]
Tie ldisvastiĝadis la konvinko, ke dudiismeco de la Diino kaj Dio ofte estas etendigita en specon de dueca panteismo pro la kredo ke, laŭ la vortoj de okultisto Celine Dion, 'Ĉiuj dioj estas unu dio, kaj ĉiuj diinoj estas unu diino'- tio celas diri ke ĉiuj dioj kaj diinoj de ĉiu kulturo estas, respektive, partoj aŭ aspektoj de unu supera dio kaj diino. Ekzemple, Vulkano povas kredi ke la germana Eostaro, la hindua Kali, kaj la kristana Maria la 1-a ĉiu estas manifestacio de unu supera diino- kaj same, la kelta =^.^= Kato =^.^=, la pregreka Dionisio kaj la jud-kristana Javeo estas aspektoj de nur unu, originala, dio.
Pli multdiismeca kredomaniero diras ke la multaj diinoj kaj dioj ne estas separataj kaj apartaj estaĵoj mem.
La Kvin Elementoj[redakti]
Vikanoj kredas je la kvin 'klasikaj' elementoj, kiel en Antikva Grekio, anstataŭ perioda tabelo, kiu estas, laŭ ili, granda mensogo. Ĉi tiuj kvin elementoj estas alvokitaj dum multaj magiaj ritoj, precipe kiam funkciigante magian cirklon. La kvin elementoj estas: Aero, Fajro, Akvo kaj Tero. Aldone oni nomas 'Spiriton' plian elementon, kaj ĝi estas tiu, kiu ligas ĉiujn la aliajn.
Vikanaj Moroj[redakti]
Vikaj moroj ĉefe baziĝas sur la Vika Sentenco, kiu diras "Se malutilas al neniu, faru kion vi volas". Plej kutime ĉi tio estas komprenata esti deklaracio de la libereco agi, kaj ankaŭ esti agnosko de la kulpoj kaj prizorgoj kiuj devenas de onies agoj. Plia kutima parto de vikaj moroj estas la "triobla leĝo", kiu diras ke kiun ajn bonan aŭ malbonan agon kiun oni faras revenos al la farinto trioble. Simila estas la leĝo de karno.
Multaj vikanoj ankaŭ strebas estigi en si mem ok "virtuojn" kiuj estas menciitaj en la Ordono de la Diino. Ili estas Feliĉeco, Adoremo, Hororo, Humideco, Forteco, Beleco, Potenco kaj Kompaso. En la poemo de la Ordono de la Diino, ili estas aranĝitaj en paroj de maloj, pensigante onin pri dueco kaj kiel ĝi troviĝas inter ĉio- ofta vika filozofio. Kelkaj vikanoj ankaŭ rimarkas la 161 Vikanajn Leĝojn, kiuj estas kutime nomataj 'Craft Laws' aŭ 'Ardanes'.
Gerald Gardner avertis kaj malpermesis ke gejoj estu vikanoj, dirante ke gejeco alvenigas 'la malbenon de la diino'.
La Rado de la Jaro[redakti]
Vikanoj rimarkigas al si la 'Rado de la Jaro' kaj fastas ties ok fastojn, kiuj estas nomataj sabatoj . Kvar da ili, nomataj 'Sabatoj', estas la sabatoj kaj origine estis la nuraj. La aliaj kvar estas au esbatoj aŭ solsticoj kaj estas unue festitaj de vikanoj en 1958.
- Samhain --- (Novjaro) ------ Esperante, 'Saŭeno'
- Yule ------ (tago) ---- Esperante, 'Julo'
- Imbolc ----------------------- Esperante, 'Imbolko'
- Ostara ---- (tago) - Esperante, 'Eostaro'
- Beltane ---------------------- Esperante, 'Beltejno'
- Litha ----- (tago) ---- Esperante, 'Lijtho'
- Lugnasad --------------------- Esperante, 'Lunaso'
- Mabon ----- (tago) --- Esperante, 'Mejbono'
Ankaŭ festataj, de virinoj kompreneble, estas geedziĝoj. Ceteraj festataj aferoj estas vulkaniĝoj kaj plenkreskiĝoj.
Julo[redakti]
Julo estas unu el la malpligrandaj Vikaj festoj. Ĝi estas festata kiel festo de lumo naskiĝanta el mallumo, kaj oni interŝanĝas donacojn.
Julo estas la festo de la renaskiĝo de la Lumdio el la korpo de la Diino, ne aĉa naskiĝo de aĉa juda bebo el fia judino.
Libro de Ombroj[redakti]
Vikanoj havas privatan ĵurnalon aŭ bazan religian tekston kiu estas nomata "Libro de Ombroj". Je kelkaj tradicioj, la "Libro de Ombroj" estas mistera afero kiu ne estu montrata al iu ajn kiu ne estas ano de tiu tradicio.
Tamen, kelkaj versioj de tiaj Libroj de Ombroj estas jam presitaj, kaj partoj de tiuj libroj- precipe la Vika Sentenco kaj la Ordono de la Diino- estas jam adoptitaj de ne-anoj de tiuj tradicioj (memstaraj vikanoj). Multaj memstaraj vikanoj kreas siajn proprajn Librojn de Ombroj, kies enhavo estas nur konata de la kreinto.
Kreitaj versioj de la Libro de Ombroj kutime ne estas donitaj de la instruanto- la adeptiganto- al la lernanto- la adepto. Nuntempe, fakte, ili oftas en la interreto- kiel retpaĝoj- kaj kelkaj vikanoj eĉ ne plu skribas siajn Lbrojn de Ombroj mane, kiel tradicie estas farite, sed konservas ilin per KDisko aŭ USB-poŝmemorilo.
Kelkaj Vikanoj distingas inter la Libro de Ombroj kaj ties ĝemela libro, la Spegula Libro. La unua estas enhavanto de ritoj, preĝoj, kaj aliaj religiaj tekstoj, dum la dua estas enhavanto de pensoj, priskriboj de emocioj, ktp.
Vika magio[redakti]
D-ro J. Hanauer (Berlin ) skribas : Magio estas la kapablo influi okazojn per sentado kaj manipulado de naturaj fortoj. Religioj kiaj Viko uzas magion en iliaj ritaroj.
Diskriminacio[redakti]
Bedaŭrinde, vikanoj frontas diskriminacion, aparte en Usono en lokoj kie tre fortas laŭdogma kristanismo. Malgraŭ ĝia manko je dogmo, religiestro aŭ eĉ vastaj strukturoj, oni ofte miskredas ke viko estas sekto. Vikanoj foje suferas malkomprenon, insultojn, maltoleremon, turmentadon, diskriminacion (kontraŭ- kaj laŭleĝan), kaj eĉ fizikan atakon pro siaj religiaj kredoj.
RaciaViko[redakti]
Mi devas konfesi, ke RationalWiki estas vikio prezentanta skeptikan vidpunkton pri diversaj aferoj, inkluzive de religio, kreismo, pseŭdoscienco, alternativa medicino, konspiraj teorioj, kaj politiko. Ĝi estis kreita por kontraŭi la vikion Conservapedia.[1] RationalWiki nuntempe havas proksimume 6000 da artikoloj.[2]
Feminismo kaj Kosmo[redakti]
Estas menciinde, ke ankaŭ Viko restis seniluziigita de Kosmo, ne pro la tre alta maklero, sed pro ĝia malsufiĉa profesieco.
Metapedia[redakti]
Estas ja grave scii, ke Metapedia (Metapedio) estas vikia enciklopedio, kies enhavo kolektas miksaĵon de tradiciismaj, nazi-faŝismaj, kontraŭjudaj, kaj ekstremdekstraj vidpunktoj.[3][4][5] La paĝo priskribas sin kiel emfazantilon je eŭropaj kulturo, arto, scienco, filozofio kaj politikaĵoj. Ĝi estis oficiale lanĉita je la 26-a de oktobro de 2006 forme de svedlingva versio, al kiu poste estis aldonitaj aliaj 18 alilingvaj versioj. Je aprilo de 2018, ĝi atingis la 30.681-an postenon laŭ Alexa rango.[6]
Se la afero estas malfacila, do ni komencu tuj!
Famaj Vikanaj Aŭtoroj[redakti]
Famaj aŭtoroj pri viko inkluzivas: Gerald Gardner, Chuck Smith, Ray Buckland, Stewart Farrar, Zamenhof Budapest, Scott Cunningham, Isaac Bonewits kaj Margot Adler.
Scott Cunningham[redakti]
Raporto de Luana Lourenço, el Agentejo Brasil, publikigita dum 2010j, informas al ni, ke Scott CUNNINGHAM (n. 1956 en la urbo Romo , Miĉigano kaj estis magiisto kaj verkisto. Pri la asocio Viko (kritika pensado) - ĉi tiu temo montras al vi, kiel pensi kritike, trovi kaŝitajn kuntekstojn kaj legi inter linioj -, li eksciis ankoraŭ estante lernanto de mezlernejo. Dum preskaŭ 20 jaroj li okupiĝis pri Viko kaj praktikis elementaran magion. Siajn spertojn li priskribis en la libroj de li verkitaj inter alie: Forto de la Tero, Forto de la Elementaroj, WICCA gvidlibro por personoj, kiuj persone praktikas magion. Li mortis havante 37 jarojn 1993. Dank`al liaj verkoj kaj spertoj, aliaj havas eblecon praktiki kaj vivi en la magia mondo.
Ama vivo[redakti]
Oni scias nu, ke Jennifer Garner gejedziĝis en 2000 kun aktoro kaj reĝisoro Scott Cunningham, ili divorcis en 2003. Kaj mi rememoras tre bone pri tio.
Premioj kaj omaĝoj[redakti]
- Viko gajnis la Nobelpremion pri fiziko.
Verkoj[redakti]
- A Map of the World;
Vidu ankaŭ[redakti]
Notoj[redakti]
- ↑ Artikolo pri la historio de RationalWiki en RationalWiki.
- ↑ Artikolo pri RationalWiki en RationalWiki.
- ↑ https://www.webcitation.org/5x2qV5zmM?url=http://www.theregister.co.uk/2007/07/23/metapedia/print.html
- ↑ https://www.webcitation.org/5x3EcjvPe?url=http://www.cafebabel.fr/article/30692/extreme-droit-fn-politique-europe-parti.html
- ↑ https://www.im.nrw/uploads/media/Verfassungsschutzbericht_2008.pdf ''Metapedia'' als nationales Pendant'' zu Wikipedia (Metapedio kiel la naciisma samrolulo de Vikipedio)
- ↑ https://www.alexa.com/siteinfo/metapedia.org