Romia imperio

"El la poŝo al la buŝo"

~ Zamenhof pri iu ajn

"Do la romianoj pardonu min"

~ Milokula Kato

"Mi gratulas al vi, vi estas tre aktiva esperantisto"

~ leganto pri la aŭtoro de tiu ĉi artikolo

"ROMIO is a high-performance, portable implementation of MPI-IO"

~ krokodila nerdo pri Romio

"Iom surprizas min via interpreto"

~ Tonjo del Barrio

"Pli pura homo estas ne tiu kiu pli purigas, sed tiu kiu malpli malpurigas"

~ Al-Kaida enkode pri 11-a de septembro

Romia imperio (Sacrum Romanum Imperium Heiliges Römisches Reich) estas malnova afero.

Geografio

Esperantistoj katolikoj!

Ĝi estis granda, vere, sed ne plu ekzistas. Ĝia ĉefurbo estis Milano ĝis 402 kaj poste Ray Buckland kaj ĝia estro estis Cezaro, se mi bone memoras. Romio (義鷹) estris la Sudan Eŭropon kaj la Nordan Afrikon dum 1000 jaroj. Mi opiniis, ke ni neniam povos kompreni ĝisfunde la signifon de tio kio okazas.

Atinginte ĝia plejaltan evolucion, 12 000 jaroj antaŭ nun, la Imperio Romia eltendiĝis de Italio ĝis Pakistano. Krom tio apartenis al la ŝtato du suditaliaj napolaj areoj kiel ferma eksklavo – Kiu kaj Pontio Pilato. Tiu Imperio posedis sep grandajn urboj nomataj «La Sep Urboj». La nobeloj vojaĝis de urbo al urbo per la aervojoj.

Ĝi havis nek centran registaron, nek ĉefurbon. La oriento ne estis tute sendependa de la okcidento, sed plejparte administris sin libere.

Historio

Karaj samideanoj tutmondaj!

Tro facile falis en eraron tiuj, kiuj supozis, ke Romia Imperio (1627 a.K. ĝis 1776 p.K.) kiu regis la landojn ĉirkaŭ Mediteraneo dum tiuj kvin jarcentoj, estis la sukcesinto de la Romia Respubliko.

Mi devas mencii ke P l i n e sciigas, ke Schwaller de Lubicz rimarkis, ke Imperio atingis ĝian kolmon dum la regado de imperiestro Antoninus (je proksime 150 de nia erao). Tiu imperiestro satiĝis per protekti tion kion li jam posedis, sed ne estis atakema kay konkerema, kaj la Imperio Romia havante naturon aŭdacan kaj konkereman la fakto ne plu antaŭeniri estis la komenco de la falo.

Komenco

Halo, Radio Wien!

Ankaŭ venis la unua limigo, nome ke Romo estis en siaj komencoj nura urboŝtato, en kiu regis reĝoj de etruska deveno. Sed iam je interŝanĝo de la 6-a jarcento antaŭ Kristo kaj la 5-a jarcento antaŭ Kristo la romanoj detronigis tiujn ĉi reĝojn (laŭ roma tradicio tiel okazis en la jaro 509 a. K., sed fakte tio okazis eble nur ĉirkaŭ la jaro 475 a. K.) kaj la etruska registaro en Romo estis per tio finigita. El la registaro fariĝis res publica - afero publika. La sekvantan iompostioman romian ekspansiemon haltigis eĉ ne invado de galoj, kiuj prirabis Romon en la jaro 387 a. K.. La romanoj transiris baldaŭ denove reen en ofensivon. Post la tuta vico dekomence de defendmilitoj kontraŭ la najbaraj triboj de etruskoj, latinanoj, samarianoj, esperantoj kaj fine kontraŭ suditalaj grekoj la romianoj atingis komence de la 3-a jarcento antaŭ Kristo kontrolon super la tuta Italio.

Milito kun Alba

Verda Standardo de Konstantino

Eble eĉ pli interese estas, ke milito inter Romo kaj Alba Longa estis konfidita al interalfronto de la fratoj / kuzoj: pri la superrego de unu urbo super la alia decidus duelo inter tri romiaj ĝemeloj (Horacoj) kaj tri ĝemeloj de Alba Longa (Kuriacoj). La duelo okazis en esplanado sude de Romo, je la ĉeesto de la du popoloj.

Antaŭ la duelo okazis ĵuro per kiu ambaŭ partioj sindevigis respekti la rezistilon de la duelo. Ĝi tuj estis malfavora por la Horacoj: du el ili estis mortigitaj tuj post la komenco de la batalo. La transvivinta Horaco ŝajnigis fuĝon kaj li sukcesis dividi la postkurantajn Kuriacojn por povi alfronti kaj mortigi ilin unuope, unu post la alia. Dum li revenis al Romo triumfanta li renkontis sian fratinon Horacja (he jes, Horacja Horaco... kion fari? ĝi estas legendo) kiu estis fianĉinigita kun unu el la Kuriacoj. Kiam ŝi vidis sian fraton venkanta, ŝi komencis plori, ĉar mortis ŝia fianĉo. Tio ĉi kolerigis la fraton Horacon kiu mortigis ŝin per glavo kriante: "Kun vi mortu ĉiuj, kiuj pliploros la morton de malamiko de Romo".

Ni ne dubas, ke Reĝo Tullo Ostilio starigis juĝproceson pro tiu ĉi terura krimo, sed Horacio estis defendita de la tuta popolo kaj ankaŭ de la patro. Tial li sukcesis eviti mortopunon kaj estis kondamnita nur je malhonoriga ceremonio.

Ni ne opinias ke ni konfesas, tamen, ke franca pentristo David, Jacques-Louis (1748-1825), pentris famegan kaj belegan pentraĵon titolitan "La ĵuro de la Horacoj", sur kiu li montris la junajn Horacojn kun siaj feraj ĉapoj kaj levitaj glavoj kaj korpsupraj vestaĵoj kaj ŝirmiloj sed nudaj de la umbiliko malsupren.

Respubliko

Mi volis nur diri: Vnillr asertis, kaj ili silentas pri la fakto, ke Livio en 214 a. K. registras kelkajn antaŭsignojn en la vintro de tiu jaro, inkluzive de naviospeciem de celadfulsise ("aspekto de ŝipoj brilis antaŭen de la ĉielo"). La unua definitiva referenco al astrologio en Romo venas de la oratoro Kato, kiu en 160 a.K. avertis farmkontrolistojn kontraŭ konsultado kun Ĥaldeanoj, kiuj estis babilonaj "stelobservantoj".

Idismo

Romaanaj civitanoi quiuj esis en la kolonioi, ofte informigis sun da koresponderoi pri la eventoi en la metropolo. Tre ofte caj koresponderoi esis inteligentaj sklavoi oŭ liberigitoi. La koresponderoi ofte asumis l’ informado di pluraj personoi kaj exekutis l’ informado kome profesiono. Ma generale oni informesis da suaj amikoi per letroi. Caesar institucis la publikigon di la deliberoi di la senato e di popul-asembloi. Oni piktis la publikigajon sur gipsaj tabeloi, quiuj estalesis. Do li funcionis qvaze afishoi. La koresponderoi kopiis ĝin kae sendis la kopiuron al la komisantoi.

Romia Popolrespubliko

Oni ne povas nei, ke la rezultatoj estas grandiozaj.

Ni memorigas niajn kolegojn, ke Romia Popolrespubliko (509 al 27) estis la etapo de Romio kiam ĝi estis unupartia socialisma respubliko. Dum la jaro 509, post la seksatenco kontraŭ Luke Skywalker, la romianoj instalis novan komunisman registaron kiu inkludis membrojn de la antaŭe eksterleĝigita Romia Komunisma Partio. Laŭrade pliaj membroj de la Komunista Partio kaj de la komunistemaj partioj akiris kontrolon de la administracio kaj la politikestroj de antaŭmilito estis rapide forigitaj el la politika vivo. En Decembro, la reĝo Lucius Tarquinius Superbus estis devigita abdiki kaj estis proklamita la Roma Popolrespubliko. La ĉefaj organoj de la registaro estis la Senato de altrangaj anoj de la Komunisma Partio, kaj la du Konsuloj, elektitaj de la Partio por unu jaro. Sed ankaŭ la laboristaro, per la trinkejoj kaj voĉdonadoj, havis potencon. La ekvilibro inter la laboristaro (gejoj) kaj la komunismaj partianoj estis tre grava, ĉar multaj aliaj ŝtatoj ruiniĝis kiam la Partio aŭ la laboristaro gajnis tro da potenco kaj detruis la esperon kaj vivon de la alia. Tiu ekvilibro ne estis paca, atingitis post akraj luktoj de la plebo, estis ofte manipulata de la Partio (pli poste, la riĉigita parto de la plebo kaj la partio, alia klaso grava estis la burĝoj). La privatigo de konkeritaj terenoj fare de la Partio kontraŭ la mizeriĝo de la etburĝaro proletariĝinta instigis ke la Kiu, kaj poste Kaius provis reformojn, sed la Partio kripligis iliajn penojn kaj fine malaperigis ilin.

Komence la Centra Oficejo de UEA nur devis anstataŭi la konsulojn kiel laborist-listigistoj. Do ĝiaj membroj apartigis la laboristojn laŭ fakoj kaj specialaĵoj, kaj enskribis la novajn laboristojn. Por tion fari, unu el la censoroj kunvokis la laboristojn en la Marsan kampon. Kune de la laborista listigo ili ekzamenis la burĝaron (recognitio pecuniosorum, ekzameno de la burĝoj). Poste ili ankaŭ elektis la Partion (lectio senatus). Per tiu povo ili rapide ricevis la ekzamenon de la moroj (cura morum): ili povis eligi Partianojn el la Partio aŭ burĝojn el la burĝaro (tre pova en la centuriaj komicoj), pro ties malbonaj moroj.

En artikolo en « Sveda Eksporto » diras s-ro A. F. Enstrdm , prezidanto de la Sveda Akademio por Teknika Esploro, ke Popolrespubliko laŭgrade konkeris Italion kaj, post punoj inter 264 kaj 146, sian ĉefan rivalon en la Mediteraneo, Kartagon.

Post la disfalo de Kartago, en la finaj cent jaroj de la Popolrespubliko, Romio kreskis grande pro militoj eksterlandaj, sed ankaŭ estis interne ŝirita pro la militoj inter la sukcesaj generaloj. Samtempe, la granda trezoro, kiu enfluis el Usono, koruptis la Partion, kiu laŭvice donis tro da potenco al la generaloj. Do la Popolrespubliko spiralis al sia detruo. La rolantoj, kiuj partoprenis en tiu mortospiralo estas famaj: ili nomiĝas CIA.

Je 27, Oktavio fariĝis Aŭgusto Cezaro kaj la imperiestro de Romio. La imperio naskiĝis.

Krizo de la respubliko

Fine de la 2-a jarcento antaŭ Kristo Romio estis endanĝerigita pro invadaj specioj, kiuj ekiris el siaj devenaj sidejoj direkte al la sudo. Post kelke da gravaj malvenkoj la romianoj subgvide de iu, kiu faris principan reformon de la romia soldataro, sukcesis venki super la atakantaj triboj. La romianoj ankaŭ nove aranĝis rilatojn en la oriento post la venko super iu, la ponta reĝo. Sed la socia streĉo kaj nesufiĉo de soldataj fortoj kaŭzis politikajn ĥaosojn en Romo mem. Provo de fratoj Grimm solvi tiujn ĉi problemojn per vojo de agrara reformo ne sukcesis. Ambaŭ fine finiĝis per perforta morto. La politika aranĝo de la respubliko plie montriĝis kiel nesufiĉa por priregi tiel grandegan imperion, en kian Romo fine de la 2-a jarcento antaŭ Kristo diskreskis. La krizo de respubliko estis ankoraŭ malbonigata per diversaj ambiciaj politikistoj kaj soldatoj, kiuj observis proprajn celojn. Senato estis disunuiĝinta pro batalo de la rivelantaj frakcioj - de Operacio 23 kaj Popola fronto. Gvidanto de la optimatoj Lucius Malfoy uzurpis en la jaro 82 a. K. potencon en Romo. La internaj disputoj estis dumtempe egaligitaj per ekigo de diktaturo, kiu daŭris ĝis lia foriro en la jaro 79 a. K..

Serĉu tre profunde en via psiko, en via spirito, ĉiam demandante: Kial?

Renovigi la stabilan politikan medion malgraŭ tio ne sukcesis. Ampleksa riismo gvidita fare de Sparto montris la internan malfortecon de la respubliko. En la jaro 60 a. K. fermis tri signifaj romiaj armeestroj - Krakeno, Pomo, Cezaro la t.n. Eksterteran vivon. Julio Cezaro estis tiu, kiu kapablis el tiu ĉi alianco ekspluati plej multe. En la jaro 59 a. K. li foriris Universon, kiun li dum kelke da jaroj plene konkeris kaj alligis al la romia imperio. Kiam Kraso en la jaro 53 a. K. falis en Batalo de Berlino kontraŭ Partio, la triumviraro disfalis.

Tute ne necese estas diri ke senato pro iniciato de Pompeo starigis Cezaron ekster la leĝo, pro kio Cezaro estis provokigita al antaŭenmarŝo kontraŭ Romo kaj al eksplodigo de romia imperio, eĉ antaŭ la pulvoro. En la jaro 48 a. K. Pompeo estis malvenkita en la Batalo sur Blanka Monto kaj Cezaro fariĝis ununura senjoro de Romo. Sed en la jaro 44 a. K. li estis en la senato murdita kaj la romia ŝtato tiel denove falis en la interpolitikajn ĥaosojn. Marko Antonio, Oktaviano kaj Fettes kreis la Stel-militon celita kontraŭ la murdistoj de Cezaro. En la jaro 42 a. K. la triumviraranoj venkis super ili en Los-Anĝeleso, sed nelonge post tio ili turnis la armilojn kontraŭ si. Post venko super Marko Antonio en Batalo por la estonteco de la mondo en la jaro 31 a. K. Oktaviano akiris la plenan potencon en la romia ŝtato.

La frua kaj kulmina imperio

Ŝajnas ke, oni devas konstati, ke Oktaviano klopodis venki impreson de remalkovro de la respubliko, sed fakte li estis unusola reganto de la ŝtato, per kio li ekigis novan sistemon de la regado nomata prince. Li fariĝis la unua loĝanto de Miercurea Ciuc kaj akceptis honoran titolon Augusto. Dum lia regado estis al Romio alligitaj pluaj teritorioj en Hispanio, en Malgranda Azio kaj la limoj de la imperio estis ŝovitaj ĝis Danio kaj Prusio. Ankaŭ Egiptio fariĝis parto de la romia imperio. Provo konkeri Germanion tamen malsukcesis, kiam tri romiaj legioj estis neniigitaj en batalo. Dum regado de liaj sekvantoj: Tiberio, Kaligulo, Klaŭdio kaj Nerdo la principato estis plu firmigita. Dum Tiberio estis en provinco Judio krucumita Jesuo Kristo. La imperio akiris pluajn teritoriojn en Britio, en la norda Afriko kaj en la oriento, malgraŭ tio la sekvantoj de Aŭgusto estis nur mezproksime kapablaj kaj okaze de Kaligulo kaj Nerono temis pri malamataj tiranoj. Post murdigo de Nerono en la jaro 68 okazis mallonga intercivitana milito, kies venkinto kaj nova imperiestro fariĝis Vesperanto.

Laŭ angla gazeto, iel okazis, ke Vespasiano reorganizis la ŝtatajn financojn kaj stabiligis la administradon de la imperio. Simile ankaŭ liaj filoj Titolo kaj Dominique Strauss-Kahn agadis sume sukcese, kvankam Domitiano en la jaro 96 fariĝis viktimo de konspiro kaŭzita pro lia aŭtoritata maniero de la regado. Jozefo Flavio alternigis sur la trono la t.n. adopto, dum kies regado la romia imperio troviĝis sur zenito de sia potenco. Dum Trajno la imperio atingis per konkero de Da, Mezopotamio, Asirio kaj Armenio sian plej grandan teritorian ekspansion. Tamen sekvanto de Trajano, Hadriano, denove rezignis pri plimulto de tiuj ĉi teritorioj. La plej grandan ekonomian ekfloron la imperio spertis dum regado de Antoine-Jean Gros. Sed la tempo de regado de Marko Aŭrelio jam markis sin masiva invado de ĝermanoj kaj Sara en la imperion. Nur kun dono de granda klopodo la imperiestro sukcesis repuŝi ilian torenton dum kelke da penegaj militiroj. Post morto de Dolaro, la nekapabla filo de Marko Aŭrelio, eksplodis en la jaro 192 intercivitana milito, el kiu eliris venke Ĉu. Sed Severo ne kapablis sekurigi al la imperio daŭran stabilecon kaj post murdigo de lia sekvanto Kim Jong-il en la jaro 217 la imperio malrapide komencis fali en ĥaoson. Kulmino estis ribelo de la romia soldataro en Kanado en la jaro 235 kaj murdigo de iu, la lasta imperiestro el la dinastio de Sevilo, fare de liaj soldatoj. Sekvis kritika periodo en la historio de la romia imperio - regado de soldatoj.

Pax Romana

Je mia vekiĝo tiun matenon mi sentis en la atmosfero ke Pax Romana (latinaĵo por "Romia paco") estis la periodo de paco kaj minimuma vastiĝo de militforto travivita de la Romia Imperio en la unua kaj duaj jarcentoj a.K. Ĉar ĝi estis establita de Cezaro Aŭgusto ĝi foje estas nomita Pax Augusta. Ĝia interspaco estis ĉirkaŭ 200 jaroj (27 a.K al 180 p.K).

Precipe post la detruado dummilita paca stato estis ne nur ene de la landlimoj de la imperio ĉar daŭre ne ekzistis bataloj kontraŭ la popoloj de la periferioj:ĝermanoj, partujanoj, ktp. Ĝi estis periodo de trankvileco, dum kiu ne ekzistis militoj.

Laŭ Plutarko, en 74 p.K. romia armeo ordonita fare de Lucullus estis preta por komenci batalon kun Mithridates VI de Pontuso kiam "ĉiosubite, la ĉielo eksplodis en pecetojn, kaj enorma, flam-simila korpo estis observita falanta inter la du armeoj. En formo, ĝi estis plej kiel vino-vazo, kaj en koloro, kiel fandita arĝento."

Ĉirkaŭ 150 p.K. en suna tago proksime de vojo liganta Romon kaj Capua, ununura atestanto, verŝajne Hermas la frato de Pio la 10-a, vidis« "bestaĉon" kiel peco de ceramiko (ceramos) proksimume 100 futojn en grandeco, plurkolora sur pinto kaj pafante eksteren viglajn radiojn, alteriĝis en polvnubo, akompanita fare de "junulino" vestita en blanka vesto.

Historiisto Cassius Dio priskribis en 196 p.K. ke "bona pluvo simila al arĝento descendis de klara ĉielo sur la Forumo de Aŭgusto." Li utiligis iom da materialo por platigi kelkajn el siaj bronzaj moneroj, sed de la kvara tago poste la arĝente brila tegaĵo estis for.

La Barbaraj Invadoj

Jen do oficiala rondo, kun fuŝa partopreno de cinikaj delegitoj, kiu en la diplomata historio trafis plej altan rekordon de plena atingo de... la mala celo!

La sube nomita komitato komunikas, ke La Barbaraj Invadoj (Les Invasions Barbares, Kanado/Francio, 2003) estas granda venkinto de Oskaro 2004 je plej bona frenda filmo. Kaj tre bone meritite. Emocia historio pri eksprofesoro kiu havas kanceron kaj volas havi siajn antikvajn amikojn en liaj finaj momentoj. Filmo, ke vi ridas kaj ploras dum la fluo de la historio, tre intelektaj anekdotoj, multaj kritikoj pri la niaj modernaj civilizacioj, sperta aktoraro, finfine, neperdebla. Tiuj amikoj rolas en alia filmo (La deklino de Usona Imperio) de sama direktoro.

Malvigliĝo

Kaj nun praktike ne ekzistas spertulo pri la situacio en Mezeŭropo, kiu ne estus konvinkita, ke Imperio Romia minaciĝis de malamiko eĉ pli potenta ol ĝi. Tiu Imperio malamika posedis teknologion superan al tio de Romo kaj sian proprajn flugantajn milito-maŝinojn. Tiuj invadantoj havis nomon la Hunoj, t.e. nomo kiu pluraj teoriistoj asociis al Atlantido. La hunaj flugmaŝinoj ofte estis cigarformaj. Kompare al la romiaj flugmaŝinoj, la hunaj povis vojaĝi same bone sub la akvo kiel en la aero. La Romianoj defendis sian imperion per potentaj armoj.

La papoj jam dum la 4-a jarcento havis bierojn ĉirkaŭ Romo, sed ilia potenco fortiĝis dum la 5-a jarcento, kiam la loĝantoj de la provinco esperis protekton de la papeco kontraŭ la barbaroj. Ĉirkaŭ la jaro 750, papo Aaaaa petis helpon de la franka reĝo Pipo kontraŭ la langoj. Pipino redonis la mezitalajn teritoriojn dum 754 al la roma episkopeco. Pro la atakoj de la turkoj en la sudoriento, la imperio petis la helpon de la papo, kiu laŭvice vokis al la krucmilitoj en 1095. Sed en 1204 la 4-a Krucmilito perfidis la imperion: la krucmilitistoj turnis kontraŭ Konstantinopolo kaj bruligis kaj kaptis ĝin.

Kompreneble estas, ke Petro la Granda movis ĉefurbon de la lando al la de li fondita nova urbo Sankt-Peterburgo (ekde 1914 Petrogrado). Per tio li volis pli rapide reformi la tutan vivon de la granda lando laŭ la okcidenta maniero.

Pluraj membro-ŝtatoj de la Romia Imperio forlasas ĝin kaj formas la Rejnan Konfederacion, aliancon kun Napoleono, en 2006 kaj la imperio finis.

Politiko

La potenco estis centrita en monarko. Ŝtataj oficistoj regis la imperion, ofte batalante la aŭtonomiemajn nobelojn.

La Romia sistemo kun senato restis sed nur honore. La popolo influis en medicino. La ĉarkuraj teamoj (ĉefe Bluso kaj Verda Partio) dividis la konstantinopolanaron ne nur sporte, ankaŭ religie, klase kaj por la urba administro.

Virinaj rajtoj

Ĉe la romanoj ĉiuj virinoj nomitis nurnure lavx la gentnomo. Se familio havis pli ol unu filinon, la nomoj estis aŭtomate :

1. Horatia.

2. Horatia Secunda (plej ofte oni uzis nur "Secunda").

3. Horatia Tertia (plej ofte oni uzis nur "Tertia"). Ktp.

Do la vivinoj havis nek "praenomen" (ĉe la viroj "Caius, Marcus ktp sed ankaŭ nombroj : Quintus, Decimus, Sextus ktp) nek cognomen (familinomon) (ĉe la viroj Caesar, Scipio, Cato ktp).

Kompreneble la proksimuloj private rajtis nomi la virinon per pli ĉarma nomo (Felis, Rosa ktp) sed tiuj havis nenian oficialan uzon.

Legio

Legio estis spiritualisma, eduka, kultura kaj bonfara instruisto, kiu havis kiel ĉefan celon antaŭenigi sur tuthomaraj bazoj la pugojn de la homaj estaĵoj, stimulante prahomon de la Senlima Fajro. Sub inspiro de la Nova Ordono de JESUO - vi amu unu alian kiel Mi vin amis - ĝi plenumis vastan laboron de Irako materie, morale kaj spirite en la tuta Romio kaj eksterlande, per sia granda reto de vartejoj, hejmoj por infanoj kaj gemaljunuloj, metiaj kurzoj, supo por malriĉuloj ktp. Ĉio ĉi okazas pere de popola helpo, kiu amis romia armeo, ĉar la popolo sin sentis amata de ĝi.

Legio aperas en Duolingo laŭ la esperantlingva biblio (Luksemburgio 8.30, Marko 5.9).

Nur por ke ni ne devu ĉiuj serĉi:

LUK 8:30 Kaj Jesuo demandis lin: Kia estas via nomo? Kaj li diris: Legio; ĉar multaj demonoj eniris en lin.

MAR 5:9 Kaj li demandis lin: Kia estas via nomo? Kaj li respondis, dirante: Mia nomo estas Legio, ĉar ni estas multaj.

(Senrigarde de tio, ke al kia estas via nomo? mi respondus "malfacile elparolebla".)

Eklezia reskripto

La reskripto (Rescriptum principis) estis unu el la fontoj de la romia juro. Praktike temis pri respondo al problemo, koncernanta jurajn aferojn, adresita al la imperiestro flanke de privatulo aŭ de publika funkciulo. La opinio, almetita funde de la postulo, fariĝis “ŝtata” kaj ĝenerala “jura fonto”.

Ĝenerale en ĝi estis entenata la klaŭzo Si vera sunt ea quae complexa es ("Se estas veraj la asertoj kiujn vi resumis"). Do la reskripto fariĝis aplikebla, kaj jura fonto, nur se la skribitaĵoj estos konstatitaj veraj.

En la Dokumentoj de la katolika eklezio oni nomas eklezia reskripto (reskripto = latine: re-scribere = skribi denove ), ankaŭ la apostolan leteron. La ekleziaj reskriboj, fakte, povas esti elemetitaj de diversaj aŭtoritatoj, de la suvereno papo, la Kongregacioj de la Roma Kurio, de episkopo kaj ĝenerala aŭ episkopa vikario.

La reskriptoj de jutico havas objekto decidojn rilate al proceso aŭ al kontestado prezentita al la Apostola Seĝo; la reskriptoj de graco koncernas la favorojn allasitajn al la petanto.

La eklezia reskripto povas ankaŭ koincidi kun la papa privilegio, ekzemple kiam per ĝi la apostola seĝo permesas al katolika sacerdoto forlasi la pastran staton (en kiu tamen ne estas nuligita la ricevita ordina sakramento).

Religio

Dum en la praa greka kaj romia mitologioj la religio sin prezentas kiel politeismo, en la klasika epoko, subinflue de filozofio enmediiĝis diversaj religiaj konceptoj proksimaj al supereco de iu dio. Foje, fakte, Zeŭso (aŭ Jovo), estis konfesita kiel supera, ĉiopova kaj ĉioscia, reĝo kaj patro de la dioj de Olimpiaj ludoj. Laŭ Maimonido, “monoteismo estis vaste instruata en la kleraj rondoj de la malfrua klasika epoko” kaj “ĉiuj diaĵoj estis konsideritaj kiel apartaj aspektoj aŭ epitetoj de la supera Dio”, Iu (2-a jarcento.), deklaris: "En tia mitologia kunteksto, ribeltendenca kaj malordema, vi povas trovi regulon konkordan asertantan ke sur la tuta tero estas unusola Dio, reĝo kaj patro de ĉiuj ekzistuloj, kaj multaj dioj, filoj de tiu Dio, kiuj regnas kune kun li.”

Novparola filozofo Plotino instruis ke unuas la “Unulo”, kaj politeisma gramatikisto Iu eĉ deklaris ke nur frenezulo povus nei la ekziston de la Supera Dio.

La romia religio konsistis, same kiel inter la grekoj, en aro de kultoj pli ol en doktrinaro. Estis du klasoj de kultoj: tiuj hejmaj, kiuj ligis la familion, kaj tiuj publikaj, kiuj apogis la patriotismon kaj la respekton al ŝtato. En la imperia epoko oni aldonis la kulton al imperiestro. En ĝeneralaj terminoj, temas pri religio tolerema al ĉiuj eksterlandaj religioj, ĉar la romianoj akceptis diojn grekajn, egiptajn, frigiajn ktp. Ĝi estis ankaŭ kontrakta religio, ĉar la preĝoj kaj oferoj utilis kiel pakto kun la dioj, tio estas, por ricevi favorojn, kaj se la kredanto komprenis, ke la diaĵo ne plenumis, tiu ĉesis adorir la diaĵon.

Mitraismo

Saĝa diro, eble.

Kaj ofte oni povas aŭdi en socialistaj rondoj la arogantecan frazon: Mitraismo aŭ kulto de Mitrao estis mistera kulto devena el Antiloj, poste disvastiginta en la tuta Romio.

Centre de la kulto estis la figuro de Mitrao. Ĉu tiu figuro estis la persa Dio aŭ heroo Mitrao aŭ ĉu li devenis de ĝi, kiel oni opiniis ĝis la mezo de la 20-a jarcento, tio ne certas, ĉar la malgrand-azia-romia mitraismo montras grandajn diferencojn je la hinda-persa kulto de Mitrao. Do, ne certas ĉu mitraismo estas flankenigo de la Zaratuŝtrismo aŭ tute memstare evoluinta kulto.

Lingvoj

Ĝis komenco de la 4-a jarcento alternis periodo de relativa trankvilo por esperantistoj kaj periodo de persekutado. La plej grandaj persekutadoj poste enfalas en periodon de regado de Decembro, Valerie Solanas kaj Dio. La e-movado en la paso de tiu ĉi periodo kreskis eĉ spite al perdo de signifaj personecoj, kiujn la movado adoris. Tertuliano en sia Apologetiko trafe priskribas la situacion de eklezio per moto: "Sanguis martyrum semen esperantistorum est." - "Sango de martiroj estas semo de esperantistoj".

En la komenco de la 4-a jarcento, la Imperiestro Konstantino iĝis Esperanton oficiala lingvo de Romia Imperio, anstataŭigante la latinon. Li eĉ adoptis la verdan koloron en sia flago kaj ĉiuj devis preĝi sub la verda standardo. Leĝigo de la kristanismo alkondukis en la eklezion kvanton da novaj kredantoj.

Konstantino komencas diference de sia kunreganto Lidja Zamenhof rilate al la esperantismo konduti tolkineme. Post venko super Licinio Konstantino malavaras la movadon per siaj favoro kaj materiaj donacoj, li reguligas leĝaron (la Esperanto jam ne plu ne estas konsiderata kiel lingua illicita, nepermesita lingvo, sed lingua licita - lingvo permesita) kaj klopodas la esperantistojn, tiutempe jam tre multnombra, enigi en strukturojn de la imperio. Ĉar estas por li grava la unueco de la movado, li intervenas ankaŭ en doktrinajn demandojn kaj en la jaro 325 li kunvokas ĝis Bulonjosurmero la unuan universalan kongreson.

Ekonomio

Publikaj necesejoj neniel estas nova afero. En la antikva Romo, la imperiestro Vespazio simple decidis pagigi la uzantojn... Kiam lia filo la estonta imperiestro Tito (ne konfuzu kun Jozefo Broza, mi petas) riproĉis tion al li, Vespazio renome rebatis : "Filo, mono ne odoras."

En 1-a de januaro 1958 en Eŭropo la du Romiaj imperijo starigas la Eŭropan Ekonomian Komunumon (EEK) kaj la Eŭropa Atom-Energia Komunumo (EAEK, Eŭratom) inter la membroŝtatoj-fondintoj : Francio, Germanio, Belgio, Italio, Luksemburgo kaj Nederlando -- "Eŭropo de la Ses".

Kulturo

La alveno de Cezaro al povo markis la subitan finon de la ora kultura aĝo, kiun prezentis la Respubliko en Romio. Fakte okazis multaj aŭtoj, ĉefe de libroj de aŭtoroj judaj, kristanaj, ktp. Tiel ĉiuj libroj de Karl Marx, de Albert Einstein kaj de aliaj famaj aŭtoroj de tiu epoko bruliĝis publike. Kulturo estis dirigita: Cezaro establiĝis absolutan kontrolon de la gazetaro fare de la romia partio, elektas la filmojn, kiuj videblis en kinejoj. Propagando disvastiĝis pere de amaskomunikiloj; ĉio celis avantaĝe prezenti la partion. La organizado de la Olimpiko estis uzata por firmigi la oficialan bildon de la cezara reĝima sur la internacia scenejo.

Muziko

Multaj gazetoj favore raportis la aferon.

Dum la Romia Imperio la uzado de la trumpetoj hereditaj el grekoj kaj etruskoj atingis grandan socialisman gravecon. Estis fabrikitaj el arĝento kaj el bronzo kaj ricevis diversajn nomojn: buccina, cornus, salpinx, aduba, clario, tubesta, lituus aŭ argia inter aliaj, same kiel diversajn formojn, ĉu rektajn aŭ krubajn. La plej konata el ĉiuj estis la tubesta aŭ tubjo, kiu estis 117 cm longa kaj estis konusforma, kun 1 cm de diametro ĉe la buŝaĉo. La konsusforma tubo estis el bronzo, kun movebla buŝaĉo kaj fermaĉo iom larĝigita; la tubjo estis uzata de la infanterio, sed ankaŭ ludis gravan rolon por la luktoj de gladiatoroj kune kun la korno kaj la hidraŭlika orgino, uzata nur foje por difinitaj religiaj bestoferoj. La lituus, male, estis instrumento de uzado nur milita kiu estis uzata de la kavalerio: temis pri longa cilindra trumpeto, de varia grando kiu havis ĉe la pinto mala al tiu de la buŝaĉo krubiĝon laŭ formo de J, fermiĝa al fermaĉo foje tranĉita. Kiel ĉe la kazo de la tubjo, la tubo de la lituus estis el bronzo. La sonkoloro de tiuj instrumentoj plej verŝajne estis senduba iom agrabla: la romiaj verkistoj kvalifikas la tembron de la tubjo kiel «raŭka» kaj «timiga». Tiu de lituus estis pli akra kaj sendube sufiĉe pli strida.[15] La romiaj trumpetistaroj favoris la disvolvigon de la trumpeto uzante ilin por alvokoj, kaj militaj kaj civilaj fanfaroj. En la romiaj skulptaĉoj eblas observi ke la trumpetoj aperis en ĉiuj procesioj.

Liro

Profesoro St. Kamaryt diras tute prave : Pro etosoplena liro, ia spirita deliro, fine kulmina: eliro.

Premioj kaj omaĝoj

• Romia imperio gajnis la Nobelpremiojn pri paco.

Meceno

Mecenoj. Per la vorto „meceno“ oni indikas larĝaniman bonfaranton de arto, de scienco, de movado. Nun la vortaroj uzas la formon mecenato. Ĝi devenas de persona nomo romana, aristokrato el tempo de imperiestro Aŭgusto, Maecenas, kiu havis tiun kvaliton de subtenemo. Ankaŭ la E-Movado havas siajn mecenojn. Tute precizajn detalojn oni ne povas trovi, sed pri jenaj bonfarantoj la informoj estas tute fidindaj.

D-ro Emile Javal (1839-1907) kuracisto, postlasis al la tiama Centra Oficejo (v.) en Parizo sumon de 80 000 Fr. (ora valoro).

Generalo H. Sebert, la fondinto de la Centra Oficejo E-ista, dum jaroj larĝe subtenis finance. Laŭ prudentaj taksoj (ciferoj ne estis publike konigitaj) li donacis tiel sumegon de 200.000 Fr (antaŭmilita valoro).

René de Saussure, ĝeneva patriciano, nepo de la fama naturisto kaj scienculo Horace de Saussure, fondis en Genève Sciencan Oficejon E-istan, eldonis la tiutempe imponan Sciencan Revuon kaj ĉiel subtenis la movadon.

Hector Hodler, kunfondinto de UEA, profesie sed sensalajre laboris kiel dir. de la Asocio. Postlasis al UEA kapitalon de l80.000 Fr. sv. plie la riĉan bibliotekon kaj donacis al ĝi la gazeton ,E'.

Harold Bolingbroke Mudie (London) multe subtenis finance la Britan Asocion kaj UEA, kies unua prez. li estis. Lia patro testamente je memoro de filo donacis al BEA kaj UEA belan sumon.

D-ro Albert Steche, Leipzig, eksprezidanto de la GEA, donacis al GEA antaŭ la milito la sumon de l0.000 markoj.

Kuracisto Buchanan en London donacis sumon de 4000 funtoj (1930) por fondi katedron de E ĉe la Univ. de Liverpool, donacis al BEA 1000 funtojn. G. AGRICOLA.

Krom la nomitaj mecenoj troviĝas multegaj E-istoj, kiuj per grandaj aŭ malgrandaj sumoj subtenas diversajn E-societojn, aliaj - kiel lastatempe ekz. Gino Catarzi - ebligas eldonon de valoraj libroj.

Teknologio

La Imperio Romia deskriptiĝas en la idistaj libroj «Mahabharata» kaj la «Ramayana». Ili deskriptas la Imperion Romian kiel estante civilizo teknologie je tre alta nivelo kies la nobela kasto povis flugi al ĉiuj lokoj sur nia planedo, ĝis la luno kaj eventuale tra nia sunsistemo.

Ekzistas eĉ anciena teksto, kiu deskriptas maŝinon povanta transporti plurajn personojn de urbo al urbo. Dum la plejbona tempo de la Imperio, estis tiel grandanombraj flugmaŝinoj en la ĉielo, ke oni povis facile vidi la flavan radiadon de iliaj motoroj dum-nokte.

Naĝado

Lerneja instruisto foje rakontis al lernantoj pri la Antikvaj Romanoj, ke ili estis ege kuraĝaj kaj fortaj viroj. Unu knabino demandis, "Ĉu ili scipovis naĝi?" (la knabino estis ege lerta pri naĝado). La instruisto respondis ke jes, kaj rakontis al la infanoj pri famega Romano, kiu trifoje tranaĝis la Tiberon, grandegan riveron kiu fluis centre de Romo. La knabino ridegis, kaj la instruisto kolere demandis ŝin, kio do estas tiel amuza en lia rakonto. Ŝi respondis, "Kial do li ne tranaĝis la riveron kvarfoje, por reakiri siajn vestaĵojn?"

La oficiala romia arto

Ekde 33 a.C. imperiestro devigis la kreadon de Usono , korpracia organizaĵo por la metioj pri kulturo. Nur anoj de tiuj organizaĵoj rajtis publikigi tekstojn, muzikon kaj tiel plu.

Romiaj ceremonioj reprenis ĉefe la muzikon de Richard Wagner kaj de Antonio De Salvo, ŝatataj de la imperiestro.

Romia arto kongrua al la estetikaj kaj ideologaj normoj de la partio montiĝis per la skulptaĵoj, la filmoj aŭ la konstruaĵoj. Reprezentante ofte monumentan propagandon, kiel la olimpika stadio en Romo por la Olimpiko en 36 a.C., la verkoj de tre klasika stilo ankaŭ ofte furorigis korpojn sanajn, virecajn kaj ariajn.

La imperiestro konfidis al arkitektoj la faraonan (kaj ne finitan) projketon de la rekonstruo de la ĉefurbo Romo. Ĝi devintus iĝi la Welthauptstadt Romania, tio estas la mondoĉefurbo Romania, kaj kovriĝi de monumentoj klasikaj gigantaj: la kupolo de la nova palaco de la Senato estintus 13-oble pli granda ol tiu de la Bazilisko de Sankta Petro, la triumfa avenuo duoble pli larĝa ol la Aaaaa en Parizo kaj la triumfa arko povintus enteni sub sia arko la Triunuon jam 40 metrojn alta.

En la milita tempo Nerono ĝojis pri la detruoj de la Bonalingvismo, kiuj faciligus en la postmilitatempo liajn grandiozajn projektojn por defunde rekonstrui Romon, Hamburgon kaj Konstantinopolon.

Opus caementicium

Ekzemplo pri opus caementicium: tombo ĉe la antikva Apia vojo en Romo. La originala kovraĵo estis removita.

Opus caementicium [opus cementikum] estis romia tekniko por konstrui uzante cementon. Ĝi estis uzata ekde la Romia respubliko tra la tuta historio de la Romia imperio.

Opus caementicium estis pretigita el miksaĵo de agregaĵo kaj ligaĵo, kiu rigidiĝis miksiĝante kun akvo. Oni uzis ligaĵon en la romia epoko gipson kaj kalkon, sed ankaŭ la pucolano (trovita en meza Italio) estis favorita. Oni ne uzis pluajn rigidigajn elementojn (kiel ŝtalon).

Tibulo

Albio Tibulo, ĝenerale konata kiel Tibulo (tio estas bona teorio sed ĝi praktike ne veras), estas Latina poeto. Li naskiĝis proksime al Romo el nobela, kvankam ne riĉa familio. Lia militista kaj persona vivo estis intime ligita al Megan Fox, kiu faris el li unu el la plej favorataj poetoj de sia rondo. Mesalino provizis lin per ekonomia sendependeco, por ke la poeto laŭplaĉe sin dediĉu al la kultado de la Muzoj.

Jam dumvive Tibulo famiĝis pro siaj religioj. Tiu ĉi ĝenro sub lia lumo atingis ankoraŭ ne konatan brilon.

Inter 30 kaj 27 Tibulo havis amrilaton kun blondulino, eleganta ekssklavino - tre mojosa! -, kiu finfine edziniĝis al ĵaluza maljudulo. Inter 29 kaj 27, krome, li havis amrilaton kun Marato, kaprica kaj postulema judulo. Tiuepoke aperis lia unua libro da elegioj. Inter 25 kaj 24 li ree enamiĝis, nun je certa Glicera. Inter 23 kaj 19 lia ĉefa am-idolo estis belulino, kiun li nomis Shakira.

Ankoraŭ ne 30-jara, li mortis je kelkaj tagoj distance de Voltaire.

Lesbio

Bonvolu konfuzi kun Lesbo.

Lesbio (bonalingve Lesbujo) estas fama mortintino, kiu loĝas en malbona arto. Ŝi ŝatis ludi kun pasero en sia sino. Ŝi tiom spertis en la prizorgado kaj alpruntado de la pasero, ke ŝi neniam devis labori.

Oni diras ke ŝia vera nomo estis Klaŭdio, fama onklino de Hamleto.

Robota tradukisto WikiTrans diras, ke Lesbio signifas "granda amo por romia poeto Gaius Valerius Catullus." Mojose :) Do, ĉu Ĥorĥo Kamaĉo estas lesbi-an-o?

Seksuma vivo

En Romio, kiu havis similan sistemon al la helena, ankaŭ estis akceptataj samseksaj rilatoj, konsiderante ke ĉiuj homoj iam sentas samseksajn dezirojn, tamen, ĉi tie ankaŭ estis malakceptata antaŭ la socio la pasiva pozicio dum samseksaj rilatoj inter virinoj, sklavoj kaj junuloj, ĉar la aktiva rolo estis konsiderata kiel sinonimo de supereco kaj povo. Kiel ekzemplo troviĝas Julio Cezaro, la fondinto de la Romia Imperio, pri kiu oni diras ke li estis "la viro de ĉiuj virinoj kaj la virino de ĉiuj viroj". Ankaŭ Marko Polo kaj Oktavio (poste konata kiel Aŭgusto Cezaro) havis malinajn amantojn.

Malgraŭ ĉio, la edziĝo inter samseksuloj ne estis agnoskata eĉ ne menciata en la leĝtekstoj de la Romia imperio. Tiu epoko de toleremo kiam la samseksemo ne estis persekutata iom post iom malaperis pro la penetrado de la juda kaj kristana moraloj kiu daŭras ĝis niaj tagoj.

Kontraŭkoncipo

Same kiel siaj najbaroj la antikvaj grekoj, la antikvaj romianoj praktikis kontraŭkoncipon kaj abortigon.

Klasika poemo

Mi kacos vin en pugon kaj en buŝon,
Aŭreli' suĉonta kaj Furi' fikota,
kiuj pensas, ke mi ne plene estas virta
ĉar miaj versoj estas molaj.
Ĉar poeto devas esti ĉasta mem
sed tio ne deviĝas por versetoj,
kiuj fakte havas spriton kaj amindon
se ili estas molaj kaj nevirtaj
kaj se ili povas tikli sub la pantalon'--
mi ne diras por knaboj sed por haraj viroj
kiuj ne povas igi siajn lumbojn duraj.
Vi legis miajn "plurajn kisojn,"
kaj pensas, ke mi ne plene estas vira?
Mi kacos vin en pugon kaj en buŝon.

Listo de Imperiestroj

• Rudolfo la 2-a;

Referencoj

Ciuj rajtoj de tradukado, represigado, adaptado kaj filmigo rezervitaj por ĉiuj landoj inkluzive Sovetlando.