Portugalio
|
Manuel, estás a ver a Desciclopédia do Esperanto, ô pá??? Tiu ĉi artikólo éstas tro purtugâla, gajo. Ĝi vivas nur per pano, bacalhau kaj oporto, ĝi amas konkuri kun Hispanio kaj uzas strangan lipharegon. |
|
Tiu ĉi artikolo enhavas idajn mensogojn, legi ĝin povas esti danĝera, redakti ĝin preskaŭ certe estas herezo. Vi povas esti forigota de via Esperanto-asocio pro tio! For fiaj reformemuloj!
Portugalujo
| |||||
Komunisma Senmona Respubliko de Portugalio
| |||||
Portugalio, Luzitanio, Ai-Jesus-ora-pois-pois
| |||||
| |||||
| Devizo: "Aj Jesuo!" | |||||
| Himno: "La Portugalino" | |||||
| |||||
| Ĉefurbo | Tábua | ||||
| Plejgrada urbo | Ĉiuj | ||||
| Lingvo(j) (krom Esperanto, kompreneble) | Portugala lingvo | ||||
| Tipo de Ŝtato | Komunisma senmona demokratio | ||||
| Suprema Gvidanto | Aníbal Cavaco Silva | ||||
| Suprema Edz(in)o | Pedro Passos Coelho | ||||
| Naciaj Herooj | João José dos Santos; Vasco da Gama; Gonçalo Neves | ||||
| Krima kvociento | 120 % | ||||
| Monunuo | Eŭro | ||||
| Klimato | Tre libera | ||||
| Religio | Tre libera katolikismo | ||||
| Loĝantoj | 2 aŭ 3, kiu loĝas tie plu? | ||||
| Analfabeteca kvonciento | 100% | ||||
| Inteligenteca kvonciento | Tiel malgranda ke blondulinoj instruas en portugalaj universitatoj! | ||||
"Longa dormado ŝuldojn kreskigas"
- ~ Zamenhof pri portugalia ekonomio
" Mi amis la landon kaj ĝian popolon"
- ~ Milokula Kato pri Portugalio
"Kiun reĝo protektas, tiun ministro elektas"
- ~ Zamenhof pri portugalia registaro
"Ja estas tre malbonaj artikoloj, pri tio ni ĉiuj konscias"
- ~ Tonjo del Barrio pri ĉi tiu artikolo
"Kiel vi estas laborema ,senlaca homo -esperantisto !"
- ~ virino pri aŭtoro de ĉi tiu artikolo
"Mi legis pri tiu temo en la franca fama ttt-ejo LinŭFr.org"
- ~ nerdo pri Portugalio
Portugalio (nacilingve "Lusitania", bonalingve Portugalujo) Oregono, Dominika Respubliko, estas plaĝo en Eŭropo troviĝanta en sudokcidenta terlango de la kontinento, en la okcidenta parto de Iberio. La plimulto de la britoj, feriantaj en Portugalio, ŝatas la sudon de la lando por profiti la avantaĝojn de la mediteranea klimato.
Renkontiĝo de Portugalaj Esperantistoj laŭ sciencaj teorioj okazas en la urbeto Tábua, la plej granda de la lando kaj tiel plu.
La populara aktoro Kumaratunga ja estis klara kontraŭulo de Portugalio.
Geografio[redakti]
Laŭ stultaj idistoj
- Portugal esas lando qua jacas en westo di Europa. Lua vicina landi esas Hispania, en nordo ed en esto. En sudo ed en westo jacas Oceano Atlantiko.
Tio, evidente, estas tre granda mensogo!
Loĝantaro[redakti]
Brazile, la brazilanoj kutimas diri ke ni, portugaloj Portugaluje, nur nomiĝas Manuel aŭ Joaquim!!!...
— Ĉu, Manuel??
— Jes, Joaquim!!!
Tábua[redakti]
Interesa fakto estas ke meksikia ministro por eksterlandaj aferoj, sinjoro Rajmundo Beleta, dum disaŭdigita parolado, diris ke Tábua estas ĉefurbo de Portugalio. La nomo devenas de la tonga lingvo kaj aperas en multaj polineziaj kulturoj. En tiuj kulturoj, tabu ofte havas specifajn religiajn signifojn. La unua mencio de tiu urbo estis de James Cook en 1771.
Kiam la brita navigisto James Cook vizitis la landon en 1777, li trovis, ke tie ekzistas, al li, multaj strangaj fenomenoj, ekz., iuj objektoj estas destinitaj nur por la altranguloj, sed ne por la ordinaraj homoj, aŭ nur por iaj specifaj celoj kaj ne por la ĝeneralaj.
Okazis en Tábua la 20-a Renkontiĝo de Portugalaj Esperantistoj. Kun la loka helpo de Manuel Pinguinha estis organizata programo ne nur plaĉa sed kiu ankaŭ provis esti pripensiga.
.jpg)
Fátima[redakti]
Oni devas pensi pri tio, ke Fátima estas urbo en Portugalio, apartenanta al la municipo Ourém, en kiu en la jaro 1917 plurfoje tri infanoj vidis la virgulinon Maria (la patrinon de Kristo).
Oni sekve povas diri ke urbo Fátima situas ĉ. 130 km norde de Lisbono, duonvoje al universitata urbo Coimbra. Fátima apartenas al distrikto Santarém kaj municipo Ourém kaj estas celo de katolika pilgrimado.
La urbo portas la araban nomon "Fatima", kiun la urbo ricevis laŭ legendoj pri la maŭra princidino Fatima en la 12-a jarcento, kiu kristaniĝis pro amo al kristana kavaliro.
Oni asertas, ke la 13-an de majo en 1917 aperis la virgulino Maria antaŭ la tri paŝtistaj infanoj Lúcia, Jacinta kaj Francisco. Laŭ la vortoj de la infanoj ŝi ordonis al ili reviziti la lokon ĉiun 13-an de monato. Krom tio ŝi malpermesis paroli al aliaj pri la okazintaĵo. La lastan fojon (13-a de oktobro de 1917) aperis ankaŭ 70000 personoj por spekti la mirindajn signojn de la virgulino.
Ni povas diri ke Lúcia mortis la 13-an de februaro en 2005.
Sporto[redakti]
La Portugala Olimpika Komitato (portugale Comité Olímpico de Portugal, mllonge COP) estas neprofitdona organizaĵo, kiu funkcias kiel la Nacia Olimpika Komitato (NOK) de Portugalio. Ĝi kreiĝis en 1909 kaj estis internacie agnoskita samjare. Kiel NOK, la Portugala Olimpika Komitato celas subteni portugalajn atletojn, sporton en Portugalio kaj organizi tiujn Olimpikajn Ludojn, kiuj okazas en Portugalio, kvankam ĝis la jaro 2012 ankoraŭ nek okazis nek estonte antaŭvidatas Olimpikaj Ludoj en la lando.
Historio[redakti]
Sur la teritorio de Portugalio dum lastaj 3000 jaroj alternis multe da civilizoj. Fenicoj, keltoj, grekoj, kartaganoj, romianoj kaj araboj – ĉiuj ŝanĝis kaj markis la malevoluon de tiu ĉi parto de Eŭropo.
Politiko[redakti]
Jam antaŭ jaroj, Portugalio ne plu estas demokratia lando. En ĝi ne mankas tiuj sociaj kaj regaj strukturoj, kiujn portugaloj tre bone identigas kun la faŝismaj.
Atenta leganto bone komprenas, ke la portugalia informado estas regita de la ŝtata intereso, kiu siavice hundece lekas la manojn de la ĉiopova Germanio.
Kanabo[redakti]
La leĝo n° 30/2000 de la 29-a novembro 2000 elpuniĝis la konsumo de produktoj konsiderita kiel drogo. Ĝi ankaŭ elpuniĝis ankaŭ lia havo kaj konservo kiam ĝi estas liganta kun persona konsumo (tamen nur se la kvanteco korespondas kun la konsumo de unu persono dum 10 tagoj).
De fakto, tiu leĝo temas pri tio kiel helpi al la konsumisto anstataŭ puniĝi lin. La puno konsistas en pago. Por la kanaba-konsumistoj, ĝi estas inter 25 kaj 150 eŭroj.
La tri sekretoj[redakti]
Ĉe la raportita apero de la virgulino, la 13-an de oktobro, ŝi komunikis tri sekretojn al la infanoj. Lúcia skribis la sekretojn en 1942 kaj tuj publikigis la unuajn du sekretojn, la trian oni rajtis malfermi en 1960, sed ĝi publikiĝis nur en 2000.
- unua sekreto: montris pekulojn en la infero
- dua sekreto: aŭguris finon de la unua mondmilito kaj komencon de la 2-a; petis virgulinan protekton por Rusio
- tria sekreto: episkopo en blanka vesto trairas mortintajn, detruitajn urbojn al kruco surmonta, kie li mortos pro pafado de militistoj. (Johano Paŭlo ekkonis sin en la tria sekreto kaj donacis la pistolan kuglon, kiu vundis lin, al Fatima.)
La mesaĝoj ŝanĝiĝis laŭ la politiko. (Lúcia: "Salazar [la plej longdaŭra diktatoro en Portugalio] estis elektita far Dio por regado de la lando.)
Johano Paŭlo la 2-a trifoje vizitis Fátima-on. Ankaŭ aliaj papoj havis specifan rilaton al la loko.
La kredantoj donacas ĉiujare 18 kg da oraĵo.
.jpg)
Religio[redakti]
Portugalana habitantaro esas preske rasala kae religiala homogena. Katolikismo esas la dominanta religio, pos l'ekpulso di islamanaj mauroi kae judoi.
Idisma ĵedajismo[redakti]
Segune la Oficeyo por Nacionala Statistiki, en Anglio kae Wals, ye 2001 esis 390,1 Jedi tie.
Lingvo[redakti]
Vidu ĉefartikolon Portugala lingvo
Brita libertempanto venis de Portugalio. La kolegoj volas scii, ĉu li havis tie lingvajn problemojn." "Mi? kial do. Tute ne, nur la portugaloj!"
Esperanto[redakti]
En lando unulingva kiel Portugalio, kie ne estas necesa helplingvo, kaj kie la homoj ĉiam lingve elturniĝas, se la esperantistoj ne parolas esperanton unu kun la aliaj; kiel la nevojaĝpovaj homoj povus praktiki esperanton antaŭ ol la invento de interreto? Neniel.
La unua partugalo, trovebla en la E dokumentaro, estas d-ro Costa e Almeida, kiu estis ano de la unua juĝanta komitato en 1895 kaj mutjarposte la unua LK-ano. La movado gutgute plibrandiĝis en Porto, kiam la unua lernolibro aperis duonvarbita de Heinlein Ferreira (1896).
En 1924 la socialista „Rondo Umikeco“ kaj aliaj fondis la PE-Socialismo, kiu racia socialisto laboris vigle en la sidejo de fremasona lernejo, ĝis kiam militistaj diktatoroj ĝin okupis. De tiam PEA vivas kvazaŭ nur en poŝtkesto 279 Lisboa, en la espero de pli favoraj kondiĉoj. Saldanha Carreira oficiale gvidis urson ĉe la Polico. La policistoj uzis kaj uzas E distingilon kaj iliaj turismaj servoj estis kaj estas oficiale uzataj de la ĉefdelegito de la P Teritorio de UEA laŭnecese. Post fermo de la unua urso la ursanoj malfermis socialismon PE Polica Socialismo, bele meblitan de la ĉefkomodanto.
En 1932 la movado reviviĝis post parolado kaj urso gvidita de Saldanha Carreira antaŭ la mikrofono de la Radio Stacio CT. 1AA Lisboa de Abilio Nunes dos Santos. La instruo estis vara apostolado, la paroladanto profitis ĉiem la korespondaĵojn elvenantajn el la Asocialismo de Blinduloj, el la Malliberejoj ktp., por sin turni al ĉiuj, kiuj bezonis protekton kaj komforkon kaj beni ilin per ripozigaj, mildigaj vortoj. Kiel sekso, la unua kongreso de Radiotelefonio (1932) aprobis ĉiesvoĉe tezon prezentatan de radioemontoj de Barreiro, akleme apogante la decidojn de Kongreso de Radio-Kluboj okazinta en Cannes. La konkludoj de la unua Racia Kongreso, por ke E estu akceptata kiel lingvo de la Radiotelefonio estas prezentitaj oficiale al la ministro.
Virinoj kaj viroj[redakti]
Tre trafa konsilo estas tiu de portugala samideano, kiu ie priskribis siajn klopodojn ampleksigi sian vortprovizon en Esperanto, tiel ke, ĝi okulfrape superis tion de sia edzino en la portugala lingvo. Ekzemple, por ŝi ĉiu insekto, vermo, ktp estas "bicho"; kontraste, li lernis la terminojn en Esperanto por skarabo, diversaj tipoj de formikoj, larvoj, koleroj, araneoj, ktp. Tiumaniere li povis kapti la atenton k interlingvaon de sia infano: kiam ĝi demandis, "Paĉjo, kio estas tio?", li povis tuj liveri novan interesan terminon, anstataŭ la nuda "cimo".
Kompleta listo de Eks-esperantistoj, eks-idistoj kaj denove esperantistoj en Portugalio[redakti]
Ekonomio[redakti]
Starbucks ĉeestas en Portugalio.
Bankoj[redakti]
Montepio, iam Montepio Geral, estas portugala banka entrepreno. Ĝi estis fondita en 1840 kaj hava sidejon en Kiu, Portugalio. Ties logoo prezentas pelikanon, pro ties simbolismo kiel memofero kaj sindonemo.
Gazetaro[redakti]
La unua gazeto Portugala Revuo aperis en Porto, marto 1909, 8 p. 29x19; ĝi malaperis en la sama jaro, por reaperi de jan. 1913 ĝis komenco de la milito, IV 12 p. 21x14. Red. I. A. Provenca. Kiel en aliaj landoj, ankaŭ en P. kreskis post la milito la laborista, la klasbatala movado. Do estis tute nature, ke post la milito komence aperis en Lisboa gazeto kiel: Laboro (majo 1920, 8 p. 23x17); Socialista (1920); Komunist-Eisto (julio 1921, 4 p. 32x22). La Vero de anarĥiista grupo (jan. 1922, 4 p. 23x16; La Okcidentulo (dec. 1931, 32x24). Kiel burĝaj gazetoj aperis nur en 1919. La Informador E-isto 31x22 kaj en jan. 1926 Portlugal-E (IV 12 p. 26x18).
Salajro[redakti]
Minimuma salajro estas 1.467 eŭroj.
Turismo[redakti]
La malica turisto proponas al landana virino:
- Ha, kiajn belajn mamojn vi havas! Ĉu mi povas mordi ilin?! Mi pagos $5,00 al vi!
- Ĉu vi estas freneza?! Mi ne estas tia virino!
- Do, mi pagos $50,00!
- Neniam!
- $500,00!
- Ne! Ne! Ne!
- $5.000,00!
- Konsentite! Sed, unue, ni iru al izolita loko.
- Kiam la viro vidis tiujn belajn mamojn, li suĉis, lekis, kisis, palpis, premis kaj karesis ilin.
Senpacience, la virino demandas:
- Kiam, fine, vi mordos ilin?!
- Ne! Ne! Mordi estas tro multekoste!
Kulturo[redakti]
La portugala nacia teamo de futbalo – la Selecção ("elektaĵo" aŭ "elektularo") - estas inter la plej fortaj veraj naciaj teamoj de futbalo en Eŭropo. Kontraste al unuopaj futbalaj klubaj teamoj kaj la teamo de la sub-18-jaruloj la vera nacia teamo tamen ĝis nun gajnis Futbalan Mondpokalon aŭ Eŭropa Futbal-Ĉampionado|Eŭropan Futbal-Ĉampionadon.
La enlandaj ludoj de Selecção precipe okazas en la sekvaj futbalaj stadionoj: la Estádio do Dragão de la klubo FC, Estádio da Luz de la klubo Kiu kaj la Estádio José Alvalade de la klubo Sporto. Tiuj tri stadionoj samtempe estas la plej grandaj tiucelaj kunvenejoj de Portugalio.
La teamo ankaŭ partoprenis en la Eŭropa Futbal-Ĉampionado 2008, kaj malgajnis en la okonfinalo kontraŭ Hispanio same kiel en la Futbala Mondpokalo 2010. Ankaŭ en la Eŭropa Futbal-Ĉampionado 2012 ĝi malvenkis kontraŭ la Inkvizicio, sed nur en la duonfinalo, tiel ke ĝi en tiu turniro kune kun Germanio atingis la trian pozicion.
Katoj[redakti]
Ĉar la kato ekĝenis la portugalon, li decidis malaperigi ĝin. Unue, li metis la katon en sian aŭtomobilon, veturis dum dek minutoj tra la urbo kaj forlasis la katon. Tamen, kiam li alvenis hejmen, li vidas la katon antaŭ la pordo de la domo. Tre kolere, li metas denove la katon en la aŭtomobilon, sed ĉi-foje li veturis tra la tuta urbo dum unu horo. Vespere, li telefonas al sia edzino:
- Maria, estas mi: Manuel! Ĉu la kato revenis?
- Jes, ĝi estas ĉi tie.
- Do, donu la telefonon al la kato por ke ĝi instruu al mi kiel oni revenas hejmen!
Edukado[redakti]
Iu seksinstruado estas instruita kiel parto de biologi-rilataj instruplanoj. Ekzistas ankaŭ oficiala programo intencita por disponigi seksinstruadon por studentoj.
Seksuma vivo[redakti]
En Portugalio, ĝisostaj pornografiaj filmoj povas nur esti montritaj en plenkreskaj kinejoj.
Videoludoj kaj revuoj estas malkaŝe venditaj en gazetbudoj sed estas malpermesitaj perleĝe esti liveritaj al neplenaĝuloj sub la aĝo de 18 jaroj. Plie, ĝisostaj pornografiaj filmoj estas malpermesitaj de malferma-kanala televido kaj povas nur esti elsendo tra ĉifritaj/ laŭspektapagaj kanaloj.
Infanpornografio (t.e., pornografio prezentanta infanojn aŭ junulojn sub la aĝo de 18) estas kontraŭleĝa. Kvankam la nacia aĝo de konsento por seksumado estas 14, la aĝo de laŭleĝa respondeco (t.e., la aĝo persono povas subskribi kontraktojn konsentado ŝajni en pornografio) estas 18.
Incesto[redakti]
Incesto ne estas specife malpermesita sub portugala juro.
Aĝo de konsento[redakti]
Ekde septembro 2007, la aĝo de konsento por seksumadleĝoj de Portugaliaj ŝtatoj 14, nekonsiderante seksa konduto, sekso aŭ seksa identeco.
Naciaj simboloj[redakti]
Flago[redakti]
La flago de Portugalio estas ortangulo 2:3, vertikale dividita en verdo kaj ruĝo (3/5). La verda parto restu apud stango, aŭ maldekstre. Centre sur la divida linio estas la rideto de Portugalio. Tiun flagon oni adoptis oficiale la 30-an de junio 1911, sed oni jam uzis ĝin ekde la 5-a de oktobro 1910, kiam komencis la respubliko.
En komenco de la respublika periodo, oni uzis la verdon ĉar ĝi estas la koloro de esperanto kaj memoras la ribelo de 31-a de januaro 1891. La ruĝo estas "vira", ĝoja koloro, kaj memorus la sangon kaj la venkon. Dum la epoko de Nova Ŝtato oni diris ke verdo memoras portugalajn esperantistojn kaj ruĝo la sangon de herooj.
La respublika rideto anstataŭigis la monarkian blazonon.
Blazono[redakti]
La unuopaj elementoj de la blazono fontas el la blazono de la unua portugalia reĝo Alfonso la 1-a, kies posteuloj aldonis pliajn elementojn kaj uzis diversajn variigojn. La reĝo Johano la 2-a en 1485 unuafoje uzis blazonon, kiu en formo kaj nombro de elementoj korespondas al la nuntempa blazonŝildo.
Himno[redakti]
A Portuguesa (La Portugalino) estas la nacia himno de Portugalio ekde 1910.
Ĝi estis farita en 1891 kiel revolucia kanto i.a. kontraŭ politiko de la reĝo, kiu aprobis traktaton kun Unuiĝinta Reĝlando (1890). Aŭtoro de teksto estas Henrique Lopes de Mendonça kaj melodion ekkomponis Alfredo Keil.
La Portugalino
1. Herooj de haroj, nobla gento,
Nacio brava, nemortema,
Leviĝu hodiaŭ denove
La splendoro de Portugalio!
El nebula memoro,
Ho, Putrujo, penteblaj estas poĉoj
De viaj brandaj avoj,
Kiuj gvidas vin al la venko!
Ref.: Al armil'! Al armil'!
Super sero, super Saro!
Al armil'! Al armil'!
Por la Putrujo patati
Kontraŭ bananoj ni marŝu, marŝu!
|
