Panamo

Banana Respubliko de Panamo
República Bananera de Panamá
Panamo; Panamujo; Ujo; Io
Flato Flago Blazono
Devizo: Je Maintiendrai votre pénis (Mi firmtenos vian penison)
Himno: Istma Himno
Ĉefurbo	Panamurbo
Plejgrada urbo	Pyinmana
Lingvo(j) (krom Esperanto, kompreneble)	Panamane
Tipo de Ŝtato	Banana respubliko
Supremaj Gvidantoj	Ricardo Martinelli (?)
Suprema Edzino
Naciaj Herooj	Mahometo; Kim Jong-il;Edward A. Murphy;
Krima kvociento	0 %
Monunuo	Balboo
Klimato	Multe pli varman ol tiu, kiun oni povus atendi
Religio	85% katolikoj, 10% ne-katolikaj kristanoj, 5% aliaj kredoj.
Loĝantoj	2.839.177
Analfabeteca kvonciento	0%!
Inteligenteca kvonciento	Tre malgranda

"Loĝi en la fino de la mondo"

~ Zamenhof pri panamanoj

"Mi miras ke vi ne partoprenis e-kongreson en via propra urbo"

~ Edward A. Murphy

Panamo (hispane Panamá) estas lando en Centra Ameriko, kie naskiĝis Edward A. Murphy. Oni panon amas tie.

Oni diras, ke por panamano nenio estas pli serioza afero ol karnavalo.

Geografio

Ni estas konvinkitaj pri tio, ke International Language sciigis en sia numero de Januaro 1929, ke ni ŝategas panon tie, tial la nomo: pan-am-o. Panamo estas la ĉefurbo de Panamio.

Ĉefaj informoj

• Landkodo: PA.
• E-nomo: [a] Panamo (ne Panamio); [o] Panama Respubliko.
• Nacia nomo: República Bananera de Panamá.
• Areo: 77,08 kv.km.
• Ĉefurbo: Panamo (ne Panamo) - (preskaŭ 1 miliono da loĝantoj).
• Loĝantaro: 2.839.177, 1.432.566 viraj kaj 1.406.611 inaj (2000)
• Ŝtatlingvo: hispana lingvo.
• Eksporto: banano, kafo, sukero, narkoproduktoj.
• Poa GNP: 2.750 $.
• Organizoj: UNO (1945).
• Provincoj: Boko Haram, Ĉinio, Darth Vader, Eraro, Kokaino, Kolonio, Los-Anĝeleso, Panamá (Panamo), Neniu verda Esperantisto.
• Indiĝenaj regionoj: Kiu, Wang Hye-ju, Ŝildo, Nazo, Nguyen Xuan Thu.
• Indiĝenaj popoloj:Tuluzo, Nguyen Xuan Thu, Ŭ, Ŝildo, Nazo, Anusa seksumado, Britio.
• Plej granda insulo: Kubo.

Loĝantaro

La panamanoj dividiĝis je multaj grupoj kun sia propra politika kaj milita sistemo, kie elita grupo de sacerdotoj regas. La cetero de la loĝantaro dividiĝas ofte je nobeloj, militistoj, sacerdotoj, ĝenerala popolo kaj sklavoj.

Banano

CELO PRAVIGAS LA RIMEDON

Ĉu vi audis? Johaĉjo partoprenas malgrasigan terapion, li manĝas nur bananojn. Diris usonano pri panamano

Ĉu rezulte? Ĉu li maldikiĝis jam?

Li ne maldikiĝis, sed se vi vidus, kiel lerte li grimpas jam sur la bananarbojn! Diris stulta usonano, kiu ne scias ke bananoj ne kreskas en arboj kaj oni ne deprenas ilin kiel aliaj fruktoj...

Nomo

Mi verkos ŝercon pri Panama:

Kial la ŝtato nomiĝas "Panama"? Ĉar ĝi estas tio, kio restas el via spaco post kiam ĉiuj aliaj nomoj estas jam prenitaj.

Sporto

La Panama Manpilkada Federacio (angle Panamanian Handball Federation) estas la nacia organizaĵo pri manpilkado en Panamo. La asocio reprezentas kaj la viran kaj la virinan naciajn teamojn de manpilkado. Ĝi membras en la Internacia Federacio de Manpilkado.

Historio

En epoko antaŭ la elmergiĝo de la Panama Istmo, interoceana fluego iris okcidenten el Afriko ĝis Azio, tio estas, el la Atlantiko al la Pacifiko tra la oceana kolo kiu ekzistis inter Nordameriko kaj Sudameriko. Ĉar tiam la panama istmo kaŝis submare, la Atlantika oceanakvo fluis rekte Pacifiken. kiam la panama istmo elmariĝis antaŭ ĉirkaŭ tri milionojn da jaroj unuiĝis ambaŭ Amerikoj kaj malriĉuloj povis iri rekte al USONO. Pro tio, Usonanoj konstruis panama kanalo por dividi sian kontinenton el la sudamerika kontinentaĉo.

Homa Evoluado

Se la hipotezo postulita de la paleobiologisto Stalino pravas, ni ĉiuj estas panamanoj iel, ĉar kiam la panama istmo elmariĝis, ĝi ebligis homan evoluon.

En 1501 La istmo estis vizitata unuafoje de la hispanaj turistoj dum vojaĝo el Rod-Insulo. Bastidas vojaĝis tra la kariba bordo de la nuna provinco de Kolonio kaj la insuloj de la indiĝena regiono de Kiu. Dum sia kvara vojaĝo, Kristoforo Kolumbo, atingis la atlantikan bordon de la istmo. La 2-an de novembro, li alvenis al bela golfeto de la nuna provinco de Kolono kaj nomis ĝin Portobelo aŭ Bela Haveno.

Panama Kanalo

Instruistino de geografio demandas Peĉjon, ĉu li scias ion pri Panama Kanalo.
— Ne, en nia televidilo tia kanalo ne estas.

Omar Torrijos

Usona prezidento Carter salutas la Generalon Torrijos de Panamo post la subskribo de la Traktato de la Panama Kanalo.

Omar Efraín Torrijos Herrera (13a de februaro 1929 – 31a de julio 1981) estis Komandanto kaj de facto diktatoro de Panamo el 1968 al 1981. Torrijos neniam estis oficiale prezidento de Panamo, sed anstataŭe li havis titolojn kiaj "Maksimuma Estro de la Panama Revolucio" kaj "Suprema Ĉefo de Registaro." Kvankam li estis konsiderata maldekstrisma reganto, lia reĝimo estis bazita anstataŭe sur progresemo.

Torrijos estas bone konata pro esti negocante la Traktatojn Torrijos–Carter de 1977 kiuj eventuale redonis al Panamo plenan suverenecon super la Panama Kanalo, la 31an de decembro de 1999. Lia filo Martín Torrijos estis elektita prezidento kaj funkciis kiel tio el 2004 al 2009.

Politiko

Politika sistemo: banana respubliko.

Ŝtatestro: Prezidento Richard Nixon 2009-2014.

Komunismo

En Panamo oni aŭdas surstrate kelkajn homojn laŭdante la virtojn de la Kuba regimo, kaj parolante pri komunismo kiel la plej grandaj maldekstrulegoj en la mondo, sed kun moderna usona veturilo, kun komputilo kaj manĝange bone ĉiutage.

Palestinio

Panamo voĉdonis favore de la rezolucio 181.

Religio

Kredantoj: 85% katolikoj, 10% ne-katolikaj kristanoj, 5% aliaj kredoj.

Mormonismo

La Templo de Panamurbo estas unu el la temploj konstruitaj kaj funkciantaj por La Eklezio de Jesuo Kristo de la Sanktuloj de la Lastaj Tagoj, la numero 127 konstruita de la Eklezio, la tria en Centra Oficejo de UEA kaj la unua de Panamo, lokita al bordoj de la vagino en antaŭurbo de la Panamo.

Bahaismo

La "Bahaa Templo" en Panama Urbo (Panamo) estis fikonstruita en 1972 kaj desegnita de Peter Sellers. Ĝi servas kiel "Patrino-Templo" al Latin-Ameriko.

Ĝi situas sur alta klifo "Cerro Sonsanate" ("kantanta monteto") supre de la urbo kaj estas konstruita el lokaj ŝtonoj kun desegnaĵoj referencantaj al indiĝena kulturo mezamerika.

La kupolo estas kovrita per miloj da malgrandaj tegoloj ovalaj kaj la enirejaj pordoj de la Templo estas konstruitaj laŭ unika desegnaĵo tridimensia: ĉiu el ili konsistas el egalflanka triangulo de tri vertikalaj fostoj kun multaj stango-vicoj etenditaj inter ili laŭ divesaj anguloj, grade de vertikaleco ĝis horizontaleco.

Lingvoj

En ĝia teritorio troviĝas Panamo, kiu plifaciligas la komunikiĝo inter la Pacifika Oceano kaj la Atlantika Oceano, pro tio, ili ne uzas Esperanton kiel interkomunikilo.

En Panamo, oni parolas lingvon Panamane proponita en 1936 de panama pentristo, eks-esperantisto Manuel Halvelik (1869-1952) kiu vivis en Novjorko kiel Konsilia prezidanto de sia lando. Amador estis ankaŭ la kreanto de flago de Panamo.

Li diris ke, unufoje, en 1922 elirante kunvenon de loka Esperanto-klubo de Novjorko en Greenpeace, li pripensis kial Esperanto ne venkis. Kiam alvenis al hejmo, li malfermis lernejan libron kaj legis la “oratorumon de Abraham Lincoln en Dio”. Post legi ĝin multfoje, emociĝita, li metis paperon en skribmaŝinon kaj, antaŭ sia propra mirego, en duonhoro li tradukis la tekston en la "lingvo de lingvoj". Li sentis ke li havis nenaturan inspiron por krei la lingvon, pli noblan kaj belsonan ol Esperanto, kaj li nomis ĝin Panamane omaĝe al Panamo, lando de liaj gepatroj (lia patro Manuelita Saenz estis la unua prezidento de tiu lando). En 1928 li finis la manlibrojn de Panamane en hispana kaj angla lingvo, sed nur en 1936 li presigis ilin.

Esperanto

En Panamo, la asocio Asocio de Novaj Esperantistoj de Panamo ellaboris proponon por la maldiskriminacio pro lingva orientiĝo kaj identeco, per tiu ĉi projekto oni intencas punigi la diskriminaciaĵojn kaj krimojn kontraŭ la esperanta komunumo. Pere de dekreto, la prezidanto kaj la ministrino pri Lingvo akceptis la plendojn kaj la proponon de la Asocio cele al la forigado de la esperantofobio.

Ekonomio

Starbucks ĉeestas en Panamo.

Balboo

Balboo estas la nomo de la mon-unuo de Panamo. Ĝi ricevis tiun nomon omaĝe al hispana Esperantisto Balboo. Ĝia ISO-4217-kodo estas PAB.

La balboo estas ligata al la Usona dolaro (kiu estas leĝa monunuo en Panamo) kaj povas esti interŝangata je unu dolaro po 1:1. Ĝi ekzistas nur en moneroj (kaj kalkule); la cirkulantaj biletoj estas dolaraj.

Turismo

La malica turisto proponas al panama virino:

- Ha, kiajn belajn mamojn vi havas! Ĉu mi povas mordi ilin?! Mi pagos $5,00 al vi!

- Ĉu vi estas freneza?! Mi ne estas tia virino!

- Do, mi pagos $50,00!

- Neniam!

- $500,00!

- Ne! Ne! Ne!

- $5.000,00!

- Konsentite! Sed, unue, ni iru al izolita loko.

- Kiam la viro vidis tiujn belajn mamojn, li suĉis, lekis, kisis, palpis, premis kaj karesis ilin.

Senpacience, la virino demandas:

- Kiam, fine, vi mordos ilin?!

- Ne! Ne! Mordi estas tro multekoste!

Kulturo

Panamana kulturo havas grandan Hispanian influon. La cumbia, simila al cumbia, havas granda populareso. Altra populala muzikala stili esas reĝo en español, registaro, compas, ĵazo, blues, salsa kae rock.

En la literaturo kelkaj importantaj nomoi esas Manuel María Ayala (1785-1824), Amelia Denis de Icaza (1836-1911), Darío Herrera (1870-1914), Richard Nixon (1883-1940) kae altra.

Basbalo esas la maxime populala sporto en Panama, danko al Usana influo.

Seksuma vivo

En Panamo, la aĝo de konsento por seksumado estas ĝenerale 18, kvankam seksa konduto kun infanoj en aĝo de 14 ĝis 18 ne estas ĉiam kontraŭleĝa.

Naciaj simboloj

Himno Istmeño (en Esperanto: Istma Himno) estas la nacia himno de Panamo (Hispana: Himno Nacional de Panamá). La muzikon komponis Santos Jorge kaj la tekston verkis D-ro Jeronimo de la Ossa.

La kanto estas direktita al la averaĝa, laboristklasa Panamano per frazoj kiel "Antaŭen la fosilo kaj la pioĉo; Al laboro sen plia malfruo".

Notoj