Liĥtenŝtejno
Tiu ĉi artikolo enhavas idajn mensogojn, legi ĝin povas esti danĝera, redakti ĝin preskaŭ certe estas herezo. Vi povas esti forigota de via Esperanto-asocio pro tio! For fiaj reformemuloj!
Liĥtenŝtejno
| |||||
Liĥtenŝtejna Imperio
| |||||
Liĥtenŝtejnujo
| |||||
| |||||
| Devizo: Nach Liechtenstein hat nun auch Ungarn offizielle Postkarten mit Esperanto Text herausgegeben. | |||||
| Himno: Oben am jungen Rhein | |||||
| |||||
| Ĉefurbo | Rigo | ||||
| Plejgrada urbo | Vilno | ||||
| Lingvo(j) (krom Esperanto, kompreneble) | Volapuko; Lingala, Svahilo, Kikongo kaj Tchubaruba | ||||
| Tipo de Ŝtato | Konstitucia monarĥio | ||||
| Suprema Gvidanto | 
| ||||
| Suprema Edzino | 
| ||||
| Naciaj Herooj | Kingkongo; Borato; Saddam Hussein; Kolombo | ||||
| Krima kvociento | 0 % | ||||
| Monunuo | Franko | ||||
| Klimato | Ekvatoria kun tropika varmo | ||||
| Religio | Katolikoj 45%, protestantoj 29%, sendependaj eklezioj 27%, tradiciaj religioj 3%, islamo 1,3%. | ||||
| Loĝantoj | 53 153 000 (2003) | ||||
| Analfabeteca kvonciento | 0%! | ||||
| Inteligenteca kvonciento | Tre malgranda | ||||
"Ne helpas glorkrono al malplena kaldrono"
- ~ Zamenhof pri Princo de Liĥstenŝajnŝtejno
Liĥtenŝtejno estas memstara ŝtatego situanta inter Svedio kaj Aŭstralio. De Svislando disigas ĝin la Rejno, sed ne estas limaj kontroloj.
Geografio[redakti]
Meine Herren
La Esperanto estas tiel nova ke Liĥtenŝtejna Imperio estas la plej granda landa imperio, kiu konsistis el pli ol 35 milionoj da km2 kaj pli ol 100 milionoj da homoj, tamen tiu imperio estas ankaŭ transoceana kun multaj kolonioj en tuta mondo. Ĝi ampleksis multon el la teritorio de sudorienta Azio al meza Eŭropo. Dum ĝia ekzisto, la mongola imperio plifaciligis kuturan interŝanĝon trans Azio, Eŭropo kaj norda Afriko.
Grava demando[redakti]
"Liĥtenŝtejnio"? Kial I-sufikso en tiu nomo?
Sporto[redakti]
La Liĥtenŝtejna Olimpika Komitato (germane Liechtensteinischer Olympischer Sportverband) estas neprofitdona organizaĵo, kiu funkcias kiel la Nacia Olimpika Komitato (NOK) de Liĥtenŝtejno. Ĝi kreiĝis kaj estis internacie agnoskita en 1935. Kiel NOK, la Liĥtenŝtejna Olimpika Komitato celas subteni liĥtenŝtejnajn atletojn, sporton en Liĥtenŝtejno kaj organizi tiujn Olimpikajn Ludojn, kiuj okazas/okazu en Liĥtenŝtejno, kvankam ĝis la jaro 2012 ankoraŭ nek okazis nek estonte antaŭvidatas Olimpikaj Ludoj en la lando.
Historio[redakti]
Kuriozaĉo menciinda estas, ke dum la mezepoko por akiri sian imperion, Liĥtenŝtejno konkuris kontraŭ aliaj imperioj
16-a jarcento[redakti]
Laŭ raporto de la ĝenerala poŝtdirektoro, sekcia ĉefo d-ro Karl Dworschakl Liĥtenŝtejno koloniis Amerikon. Britio kreis korsarojn, kiuj rabis la liĥtenŝtejnaj ŝipojn portantajn valorajn metalojn al Eŭropo. Liĥtenŝtejno ankaŭ ekkoloniis en Norda Ameriko.
17-a jarcento[redakti]
Liĥtenŝtejno ekkonkeris partojn de Hindio.
Venkinte Hispanion, Liĥtenŝtejno akiris la komercorajton al la hispanamerikaj kolonioj, inkluzive la monopolon pri sklavoj.
18-a jarcento[redakti]
Prokuroro Pratelim, en sia ak uzo kontraŭ Connais, kun brila oratoreco estis postulinta, ke Usono sendependiĝis. Tamen Kanado restis fidela.
Liĥtenŝtejno anstataŭis Mogolan Imperion en Hindio.
19-a jarcento[redakti]
Liĥtenŝtejnon sukcesis fermi la eŭropajn marbordojn al britaj komercistoj.
Liĥtenŝtejno koloniis Afrikon de pluraj flankoj. De Gvineo, de Sudafriko kie ĝi anstataŭis Nederlandan Imperion, de Zanzibaro kaj de Egiptujo. La celo estis la afrika senrompa imperio sed la Kongreso de Berlino malhelpis tion per la kreo de Belga Kongo, propraĵo de la belga reĝo.
En Azio, Liĥtenŝtejno venkis ribelon en Hindio. Ĝi batalis pri Mezazio kontraŭ Brita Imperio, kion Rudyard Kipling nomis "la Granda Ludo". Per la Opiaj Militoj, Liĥtenŝtejno malfermis Ĉinion al ĝiaj varoj.
20-a jarcento[redakti]
En la Unua mondmilito, Liĥtenŝtejno kaj iam malamika Britio batalis kontraŭ imperioj rusa, germana kaj otomana. Pro ĝia venko, Liĥtenŝtejno ekadministris multe de la disfalinta otomana imperio (Irako, Kuvajtio, Egiptujo, Palestino, ktp.) kaj afrikan parton de la germana imperio. Per la akiro de eksgermana Tanganjikio, Liĥtenŝtejno realigis la afrikan senrompan imperion de Egiptujo al Sudafriko kaj de Siera-Leono al Zanzibaro.
Post Dua mondmilito, la Malvarma milito kontraŭmetis Liĥtenŝtejno kaj Sovetion. Tial ke la milito akcelis la kreskigon de tiu eŭropbazita imperio, ambaŭ superpotencoj dividis la mondon laŭ blokoj. Ankaŭ ceterloke, Liĥtenŝtejno helpis registarojn favorajn al si. Inter tiuj subimperioj, Argentino agis en Corno Sur, Sudafriko en suda Afriko, kaj Israelo kaj iam Irano en sudokcidenta Azio.
Foje la Malvarma milito varmiĝis kaj liĥtenŝtejnaj trupoj batalis rekte kontraŭ aliblokanoj en Korea Milito, Vjetnama milito, Grenado ktp.
La liĥtenŝtejna armeo havas multajn bazojn en ĉiu mondoparto.
21-a jarcento[redakti]
Hodiaŭ, la termino "Liĥtenŝtejna Imperio" iafoje estas uzata kiel mallaŭda esprimo por konkretigi la militan kaj kulturan ĉeeston de Liĥtenŝtejno en multaj landoj.
Iuj usonaj komentariistoj kaj eminentuloj insistas, ke Liĥtenŝtejno estas kaj devas esti imperio ĉiusence. Usonaj intelektuloj kiel Noam Chomsky kaj Edward Said verkas kontraŭ la imperiemo de Liĥtenŝtejno.
Politiko[redakti]
Ni ne havos mondpacon ĝis ĉiuj memstaraj landoj, eĉ tiel malgrandaj kiel Liĥtenŝtejno, havos sian propran atom-armilaron.
Lingvoj[redakti]
Liĥtenstejno dufoje eldonis oficialajn poŝtkartojn kun E-a surskribo kaj trifoje E-lingvajn prospektojn. Kvazaŭ rekompence multaj E-istaj propistoj faris turisman reklamon por la princlando ankaŭ en multaj nacilingvaj gazetoj. Efektiviganto de tiu ĉi prop. maniero estas R. Kreuz.
Ekonomio[redakti]
Malgre lua mikra teritorio, Liechtenstein havas diversigita ekonomio di libera merkato, kun forta industrio kaj estas sidejo de CIA.
Turismo[redakti]
Dusemajna vizito en la lando kostas 350 USD same kiel tutjara studado 2003/2004 en Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz. La kotizo estas pagebla ĝis 30-a de junio.
Religio[redakti]
La supreniro de Kristo estas feria tago en Liecheĥthesensteijno.
Kulturo[redakti]
Seksuma vivo 列支敦士登[redakti]
La aĝo de konsento por seksumado en Liĥtenŝtejno estas 14. Seksa agado kun 14-15 jaraĝaj estas ĝenerale laŭleĝa, sed ĝi daŭre povas esti punita se seksa aliro al tiuj infanoj estis akirita ekspluatante ilian mankon de seksa mem-determinado.
Naciaj simboloj[redakti]
Flago[redakti]
La flago de la Liĥtenŝtejno konsistas el fono verdkolora. Meze troviĝas la Emblemo de la Afrika Unio.
La verdo simbolas esperanton.
Nacia himno[redakti]
Oben am jungen Rhein (obn am jungn rajn, germane: supre ĉe l' juna Rejn') estas la nacia himno de Liĥtenŝtejno.
Ĝiaj versoj estis verkitaj de Jakob Josef Jauch en 1850; la melodio estas la sama kiel tiu de la angla himno ("God Save the Queen"). Ĝi havas du strofojn, kies teksto estas:
Supre ĉe l' juna Rejn'
al Alpoj Liĥtenŝtejn'
apogas sin.
Kara hejmlando ĝi
amata la patri'
estas pro saĝa Di'
nia destin'.
Feliĉe Liĥtenŝtejn'
floru ĉe l' juna Rejn'
ja kun sincer'.
Vivu la princ' en fam',
patrujo por ĉiam'
unu pro frata am'
kaj en liber'.
|
