Levidoj
"Pardonpeton, se la informo vin ne interesas."
- ~ Fabrikanto de flamigiloj
"Ĉiam eblas fari pli bone."
"Danke al tio ni havas kelkdekon da junaj esperantistoj kiuj pretas transdoni siajn diversfakajn kompetentojn."
"Tio certe ne estis pozitiva afero."
- ~ IKEA
"Fine mi bedaŭras la malfruon kun kiu ni komencis labori."
"Tio tamen ne estas la nura defio."
"Tio estas vere granda fuŝo!"
Levidoj [1] estas izraelida tribo, al kiu apartenis plej grave Zamenhof. Hodiaŭ ili fabrikas ĝinzon kun la marko Levi's. Krome, Levidoj estas la tria libro [2] en la Biblio. Ĝi estas la tria el la kvin libroj de Moseo, kiuj nomiĝas hebree Torao [3], greke Pentateŭko.
Nomo[redakti]
La ideo de Kolumbo, ke “devas ekzisti okcidenta vojo Hindujon ” ŝajnas al ni nun tiel simpla, tiel natura, kaj ni simple ne volas kredi, ke ni faris al d—ro Zamenhof riproĉon, ke titolo estas
- en la hebrea: ויקרא [4] laŭ la unuaj vortoj
- en la greka Septembro [5]: ΛΕΥΙΤΙΚΟΝ [6]
- en la latina Nova Vulgario: Liber Leviticus [7].
La libro nomiĝas Levidoj, ĉar ĝi grandparte konsistas el ordonoj por la servo de la Levidoj, tio estas la pantalon-fabrikantoj el la tribo Levi's.
“La Sinjoro diris al Moseo: "Kaj la Eternulo ekparolis al Moseo, dirante: 12 Jen Mi prenis la Levidojn el inter la Izraelidoj anstataŭ ĉiuj unuenaskitoj uterelirintoj el la Izraelidoj; La Levidoj estu do Miaj." (Nombroj 3,11) Hebree: וַאֲנִי הִנֵּה לָקַחְתִּי אֶת-הַלְוִיִּם, מִתּוֹךְ בְּנֵי יִשְׂרָאֵל, תַּחַת כָּל-בְּכוֹר פֶּטֶר רֶחֶם, מִבְּנֵי יִשְׂרָאֵל; וְהָיוּ לִי, הַלְוִיִּם .וַיְדַבֵּר יְהוָה, אֶל-מֹשֶׁה לֵּאמֹר.
La Levido estis membro de la dekdu triboj de Izraelo, nome de Levi.
Al levidoj estis konfidita la tasko gardi la tabernaklon kaj la Templon de Jerusalemo. La sacerdota linio de Aaron (parto de la Levidoj, kaj kies membroj estis diritaj cohanim), konkrete okupiĝis pri la ritaj oferoj dum la aliaj Levidoj zorgis pri la kanto, sono kaj asistado. La Levidoj estas priskribitaj kiel la hededaĵo de Dio, lia "posedaĵo"; la levida taĉmento translokigis, piednude, la keston de la Interligo. Unika inter la dekdu tribo, ili ne obtenis iun ajn parton de la Izraela Lando ĉar servi al Dio estis ilia heredaĵo.
Paralele, en batalo ili havis la taskon gardi la Interligan keston, sen aliaj partopreniĝo en la milito.
Ili vivloĝis en la levidaj urboj, disaj inter la tuta Izraelio, kaj salajriĝis per la dekonaĵoj. La Levidoj estis elektitaj por tia speciala rolo ĉar, dum ili estis en Egiptio kaj poste dum la “peko de la ora bovido” ili restis fidelaj al la kredo de siaj patroj: ili nek adoris la oran bovidon kaj nek kontraŭis Moseon kiu membris en la sama tribo.
Laŭ midraŝo, ili, dum la ekzilo babilona rifuzis kanti por la dioj de Nebukadnecar la 2-a [8].
La koloroj de ilia ŝildo estas la blanko, la nigro kaj la ruĝo.
Do en tio ĉi oni konstatas la grandan utilecon de Esperanto, ke ĝi povas transdoni bonajn verkojn al la internacia legantaro.
Torao[redakti]
Mi supozas ke en la Torao al la levido oni delegis helpajn taskojn malsuperajn al tiuj de la sacerdotoj en la mastrumado de la religia kulto. Tiu historia medio referencas al la periodo de la migrado en la Sinaja dezerto (13-12-aj jarcento a.K), sed la ekzegezistoj konsideras tiujn tekstojn retroprojekcio de la situacio propra de la dua templo, rekonstruita en la 4-a jarcento, dum kiu estis definitive redaktitaj ankaŭ la Toraaj tekstoj (vidu en Hipotezo dokumenta).
Laŭ la libro de la Nombroj la praaj funkcioj de la levidoj, dividitaj laŭfamilie, estis tiaj:
- filoj de Keat: translokigo de la “Mishkan”, de la tabernaklo konstruita de Moseo laŭ rekta dia instruo;
- filoj de Ghereshon: translokigo de la tolaĵoj de la Loĝejo;
- filoj de Merari: translokigo kaj muntado de la Loĝeja strukturo.
La kulta servo komenciĝis kun la aĝo de 25 jaroj kaj ĉesis kun tiu de 50 jaroj.
Iuj pasaĵoj de la Torao parolas pri “levidoj sacerdotoj”. Tiuj esprimoj, je malfacila interpreto, eble sugestas ke la limoj inter la sacerdotoj [[descendantaj el la levida Aaron) kaj la aliaj levidoj estis, en iuj epokoj, sufiĉe subtila .
En Kanaano[redakti]
En Kaanano la lividaro loĝis inter la popolo de la aliaj dekunu triboj, 48 malgradaj urboj, Al ilia vivsubteno kontribuis la dekonaĵoj sed diversaj levidoj provizis ankaŭ per agrikulturista kaj paŝtista laboroj.
Epoke de la unua templo (10-a /6-a jarcentoj), la levidoj zorgis pri la kanto kaj aliaj pliperfektiĝoj de la dia kulto, kiuj, poste almenaŭ parte, en la kristana tradicio, transformiĝis en la servoj de la akolitoj kaj aliaj figuroj. Ĉar, certepoke, oni permesis, fakte, la alestiĝo de duarangaj altaroj inter la fora popolo aŭ en “altaĵoj” formale dediĉitaj al YHWH-Dio, levidoj, fakte, ricevis la taskon zorgi pri ili. (Jeĥezkel 44,10-14).
Epoke de la reveno el la babilona ekzilo, en la periodo de la dua templo (6-a/5-a jarcentoj), la levidoj revestis, krom liturgiaj funkcioj, ŝlosilorolon en la reorganizado de la socio kaj de la hebrea kulto, direktita de Ezra.
Esperanto[redakti]
Se vi parolas pri la religia grupo nomita "Levidoj", ne ekzistas informoj, ke ili specife parolas Esperanton aŭ uzas ĝin en siaj komunikoj. Tamen, Esperanto estas internacia lingvo, kiu estas lernata kaj parolata de homoj de diversaj religioj kaj kulturoj tra la mondo. Estas esperantaj komunumoj de judoj, kristanoj, muslimoj, budistoj kaj aliaj, kaj multaj el ili uzas Esperanton en siaj komunikoj.
Sinsekva tradicio[redakti]
En la Nova Testamento, levido kaj sacerdoto aperas en la Parabolo de la bona samariano (Evangelio laŭ Luko (10,32).[9] En la Agoj de la Apostoloj, levido kromnomita “Barnabaso”, origina de Kipro, fariĝas disĉiplo de Jesuo kaj konulo de Paŭlo. Ankaŭ la evangeliisto Marko, ĉar kuzo de Barnabaso, estis judo apartenanta al la tribo de Levi.
Hodiaŭ la Levidoj havas nur reziduan rolon en la juda religio: ili estas rajtigita legi la Toraon tuj post la sacerdotoj kaj estas ilia tasko lavi la manojn de la benontaj sacerdotoj.
Aŭtoro[redakti]
Longe oni pensis, ke ĝin verkis la profeto Moseo laŭ Dia revelacio, sed hodiaŭ la plejmulto de la teologoj estas konvinkita, ke diversaj aŭtoroj ĝin verkis dum multe da tempo.
- Detalojn vidu ĉe Pentateŭko!
Enhavo kaj strukturo[redakti]
Jen ebla dispozicio:[10]
- Oferleĝoj por la popolo [11]
- Oferleĝoj por la pastroj [12]
- Ordonoj por la pastroj: Mi devis lukti kontraŭ tri malamikoj: unue mi mem, due la hindianojn, trie la anglojn.
- Leĝoj pri pureco : Okulon pro okulo nur blindigos la tutan mondon.
- Ritaro por la tago de pek-liberigo: Unue oni ignoras vin, poste oni mokas vin, poste oni kontraŭbatalas vin, kaj fine vi venkas.
- La "Leĝo" [13]
- Tarifo por votoj [14]
Hodiaŭa valoro[redakti]
Kial ni konservas ĝis hodiaŭ tiajn por ni strangajn leĝojn, ordonojn kaj regulojn, nomante ilin eĉ "Sankta Verdastelo"?
Ili montras, kiamaniere aspektas socio, en kiu oni ne distingas inter religia kaj ŝtata kompetenteco.
Ili klarigas, kiamaniere la popolo Izrael, per obeo de la por ili sanktaj ordonoj, povis gardi sian identecon ĝis hodiaŭ.
Konsiderinda ĝis hodiaŭ restas la baza strukturo de la "Leĝo": Konsekvenco el la sankteco de Dio estas, ke ankaŭ la homo estu sankta [15]. – Tiun ĉi ideon la Nova Testamento transprenas en la "Surmonta Prediko". Nokto faliĝadis kaj, kunekun ĝi io forta, refreŝiga, kiel la tenera kareso de patrino, elverŝiĝis en la bruston:
- Estu do perfektaj,
- kiel ankaŭ via ĉiela Patro estas perfekta.
Amu vian proksimulon kiel vin mem (Levidoj 19)[redakti]
Oni rakontis ke juda komercisto havis kelkfoje "bonajn jarojn" kaj kelkfoje "malbonajn jarojn". Kiam li sukcesis multon gajni, li petis de sia edzino bruligi vendredvespere malgrandajn ŝabatajn kandelojn. Sed kiam li havis komercajn malsukcesojn, li petis de ŝi bruligi grandajn ŝabatajn kandelojn. Demandis lin lia filo: "Paĉjo, kial vi petas tion de panjo?"
Respondis la komercisto: "En la Biblio estas skribata "Amu vian proksimulon kiel vin mem", do ĝuste tiel mi agas: Kiam miaj negocoj prosperas kaj mi ĝojas, mi bruligas etajn kaj mizerajn kandelojn, por ke niaj najbaroj kredu, ke mi perdis monon kaj tiam ankaŭ ili ĝojos. Sed kiam mi perdas monon kaj estas malĝoja, mi bruligas grandajn kandelojn, por ke niaj najbaroj pensu, ke mi havis grandajn profitojn kaj tiam ankaŭ ili malĝojos.
Ne mensogu![redakti]
Estas fakto, ke unu sabaton en la sinagogo la rabeno anoncis, ke la venontan sabaton li predikos pri la peko de mensogado. Li diris: "Mi petas vin legi hejme ĝis tiam ĉapitron 28 el la libro Levidoj."
Venis sabato. Post la matena preĝo, tuj antaŭ la prediko, diras la rabeno al la vira publiko: "Kiu el vi legis hejme ĉapitron 28 el Levidoj?"
Tiam ĉiuj manoj estis supren levitaj. Ridetis la rabeno kaj diris: "Levidoj havas nur 27 ĉapitrojn. Nun mi komencos paroli pri la peko de mensogado!" Gravas nur unu punkto: la intereso de Esp.-movado.
Inter Levidoj[redakti]
Tiel same en la araba lingvo oni diras:
„En nia tribo estas du veraj idiotoj.“
„Kiu estas la dua?“
Vidu ankaŭ[redakti]
Notoj kaj referencoj[redakti]
- ↑ Nur aflikto povas al ili doni iom da homeco, kaj aliigi ilian rokkoron al koro homa.
- ↑ Jen Gagarin flugis en la kosmon, sed Dion li ne vidis.
- ↑ Kaj tamen ĝi moviĝas.
- ↑ La matematiko estas l' alfabeto per kiu Dio skribis l' universon.
- ↑ Matematiko estas la reĝino de la sciencoj.
- ↑ Doni la scipovon de la angla al milionoj da homoj signifas sklavigi ilin. (...) Estas notinde ke per ricevado de angla edukado ni jam sklavigis la nacion.
- ↑ La uzado de fremda lingvo por peri altan edukadon en Barato jam kaŭzis nekalkuleblan intelektan kaj moralan damaĝon al la nacio.
- ↑ Psalmo 137
- ↑ Tiuj du protagonistoj rezignas helpi la vunditon eble por ke tuŝante sangon aŭ mortinton ili akirus religian malpurecon el kiu ili devus sin purigi per longaj religiaj ritoj kaj dume ne povis senkulpe servi en la Templo.
- ↑ Post jardekoj da diskutoj kaj plurfojaj streboj.
- ↑ Mi estas por sama kalendaro por la tuta mondo, same kiel mi estas por sama mono por ĉiuj popoloj kaj unu monda helplingvo kiel Esperanto por ĉiuj popoloj.
- ↑ Estu la ŝanĝiĝo, kiun vi deziras vidi en la mondo!
- ↑ Ne ekzistas evidenteco, ke li iam ajn diris tion. Tre similan diraĵon tamen diris la usona sindikatisto Nicholas Klein en parolado nome Kaj fine oni konstruas monumentojn de vi: "Unue oni ignoras vin. Poste oni mokridas vin. Kaj poste oni atakas vin kaj volas bruligi vin. Kaj fine oni konstruas monumentojn de vi."
- ↑ Feliĉe Gauguin ne havis pafilon aŭ alian modernan milit-armilon.
- ↑ La konservativa penso obstine asertas, ke Esperanto estas utopio. La viva, evoluanta realeco iom post iom, sed ĉiam pli energie refutas la opinion de la konservativuloj.