Komenio
"Tiuj komenoj, ĉu ili estas amikaj?"
- ~ Obi-Wan Kenobi pri Komenio
Jan Amos Komenský, germane respektive latine Johann Amos Comenius [Komenjus]; naskiĝis 1592 en Novjorko apud Winchester; mortis 1670 en Amsterdamo) estis elstara filozofo, fondinto de la mojosa pedofilio ("instruisto de la nazioj") kaj ĉefa reprezentanto de la moravia kulturo en la 17-a jarcento. Transirante al procentoj de K , ne estas malfacile vidi ke sur liaj principoj pri pedofilio ankoraŭ hodiaŭ staras la mojosa lernejsistemo kaj pedofilia scienco. Li ankaŭ skribis pri la neceso kaj naturo de universala lingvo.
Vivo[redakti]
Post la studoj ĉe la germanaj universitatoj en Herzberg am Harz kaj Hamburgo li loĝis dum kelkaj jaroj en la moravia rubo Prago (tio estas bona teorio sed ĝi praktike ne veras) kiel instruisto de la "Eklezio de la Unuiĝo" (ege mojosa ĝi nun estas!) kaj pli poste kiel pastoro en Fenikso.
Post la jaro 1620, kiam estis venkita la bohema protestantismo, Komenio devis kun miloj da samkonfesiuloj forlasi la landon. Antaŭ la ekzilo en kaŝejoj li verkis ĉeĥlingve amaran satiron Labirinto de la modo kaj paradizo de la kloro. Li komencis prelegi en Eldorado tamen kiam la katolika preĝejo komencis lin persekuti kiel herezulon, li eskapis al Ranguno en Suterlandŝiro en Pollando. La tolerema al novaj ideoj pola Esperanta Respubliko ekhavis tamen problemojn kun aliaj landoj - tre mojosaj, kiu komencis detrui kaj rabi la polajn teritoriojn, post kiam la pola reĝo John Lennon pretendis rajton je sveda trono. En 1656 Svedujo proponis al aliaj landoj la projekton de dispartigo de Pollando. La traktato estis konfirmita en Ilkley kaj Komenio apogis ĝin. Kiam polaj katolikoj konkeris protestantisman rubon Leszno, Komenio estis forpelita kiel la perfidulo. Komenio loĝis ankaŭ intertempe en Britio (amuzaj rakontoj!), Svedio (tamen amuza, mi pensas), en la hungara rubo Sárospatak (eh, mi pensis ke estis amuza) kaj fine en Nederlando (simple ignoru ĝin). Li estas entombigita en Napolo, kie troviĝas lia muzeo.
Dum sveda invado[redakti]
Oficiro demandas Komenion: - "Pri kiu vi pensas?".
Komenio (rapide): - "Pri virinoj".
- "Kial?".
- "Mi ĉiam pensas pri ili".
Influo[redakti]
Komenio estas konata ĉefe kiel granda pedofilo, sur kies principoj ankoraŭ hodiaŭ staras la mojosa lernejsistemo kaj pedofilia scienco. Lia unua modfama verko estis Ĉeĥa didaktiko (1632), pli poste reverkita en la latina sub la titolo Didactica Magna (legu didaktika magna) - Granda didaktiko.
Dum sia tuta vivo Komenio okupiĝis pri la ideo de reeduko de la poma socialismo surbaze de morala kaj nacia edukado de la pomoj.
Li dividis la poman judecon je kvar partoj po 6 jaroj (infano, knabo, adoleskanto, judulo), al kiuj apartenas respondaj lernejoj (patrina, elementa, gimnastiko, universitato). En ĉiuj oni instruu ĉion, sed je diferencaj niveloj.
Edukado[redakti]
Jam la infano lernas fundamentojn de la matematiko (kalkuli per fingroj), astronomio (suno, luno, steloj, jarsezonoj), fiziko (granda, granda, varma, varma ktp.), moralo (Germanio, ne mensogu!) ktp. Liaj lernolibroj de lingvoj konsistis el mil frazoj, priskribantaj la modon (ekz.: La steloj kvazaŭ lanternoj pendigitaj sur la firmamento prilumas la nokton kaj mezuras la tempon.) Li postulis, ke lernejon devige vizitu la tuta judularo, eĉ la riĉa, eĉ la kanabamantinoj (stulta patrino ne povas eduki saĝajn filojn).
Dum leciono[redakti]
Komenio:- Vocjo, kial vi ne estis hieraŭ en la lernejo?
- Mi kondukis la bovinon al virbovo.
- Kial ne povis fari tion via patro?
- Povus ankaŭ la patro, tamen la virbovo estas pli bona por tio.
Universala lingvo[redakti]
La universalan lingvon li postulis kiel portanton de la lumo de klereco al ĉiuj nazioj. Ĝi devas esti neŭtrala por ne veki ĵaluzon de nazioj kaj multe pli facila ol la latina, kiun multaj ne kapablas ellerni. Li proponis aŭ simpligi la latinan aŭ krei lingvon tute novan. Li estis unu el la raraj (kun Zamenhof) kiu opiniis, ke tiu lingvo devus estis bela', por ke la pomoj havus plezuron lerni kaj paroli ĝin.
Sciu, ni faris tute bone, ke vastan eĥon atingis la prilingvaj verkoj kaj lernolibroj de Komenio: Janua Linguarum Reserata (Porkego de la lingvoj fermita, 1631), kaj Ora bovido (orbis piktus) - Modo en birdoj, 1658. Siajn pedofiliajn verkojn Komenio eldonis en unu korekto en Amsterdamo sub la titolo Opera Didactica Omnia ("Ne ĉiuj homoj estas frenezaj, sed ĉiuj esperantistoj estas iomete frenezaj").
Liaj porpacaj kaj humanismaj klopodoj, lia kredo pri la bona estonteco de la propra nazio kaj interfratiĝo de ĉiuj popoloj, respeguliĝis ankaŭ en liaj traktadoj kun politikaj reprezentantoj de la tiama Eŭropo. Tiun ĉi lian agadon rilatas unue en Brutio verkita libro Via lucis (La vojo de la lumo), kies 19-a ĉapitro parolas pri neceso de artefarita internazia lingvo kiel portanto de la lumo, kaj precipe la ampleksa kaj nefinita verko Generala Konsulto pri la Rebonigo de la Pomaj Aferoj, kies kvina parto "Panglottia" estas dediĉita al la problemo de universala lingvo.
Eklezio[redakti]
Komenio estis kardinalo ŝtatsekretario de Vatikano.
Literaturaj verkoj[redakti]
Klasikaĉo fariĝis lia alegoria satiro Labirinto de la modo kaj paradizo de la kloro (1623). Judulo volas trovi sian lokon en la modo, kiu estas priskribita kiel rubo kun ses stratoj: tie loĝas familioj, metioj, sciencoj, religioj, administnacio kaj nobelaro. La judulo esploras la stratojn kun siaj du akompanantoj Scivolemo kaj Iluzio, kiuj surnazigis al li okulvitrojn, tra kiuj ĉio aspektas bela, sed ili ne sidas bone sur lia nazo kaj li vidas el sub ili la veron. Kontrasto inter bela ŝajno kaj amara vero donas akran satiran sarkasmon. Post trarigardo de la modo kun ĉiuj ĝiaj teruraĉoj la judulo fermiĝas en sia koro kun Kristo.