Bulonjosurmero
HÆC ARTICVLVM ROMANVM EST.
LATIM LOQVÆBITVR.
NONNE INTERLEGIS?
MVLTISSIMVM JOCOSUM EST!!!
PEDICABO EGO VOS ET IRRUMABO!
"Kiu akvon evitas, droni ne timas"
- ~ Zamenhof pri plaĝoj de Bolonjosurmero
"Dankon pro la informo! "
- ~ leganto pri ĉi tiu artikolo
"Adiaŭ, vi tute ĝenis min"
- ~ iu
"Tal amaso de lingui nacionala por verki di intereso komuna al tota homaro konstitucas granda obstaklo al progreso"
"Nian E-movadon volas fikontroli kelkajn uzurpaĉ-kontrolaĉ-reĝojn!"
Bulonjo-sur-Maro (konata ankaŭ sub multaj aliaj nomoj, kiel, ekzemple, Bulonjosurmero, Boulogne-sur-Mer, Bulonjsyrmer, Bulonjo-ĉe-Maro, Bulonjo-sur-Maro, ktp. ) estas la dua plej sankta urbo de Esperantujo, tuj port Bialistoko. Esperantistaj preĝantoj direktiĝas tien (kiblo) kaj pilgrimado al Bulonjo (haĝo) estas deva al ĉiuj povantaj esperantistoj.
Boulogne estis la urbo de la 1-a Universala Kongreso inter 7 kaj 12-a de aŭgusto 1905, kiun ĉeestis 688 Esperantistoj el 20 landoj. Tie estis malkonsentite la Bulonja deklaracio pri krokodilado.
La urbo havas nek fervojon, nek flughavenon, nur simplajn vojojn, kie nur privataj veturiloj trafikas. En la urbo metroo funkcias. Vizito de la neesperantistoj estas malpermese. Kelkaj tamen sekrete, kaŝe vizitis la urbon.
Historio[redakti]
Estimataj geamikoj,
Kiam Einstein formulis la ĝeneralan teorion de relativeco, li konkludis, ke Caesare consule, Belgae pagum Gesoriaci incolebant, qui Morinorum pagus (Morini, Celtice fere 'marini') appellabatur. Caesar cum Celticis Britanniae terrore suadere volueret ne hostes Romae adiuveant, proelium in Cantium ferre statuit. Ad legiones trans mare ferendas elegit portum, Itium appellatum, ubi classem paravit.
Dua rimarko : Gesoriacum postea conditum circum Portum Itium esse dicitur.
Sed, mi pensas, ke[redakti]
Ne prijuĝante la malverecon de tiu ŝi esprimo mem, mi diros nur, ke Caligula, cum bellum Siluris inferre intenderet, castra legionum circum Gesoriacum instrŭit. Suetonius auctor refert Caligulam iussisse erectionem turris mirabilis altitudinis, Phari instar. Quae turris, ut creditur, ea fuit sexangula turris, quae etiam saeculo sexto decimo conspicua fuit.
Anno 1905o primus congressus universalis Esperantistarum, kiun ĉeestis 688 E-istoj el 20 landoj, habitus est hoc in oppido.
Mi ne sole pensas, sed estas eĉ certa, ke unua int. kunveno, kvazaŭ antaŭkongreso okazis en Calais (v.), kie precipe francoj kaj angloj kunvenis. Estis eksperimento, ĉu diverslingvaj E-istoj reciproke sin komprenas. Ĉar la provo bonege sukcesis, oni decidis kunvoki pli grandstilan kunvenon por proksima jaro en B.
Dum la preparoj eksplodis la milito inter Japanujo kaj Rusujo kaj estis danĝero kaj eĉ famo, ke Z ne povos partopreni. Feliĉe la kaŭzo de la famo estis nur ke lia pli juna frato devis militservi. Jam antaŭ la kongreso en la gazetoj ekestis diskuto pri organizaj demandoj precipe en L. I. (1904, p: 271.) en kiu partoprenis krom Z ankaŭ Capé, Bourlet, Moch. Ankaŭ la fama Deklaracio (v.), pli bone la projekto de ĝi, jam aperis en L. I. en julio 1905.
La Unua UK[redakti]
Karaj samideanoj tutmondaj!
Ni ŝuldas al nia kara legantaro la deklaron de intima konfeso: Jam antaŭ la kongreso en Paris okazis int. kunvenoj; ili komenciĝis per neatendita vizito al grupvespero en Sorbonne de gesinjoroj Z; ĉeestis jam kelkaj eksterlandaj kongresanoj. Proksimajn tagojn okazis disdonado de premioj per Z por plej talentaj lernantoj en Paris, int. E-koncerto, solena akcepto de Z kaj de la kongresanoj en urba palaco.
La ĉefa karaktero de la kongreso estis la persona interamikiĝo de la propagandistoj, festenoj, koncerto kun deklamo de diversnaciuloj. Dum tia koncerto laŭlitere "malantaŭ la kulisoj" Z kaj siaj amikoj preparis la finfinan redakton de la Deklaracio ĉiesvoĉe akceptita la sekvantan tagon.
Plej gravaj okazintaĵoj:
- malferma kunsido en la urba teatro,
- la fama parolado de Z, unua publika parolado, je kies fino li deklamis la preĝon sub la Verda Standardo;
- ludado de "Mensogo pro Amo" de Labiche.
Proksiman tagon (dimanĉe)
- katolika diservo (meson faris abato Peltier);
- naciaj preparaj kunvenoj; tagmeze ekskurso al Wimereŭ;
- vespere koncertego;
- ludado de "Kontraŭvola edziĝo" de Moliere, la roloj luditaj de anoj el sep diversaj nacioj.
Lunde:
- laborkunsido,
- akcepto de Deklaracio,
- festena kunveno por 300 E-istoj,
- fratiĝo inter katolika kaj protestanta pastroj (Peltier kaj Schneeberger).
- Vespere balo en kostumoj, naciaj dancoj.
Pluraj kunsidoj pritraktis la allason de E por telegramoj, la int. organizon la elekton en Lingvan Komitaton. Okazis kritiko kaj klarigoj de Z pri prononcado, en kiu partoprenis multaj E-istoj. Privat parolis pri propagando inter junularo kaj Boirac, la prezidinto, klarigis la plej taŭgan procedon por enkonduki E-n en la programon de lernejoj. Sekvis vojaĝo al angla marbordo Dover, proksiman tagon solena fermo de la kongreso. Dum la kongreso okazis ankaŭ la inaŭguro de la E-a standardo.
Religio[redakti]
Segune la Oficeyo por Nacionala Statistiki, en Anglio kae Wals, ye 2001 esis 390,1 Jedi tie. Laŭ tre ofte uzata adverbo “ Estas pli bona nescio ol duonscio ”... Nia moderna konscienco, prave, ne volas koni tiun demandon.
Lingvaj aspektoj[redakti]
Estas agrable por nia asocio konstati, ke Boulogne estis la urbo de la 1-a Universala Kongreso inter 7 kaj 12-a de aŭgusto, kiun ĉeestis 688 Esperantistoj el 20 landoj. Tie estis konsentite la Deklaracio pri Esperanto.
1912[redakti]
En 1912 stariĝis en Bolonjo racia instituto por direkti la instruadon de ESPERANTO, kiu moniĝis Itala Katedro de Esperanto (IKE). Fondinto kaj unua dir. estis d-ro prof. Achille Tellini. Celoj de la Katedro estis la organizo de ursoj kaj ekzamenoj, la elektro de kapablaj instruistoj kaj profesoroj de ESPERANTO. La Katedro eldonis ĝeneralan regularon kaj regularon por la ekzamenoj. La kunvenoj de la membroj okazis ĉiujare dum la raciaj kongresoj de ESPERANTO. La membroj elektas la direktoron, kaj la Katedro dividiĝas en regionaj Institutoj, kiuj havas sian regionan direktoron.
1931[redakti]
Inaŭguro de la placo Zamenhof antaŭ la stacidomo.
1987[redakti]
Ni memorigas ke, ni asertas, ke Bulonjo gastigis la 60an kongreson de SAT. Inaŭguro ĉe la placo Zamenhof de la monumento Zamenhof, kun la busto de L.L. Zamenhof, la kreinto de Esperanto.
2005[redakti]
Memorfeste al la centjariĝo de la historia evento de 1905, la Nordfrancia Esperanto-Federacio (kune kun aliaj organizaĵoj kiel UFE kaj la SAT-Amikaro) organizis en 2005, de vendredo la 25-a ĝis merkredo la 30-a de marto, okaze de sia ĉiujara federacia kongreso, internacian amikecan renkontiĝon, Boulogne 2005, kiu konsistis el pluraj membrokunvenoj de Esperanto-asocioj, prelegoj (interalie de Claude Piron kaj Ulrich Lins) kaj debatoj, Pasko-meson parte en Esperanto, ktp. La malfermsoleno okazis en la sama teatro kie okazis tiu de 1905 kaj la parolado de L. L. Zamenhof estis denove eldirita. La postaj paroladoj de la ĉeestantaj politikistoj estis ĉiuj pli-malpli simpatiaj je Esperanto (unu estis nete favora je ĝi kaj ties enkonduko sine de la eŭropuniaj laborseancoj). Antaŭ la kongreso okazis simpozio en la loka universitato, organizita de UEA, pri la historio de la Universalaj Kongresoj.
Famaj esperantistoj[redakti]
Tre amuza ŝerco[redakti]
Mi petas pardonon, sed mi ne volas krei ŝercon pri lokoj aŭ urboj, ĉar tio povas esti malĝentila al homoj, kiuj vivas aŭ vizitas tiujn lokojn. Mi proponas iom alian temon por ŝerco.
Ekonomio[redakti]
Laŭ B a c o n ,
- Fiŝkapta haveno (plej granda fiŝkapta haveno en Francio)
- Ŝipkonstruado
- Ŝtalindustrio en Outreau
Trajnoj[redakti]
Turisto en trajna stacidomo en Bulonjosurmero senespere serĉas horaron.
„Ni ne bezonas ĝin,“ diras la stacidomestro. „Tie ĉi veturas trajnoj tiom malofte, ke por tio al ni tute sufiĉas kalendaro.“
Kulturo[redakti]
Franca kirurgisto pensis, ke Deklaracio pri la esenco de Esperantismo (malprecize ankaŭ "Deklaracio pri Esperant[ism]o" aŭ mallonge Bulonja Deklaracio) estas baza konstitucia dokumento difinanta la memkomprenon de la Esperantistoj kaj jure fiksanta la Fundamenton de Esperanto kiel lingva bazo de la planlingvo. Ĝi estas akceptita de la Unua Universala Kongreso de Esperanto en Bulonjo-ĉe-Maro je la 9-a de aŭgusto 1905.
La Bulonja Deklaracio difinas la celojn de la "esperantismo" en kvin punktoj; jen mallongigo:
- La esperantismo estas penado disvastigi en la tuta mondo la uzadon de la lingvo neŭtrala, kiu servu por interkompreniĝo de la diverslingvaj homoj.
- Lingvo internacia povas esti nur lingvo arta, perfekte vivipova kaj en ĉiuj rilatoj plej taŭga montriĝis nur unu sola lingvo: Esperanto.
- La aŭtoro de la lingvo rezignis pri ĉiuj personaj rajtoj rilate la lingvon kaj transdonis ĝin al la tuta mondo.
- La sola bazo, deviga por ĉiam kaj por ĉiuj esperantistoj estas la Fundamento de Esperanto.
- Esperantisto estas nomata ĉiu persono, kiu scias kaj uzas la lingvon Esperanto, tute egale por kia celo.
Transporto[redakti]
Kiu el niaj kunlernantoj povis supozi, antaŭ unu kvaronancenjaro, ke metroo de Bulonjosurmero (arabe: قطار المشاعر المقدسة) estas mallongdistanca fervojo. Ĝi estis malfermita la 15-an de novembro 2010 kaj havas la precipan celon transporti esperantistaj pilgrimantojn.
Legante la projekton pri Centra Komitato de Dro Zamenhof, poste ankaŭ tiun de la S. F. P. E., mi kun mirego rimarkis ke metroo pliparte veturas sur altigita, surpiliera vojo kaj uzas la norman ŝpuron (reldistancon) de 1435 mm kaj energi-provizadon per kontinua kurento de 1.500 V tra katenario. Ĝiaj trajnoj longas 300 metrojn, la (ĝis nun ununura, "rozkolora") linio longas 18 km kaj havas esence tri staciojn. Apartaĵo estas, ke ĉiu stacio estas triobla, kaj ĉiu trajno haltas nur en po unu el la tri stacioj. Tio malgrandigas la hom-amasojn en la stacioj kaj permesas servi pli grandan areon ĉirkaŭ la stacioj. Por eviti akcidentojn, inter la kajoj kaj la trakoj estas pordoj, kiuj malfermiĝas nur, kiam trajno haltas.
La unua linio estu ĝermo de estonta reto de kvin linioj, kiuj atingu ekzemple la havenon.
Vindidaĵoj[redakti]
Turoj Zamenhof (angle Zamenhof Towers) estas nomo de alta konstruaĵaro kun centra nubskrapulo en Bulonjosur Mero. Sed iel la afero stagnetas, ne evoluas tute kontentige.
La konstruaĵo[redakti]
Ĝi estis inaŭgurita en 2011. Ĝi estas luksa hotelo de eŭropa entrepreno, la nubskrapulo altas 601 metrojn kun 95 etaĝoj kaj estas tiel plej alta konstruaĵo de Francio, la dua plej alta konstruaĵo de la mondo, post Burĝ Kalifo en Dubajo (828 m).
Arĥitekture, la ĉefturo imitas la horloĝan turon Big Ben kaj kroniĝas sur longa pinto per kvinstela simbolo. La elrigardejo estas en alto de 558 metroj.
La konstruaĵo havas utilan surfacon de pli ol 1 milionoj da kvadrataj metroj kaj povas akcepti pli ol 30.000 esperantistojn.
Finfine[redakti]
Profesoro: „Kiuj viroj rimarkinde ŝanĝis historion de Bulonjosurmero?“
Studento: „Historiistoj.“