Trachee
De Trachee (Trachea), Mehrtall Tracheen, is en Kanalröhr, de bi de Insekten un Dusendfööt de Atenluft verdeelt. De Deerter ut düsse Klassen weert dorüm ok Tracheendeerter (Tracheata) nömmt. De Stummelfööt un en Reeg vun Spinnen könnt ok Gas över Tracheen verdelen, man de hefft noch annere Möglichkeiten. Stummelfööt könnt ok över jem ehre Böversiet aten (Diffuschoon), Spinnen nehmt de Luft tomeist dör de Buuklung up.
De Atenluft warrt as Gas över de Tracheen an de Zell ranföhrt un ok wedder vun dor wegbröcht. Dorüm sünd de Tracheen ehre Wännen ok bloß unbannig dünne Hüüt, wo de Suerstoff slank dörgahn kann. Man dormit de Tracheenröhr nich tosamensacken deit, sünd, sünnerlich bi gröttere Tracheen, Liesten ut Chitin inboot. De hefft de Form vun Spiralen un weert „Spiraltenidien“ nömmt.
Wenn dat Lief över Tracheen mit Gas versorgt warrt, denn so warrt dorto nich veel „Lief-Fleetstoff“ för bruukt (Lymphe oder Bloot mit Hämocyanin oder Hämoglobin. Faken övernümmt se avers de Fienverdelen.
In de Geschicht is dat woll so ween, dat de Transport vun Suerstoff dör Tracheen tominnst to’n Deel an de Steed vun den Transport dör Hämocyanin treden is.
De Luft kann in de Tracheen passiv över de Difuschoon statt finnen, man dat Tohopentrecken vun Muskeln un Flunkenslag warkt as en Pump un kann den Uttuusch vun Gas aktiv in’n Gang bringen.
De Tracheen münnt an de Böversiet vun dat Lief in Atengöter (Stigmen oder Stigmata, ok Spirakeln nömmt).
Anatomie
[ännern | Bornkood ännern]Stummelfööt
[ännern | Bornkood ännern]Stummelfööt hefft Tracheen sunner Twiegen un könnt jem ehre Atengöter nich tosluten. So verleert se Water. Man ok bi dat Aten över de Böversiet vun’t Lief verleert se Fochtigheit un bruukt veel Fochtigheit in’e Luft.
Insekten
[ännern | Bornkood ännern]De Tracheen bi de Insekten sünd Röhren, de bi de högern Insekten längs un dwars mit’nanner verbunnen sünd. Dor warrt ok üm vun en „Tracheensystem“ snackt. As Deel vun dat Butenskelett bestaht de Tracheen ut Chitin. In dat Binnerst vun de Liever vertwiegt se sik. So kann de Atenluft na al Organen henkamen. Dat warrt unnerscheden twuschen eerste, tweete un drüdde Tracheentwiegen. Bi de Fruchtflege Drosophila melanogaster bestaht de eersten Tracheentwiegen in’n Quersnitt ankeken ut en Reeg vun Zellen. De tweeten Twiegen weert in’n Quersnitt bloß man vun ene Zell billt. De drüdden Twiegen wasst rin bit in de Zellen ümto. De Hööfttwiegen vun de Tracheen sünd in jedet Segment vun dat Insektenlief anleggt un münnt över paarig Atengöter an de Böversiet vun Bost un Achterlief. Bi allerhand Insektenaarden hefft de Göter Rüsenappraten, de afslaten weern könnt, dormit keen Schiet un keen Parasiten in dat Tracheensystem rinkaamt.
Spinnen
[ännern | Bornkood ännern]Hen un wenn hefft de Spinnen keen Tracheensystem oder könnt dor wenig mit anfangen. Bi Weevspinnen sünd de Tracheen anleggt as Röhrentracheen oder „Seevtracheen“. De Verdelen vun de Tracheen na de Zellen, wo dat hengeiht, passeert tomeist över de „Körperflüssigkeit“.
Kiek ok
[ännern | Bornkood ännern]Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Lexikon der Biologie. 13. Band, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelbarg, 2004 ISBN 3-8274-0338-3
- Westheide, W.; Rieger, R.: Spezielle Zoologie. Teil 1: Einzeller und Wirbellose Tiere. 2. Aufl. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelbarg 2007 ISBN 3-8274-1575-6
