Toni Morrison

Toni Morrison (* 18. Februar 1931 as Chloe Ardelia Wofford in Lorain, Ohio; † 5. August 2019 in New York City) weer en US-amerikaansch Schrieverin. Se tellt to de bedüüdensten Vertrederinnen vun de afroamerikaanisch Literatur un kreeg 1993 as eerste swaarte Schrieverin den Nobelpries för Literatur.

Leven un Wirken

Anfangsjohren

Toni Morrison wurr 1931 in Ohio as Dochter vun Ramah Willis un George Wofford boren. Se weer dat tweet vun veer Kinner vun en afroamerikaansch Arbeiterfamilie.^[1] Hör Moder stamm ut Greenville (Alabama) un truck as Kind mit hör Familie nah Norden. Hör Vader is in Cartersville in Georgia upwussen. As he etwa 15 Johr olt weer, hemm Witte twee swaart Geschäftslüüd, de in sien Straat leven deen lyncht Toni Morrison hett seggt: „Er hat uns nie erzählt, dass er Leichen gesehen hat. Aber er hatte sie gesehen. Und das war für ihn zu traumatisch.“^[2] Kört nah dissen Vörfall truck George Wofford in de Haapnung, den Rassismus to entkommen un sück in de upkommen Industriewertschap in Ohio Arbeit toskern, in de rassisch integreerte Stadt Lorain in Ohio. He weer sülvständig un hett as Schweißer för US Steel arbeit. Morrison hör Moder weer Huusfru un en fromm Liddmaat vun de African Methodist Episcopal Church.^[3]

As Morrison etwa twee Johr olt weer, hett de Vermieter vun hör Familie dat Huus in Brand, in dat se leevten, in Brand sett, wiels se to Huus weern, wiel de Öllern dat Hüürgeld nich betallen kunnen. Hör Familie hett up disse „bizarre Form des Bösen“ reageert, indem se över den Vermieter lachen deen, anstratt vertwiefelt to ween. Morrison hett later seggt, dat de Reaktschoon von hör Familie wiest harr, wu man sien Integrität bewohrt un sien eegen Leven in Anbetracht vun de Handlungen vun en sückse „monumentalen Rohheit“ uprecht hollen kunn.^[4]

De Öllern vun Morrison hemm hör en Sinn för Överleeferung un Spraak vermiddelt, indem se traditschonelle afroamerikaansch Märken un Geistergeschichten veertellen un Leeder singen deen. ^[3]^[5] Morrison hett as Kind faken leest; to hör leevsten Schrievers tellen Jane Austen un Leo Tolstoi. Mit 12 Johren wurr se kathoolsch un hett den Dööpnaam Anthony (nah Antonius von Padua) annommen, wat to hör Ökelnaam Toni führen dee.^[6] An de Lorain High School weer se in’n Debatteerclub, in de Johrbook-Grupp un in‘n Theaterclub.^[3]

Studium un Berop

1949 fung se an de Howard University in Washington, D.C., en „swaart Universität“ an, Anglistik to studeeren. In disse Tiet hett se hör Roopnaam vun Chloe to Toni ännert.^[7] 1953 kreeg se den Bachelor of Arts in Engelsch un 1955 an de Cornell University den Master of Arts. Van 1955 bit 1957 hett se Engelsch Literatur an de Texas Southern University in Houston ünnerricht. 1957 keh se as Dozentin an de Howard University nah Washington torüch.

1958 hett se den jamaikaanschen Architekten Howard Morrison heiraadt, mit den se twee Söhns kreeg. Nah hör Scheeden 1964 fung se an as Verlagslektorin to arbeiten. Wiels hör Tätigkeit för Random House van 1967 bit 1983 speel se en wichtig Rull bi dat Bekanntmaken vun de afroamerikaansch Literatur un hett ünner annern Böker vun Toni Cade Bambara un Gail Jones herut.

1970 keem hör eenige Johren tovör entstahn eerst Roman The Bluest Eye (Sehr blaue Augen) herut. Sowohl dit Wark as ok Sula (1974) wurrn vun de Kritik goot upnommen, den Spood bi dat Publikum broch aber eerst Song of Solomon (Solomons Lied) 1977. Hör Böker wurrn in mehrere Spraaken översett un hanneln meestens vun de Welt vun swaart Fruen.^[8]

Hör Lehrtätigkeit harr se all wiels hör Arbeit bi Random House weer upnommen. 1981 wurr se in de American Academy of Arts and Letters, 1988 in de American Academy of Arts and Sciences un 1994 in de American Philosophical Society^[9] wählt. 1989 wurr se mit de Robert F. Goheen Professur an de Princeton University würdigt un weer bit to hör Emeritieeren 2006 “Robert F. Goheen Professor in the Humanities”.^[10]

Toni Morrison is in’n August 2019 in dat Öller vun 88 Jahren storven.^[11] Ut dissen Anlaat hett Kara Walker en Titelsiet in‘n The New Yorker^[12] mit en Porträt vun de Schrieverin gestalt.

Rezeptschoon, Utteknungen un Ehrungen

Wat Morrison nahlaaten hett befinnd sück in de Princeton University Library^[13]. 2021 hett de en umfaaten Utstellung to dat Leven un Wark vun Toni Morrison ankünnigt. Sites of Memory. The Archival World of Toni Morrison. Dat weer för dat Fröhjohr 2023 plaant. De Hööfttitel vun de Utstellung betreckt sück up dat glieknamige Essay vun hör.^[14]

1988: Pulitzer-Pries för den Roman Beloved
1993: Nobelpries för Literatur^[8]
1993: Kommandeur vun den Ordre des Arts et des Lettres
1994: Condorcet-Médaille (Frankriek)
2001: Premio-Grinzane-Cavour-Sonnerpries
2010: Offizier in de franzöösch Ehrenlegion^[15]
2012: Presidential Medal of Freedom^[16]
2013: Nichols-Chancellor's Medal, verleeht vun de Vanderbilt University in Nashville^[17]
2014: Ivan Sandrof Lifetime Achievement Award, verleeht vun’n National Book Critics Circle
2016: PEN/Saul Bellow Award for Achievement in American Fiction.
Médaille de la Ville de Paris

2021 wurr vun de amerikaansch National Book Critics Circle de Toni Morrison Achievement Award in’t Leven ropen um Institutschonen to ehren, de signifikante Verdeenste för de Literatur leist hemm.^[18] De eerst Priesdräger weer Cave Canem, en gemeeinnützige Organisatschoon, de sück de Förderung vun de künstlerisch un beroplich Entwicklung vun swaart Dichter verschreeven hett.^[19]

Warken

Romane

The Bluest Eye, 1970 bei Holt, Rinehart and Winston, ISBN 0-03-085074-6 (dt. Sehr blaue Augen, 1979, översett vun Susanna Rademacher; Neeöversetten 2023 dör Tanja Handels)
Sula, 1973 bi Alfred A. Knopf, ISBN 1-4000-3343-8 (dt. Sula, 1980, översett vun Karin Polz)
Song of Solomon, 1977 bi Alfred A. Knopf, ISBN 0-394-49784-8 (dt. Solomons Lied, 1979, översett vun Angela Praesent)
Tar Baby, 1981 bi Alfred A. Knopf, ISBN 1-4000-3344-6 (dt. Teerbaby, 1983, översett vun Uli Aumüller un Uta Goridis)
Beloved, 1987 bi Alfred A. Knopf, ISBN 1-4000-3341-1 (dt. Menschenkind, 1989, översett vun Helga Pfetsch)
Jazz, 1992 bi Alfred A. Knopf, ISBN 1-4000-7621-8 (dt. Jazz, 1993, översett vun Helga Pfetsch)
Paradise, 1998 bi Alfred A. Knopf, ISBN 0-676-97113-X (dt. Paradies, 1999, översett vun Thomas Piltz)
Love: A Novel, 2003 bi Alfred A. Knopf, ISBN 1-4000-7847-4 (dt. Liebe, 2004, översett vun Thomas Piltz)
A Mercy, 2008 bi Alfred A. Knopf, ISBN 978-0-307-27676-6 (dt. Gnade, 2010, översett vun Thomas Piltz)
Home, 2012 bi Alfred A. Knopf, ISBN 978-0-307-86316-7 (dt. Heimkehr, 2014, översett vun Thomas Piltz)
God Help the Child, 2015 bi Alfred A. Knopf, ISBN 978-0-307-74092-2 (dt. Gott, hilf dem Kind, 2017, översett vun Thomas Piltz)

Anner literarische Genres

Körtgeschichte: Recitatif, herutbrocht in Confirmation: An Anthology of African American Women, 1983
Drama: Dreaming Emmet, 1986 upführt, nich verapenlicht
Libretto: Margaret Garner, 2005 eerstmals upführt
Kinnerböker (gemeensam mit hör Söhn Slade):
- The Big Box, 1999 (Die Kinderkiste, 2000, översett vun Thomas Piltz)
- The Book of Mean People, 2002 (Das Buch der Bösen, 2005, översett vun Harry Rowohlt)
- Who's Got Game? The Lion or the Mouse?, 2003
- Who's Got Game? The Ant or the Grasshopper?, 2003
- Who's Got Game? Poppy or the Snake?, 2004

Anner Publikatschonen (Utwahl)

Playing in the Dark. Whiteness and the Literary Imagination. Harvard University Press, Cambridge 1992, ISBN 0-674-67377-8.
- Im Dunkeln spielen: weiße Kultur und literarische Imagination. Essays. Översetten Helga Pfetsch, Barbara von Bechtolsheim. Rowohlt, Reinbek bei Hamburg 1994, ISBN 3-499-13754-2.
- Neeöversetten: Im Dunkeln spielen. Weiße Perspektiven und literarische Imagination, mit en Nahwoort vun Sharon Dodua Otoo; ut dat Engelsche vun Barbara von Bechtolsheim un Helga Pfetsch, överarbeit un aktualiseert vun Mirjam Nuenning, Rowohlt Taschenbuch Verlag, Hamburg 2023, ISBN 978-3-499-01160-3.
Mitherutgeverin vun Birth of a Nationhood, Essays över Dorstellen un Wohrnehmen vun den O.-J.-Simpson-Perzess, 1996.
Herutgeverin vun Race-ing Justice, En-Gendering Power, 1992, över den Fall Anita Hill gegen Clarence Thomas, in den dat um sexuelle Belästigung gung un de wegen politischer Implikatschonen starke Beachtung in de Apenlichkeit funn.
Die Herkunft der Anderen. Über Rasse, Rassismus und Literatur. Rowohlt, Reinbek bei Hamburg 2018, ISBN 978-3-498-04543-2 (englisch: The Origin of Others. 2006. Vorlesungen an der Harvard University in‘n Sömmer 2016).
Selbstachtung. Ausgewählte Essays. Översett vun Thomas Piltz, Nikolaus Stingl, Dirk van Gunsteren, Christa Schuenke, Christiane Buchner, Christine Richter-Nilsson. Rowohlt, Reinbek bei Hamburg 2020, ISBN 3-499-50651-3.

Verfilmung

1998: Menschenkind (Beloved) – Regie: Jonathan Demme

Literatur

Michael Basseler: Kulturelle Erinnerung und Trauma im zeitgenössischen afroamerikanischen Roman. Theoretische Grundlegung, Ausprägungsformen, Entwicklungstendenzen. Wissenschaftsverlag Trier, Trier 2008, ISBN 978-3-86821-013-2.
Barbara von Bechtolsheim: Wer sich der Luft hingibt, vermag auf ihr zu reiten. In: Charlotte Kerner (Hrsg.): Madame Curie und ihre Schwestern – Frauen, die den Nobelpreis bekamen. Beltz, Weinheim 1997, ISBN 3-407-80845-3, S. 356–385.
Barbara Hill Rigney: The Voices of Toni Morrison. Ohio State University Press, Columbus 1991, ISBN 0-8142-0554-2 (Digitalisat auf den Seiten des Verlags im Vollzugriff).
Julia Roth: „Stumm, bedeutungslos, gefrorenes Weiß“. Der Umgang mit Toni Morrisons Essays im weißen deutschen Kontext. In: Maureen Maisha Eggers, Grada Kilomba, Peggy Piesche und Susan Arndt (Hrsg.): Mythen, Masken und Subjekte. Kritische Weißseinsforschung in Deutschland. Unrast, Münster 2005, ISBN 3-89771-440-X, S. 491–506.
Heidi Thomann Tewarson: Toni Morrison. Rowohlt, Reinbek 2005, ISBN 3-499-50651-3.
Linda Wagner-Martin: Toni Morrison: a literary life. Palgrave Macmillan, Basingstoke [u. a.] 2015, ISBN 978-1-137-44669-5 (englisch).

Weblinks

Toni Morrison. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

DNB-Katalog
Indrag Düütsch Digitale Bibliothek
Toni Morrison in de Internet Movie Database (engelsch)
Indrag up de Sieden vun den Nobelpries
Toni Morrison in Oesterreich, Reportage vun Afrikanet, 27. November 2006
Bibliographie vun all Titel vun den in’n Rowohlt Verlag herutbrocht Översetten
Andrea Klasen: 07.10.1993: Toni Morrison - erster Nobelpreis für Schwarze Literatur In: WDR5, ZeitZeichen, 7. Oktober 2023, (Podcast, 14:43 Min., verfügbar bit 7. Oktober 2099).

Enkeld Nahwiesen

↑ Vörlaag:Cite news
↑ Rachel Kaadzi Ghansah: The Radical Vision of Toni Morrison. In: The New York Times. 8. April 2015, afropen an’n 29. April 2017 (engelsch).
↑ ^a ^b ^c Hilton Als: Ghosts in the House. As an editor, author, and professor, Morrison has fostered a generation of black writers. In: The New Yorker. 27. Oktober 2003, afropen an’n 1. Mai 2017 (engelsch).
↑ David Streitfeld: The Laureates's Life Song. In: The Washington Post. 8. Oktober 1993, afropen an’n 29. April 2017 (engelsch).
↑ Dave Mote: "Toni Morrison". Contemporary Popular Writers. St. James Press, Detroit 1997, ISBN 1-55862-216-0 (englisch).
↑ Emma Brockes: Toni Morrison: 'I want to feel what I feel. Even if it's not happiness'. In: The Guardian. 13. April 2012, afropen an’n 14. Februar 2013 (engelsch).
↑ Lucille P. Fultz: Toni Morrison: Paradise, Love, A Mercy. Bloomsbury, New York 2013, ISBN 978-1-4411-1968-1, S. 4 (englisch).
↑ ^a ^b Johannes Kaiser: Zum Tod von Toni Morrisson – Mit wachem Blick, voller Menschlichkeit. Deutschlandfunk Kultur, 6. August 2019, afropen an’n 6. August 2019.
↑ Member History: Chloe Anthony (Toni) Morrison. American Philosophical Society, afropen an’n 4. Februar 2019 (engelsch, mit biographischen Anmerkungen).
↑ Toni Morrison. Princeton University, Department of African American Studies, afropen an’n 2. November 2022 (engelsch).
↑ Nobel laureate Toni Morrison passes away at 88. (Nich mehr online verföögbor.) In: wtap. 6. August 2019, archiveert von dat Original am 6. August 2019; afropen an’n 6. August 2019 (engelsch).
↑ Francoise Mouly, Kara Walker: Cover Story: Kara Walker's Toni Morrison. In: The New Yorker. 8. August 2019, afropen an’n 14. November 2021 (engelsch).
↑ Toni Morrison Papers 1908–2017. 1970-2015. In: Priceton University Library Catalog. Afropen an’n 14. November 2021 (engelsch).
↑ Groundbreaking PUL exhibition on Toni Morrison to open spring 2023. Princeton University Library, 10. November 2021, afropen an’n 14. November 2021 (engelsch).
↑ Der Standard: Toni Morrison ist Ritterin der französischen Ehrenlegion, 4. November 2010.
↑ The White House: President Obama Names Presidential Medal of Freedom Recipients (englisch, 26. April 2012, abgerufen am 30. Mai 2012).
↑ Nichols-Chancellor’s Medal. Afropen an’n 10. April 2023 (amerikaansch Engelsch).
↑ The Toni Morrison Achievement Award. Afropen an’n 10. April 2023 (amerikaansch Engelsch).
↑ Cave Canem - Mission & History. Afropen an’n 10. April 2023 (engelsch).

Winners vun den Nobelpries för Literatur

[wofford-1] Vörlaag:Cite news

[2] Rachel Kaadzi Ghansah: The Radical Vision of Toni Morrison. In: The New York Times. 8. April 2015, afropen an’n 29. April 2017 (engelsch).

[newyorker-200310-3] Hilton Als: Ghosts in the House. As an editor, author, and professor, Morrison has fostered a generation of black writers. In: The New Yorker. 27. Oktober 2003, afropen an’n 1. Mai 2017 (engelsch).

[4] David Streitfeld: The Laureates's Life Song. In: The Washington Post. 8. Oktober 1993, afropen an’n 29. April 2017 (engelsch).

[5] Dave Mote: "Toni Morrison". Contemporary Popular Writers. St. James Press, Detroit 1997, ISBN 1-55862-216-0 (englisch).

[Brockes-6] Emma Brockes: Toni Morrison: 'I want to feel what I feel. Even if it's not happiness'. In: The Guardian. 13. April 2012, afropen an’n 14. Februar 2013 (engelsch).

[7] Lucille P. Fultz: Toni Morrison: Paradise, Love, A Mercy. Bloomsbury, New York 2013, ISBN 978-1-4411-1968-1, S. 4 (englisch).

[dlfkultur-8] Johannes Kaiser: Zum Tod von Toni Morrisson – Mit wachem Blick, voller Menschlichkeit. Deutschlandfunk Kultur, 6. August 2019, afropen an’n 6. August 2019.

[9] Member History: Chloe Anthony (Toni) Morrison. American Philosophical Society, afropen an’n 4. Februar 2019 (engelsch, mit biographischen Anmerkungen).

[10] Toni Morrison. Princeton University, Department of African American Studies, afropen an’n 2. November 2022 (engelsch).

[11] Nobel laureate Toni Morrison passes away at 88. (Nich mehr online verföögbor.) In: wtap. 6. August 2019, archiveert von dat Original am 6. August 2019; afropen an’n 6. August 2019 (engelsch).

[12] Francoise Mouly, Kara Walker: Cover Story: Kara Walker's Toni Morrison. In: The New Yorker. 8. August 2019, afropen an’n 14. November 2021 (engelsch).

[13] Toni Morrison Papers 1908–2017. 1970-2015. In: Priceton University Library Catalog. Afropen an’n 14. November 2021 (engelsch).

[14] Groundbreaking PUL exhibition on Toni Morrison to open spring 2023. Princeton University Library, 10. November 2021, afropen an’n 14. November 2021 (engelsch).

[15] Der Standard: Toni Morrison ist Ritterin der französischen Ehrenlegion, 4. November 2010.

[16] The White House: President Obama Names Presidential Medal of Freedom Recipients (englisch, 26. April 2012, abgerufen am 30. Mai 2012).

[17] Nichols-Chancellor’s Medal. Afropen an’n 10. April 2023 (amerikaansch Engelsch).

[18] The Toni Morrison Achievement Award. Afropen an’n 10. April 2023 (amerikaansch Engelsch).

[19] Cave Canem - Mission & History. Afropen an’n 10. April 2023 (engelsch).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]