Augustus

Augustusstatue vun Primaporta
(Rom, Vatikaansche Museen)

Augustus (* 23. September 63 v. Chr. as Gaius Octavius in Rom † 19. August 14 n. Chr. in Nola bi Neapel), warrt as de eerste röömsche Kaiser ankeken. He is Groot-Broersjung un hauptsächlich Arv vun Gaius Julius Caesar ween un hett de Kriege um de Macht, de na Caesar sien Dood losgüngen, amenne wunnen. He hett en Enne maakt mit dat Johrhunnert vun de Börgerkriege un hett dat Huus vun de Juliers grünnt. Sien Motto weer, datt he de Röömsche Republiek wedder herstellen woll, man in Würklichkeit hett he sik dor an sett. dör dat Prinzipat de Republiek in eene Monarkie um to muddeln. Siene Herrschop hett en lange Tied vun Freden in dat Röömsche Riek mit sik bröcht. Later sünd düsse Johre as de Tieden vun de Pax Augusta besungen wurrn.

Naam un Titel vun Augustus

Boren is de latere Augustus unner den Naam vun Gaius Octavius. Na Sueton hett he an un for sik den Binaam Thurinus harrt, Cassius Dio seggt, Kaipias weer noch en annern, nich so bekannten Binaam vun Augustus ween Nadem Caesar em 44 v. Chr. in sien Testament as Söhn annahmen harr, hett Augustus den sien Naam (C. Iulius Caesar oder, vullstännig, mit de Söhnformel Gaius Iulius C. f. Caesar) annahmen. Den Tosatz to sien Naam Octavianus, as dat eentlich begäng weer bi so en Adoptschoon, hett he woll gor nich bruukt. Vundeswegen warrt Octavianus in de Forschung faken in Klammern sett: C. Iulius C. f. Caesar (Octavianus). Man in de moderne Literatur vun de histoorschen Wetenschoppen warrt he för de Tied, in de he na boven kamen is, denn doch meist eerst mol Octavian oder Oktavian nömmt. Dor schall he mit vun Caesar ut'neenholen weern. Tominnst vun de Tied af an, as Caesar 42 v. Chr. to en Gott verklaart wurrn is, hett sien Steefsöhn den ne'en Naam Gaius Iulius Divi filius Caesar (Gaius Iulius, Söhn vun den, de to'n Gott maakt wurrn is, Caesar) annahmen. An'n 16. Januar 27 v. Chr. hett de Senat vun Rom em den Ehrennaam Augustus tospraken, dat heet „de hooch steiht“, so, datt nu de ganze Naam luden dö: Imperator Caesar Divi filius Augustus (Herrscher Caesar, Söhn vun den, de to'n Gott maakt wurrn is, de hooch steiht). De Naam Augustus is mit den Anfang vun de Tied vun de röömschen Kaisers, vun Tiberius af an, just so to'n Titel wurrn, as de Naam Caesar.

Herkumst un Jöögd

Caesar sien Dood in'n Senat 44 v. Chr.
(Historienmaleree vun Jean-Léon Gérôme, 1867)

Augustus un siene Suster Octavia sünd de Kinner vun Gaius Octavius un siene Fro Atia ween. Se weer en Nichte vun Gaius Iulius Caesar. Över sien Grootvadder Marcus Atius Balbus weer Augustus ok mit Gnaeus Pompeius Magnus verwandt De Familie vun Augustus sien Vadder höör to de röömschen Ridders (Equites)to, dat weer de neddern Landadel, de noch to de Plebejers torekent wurrn is. De Familie stünn sik goot, hett avers nix to seggen harrt. Gaius Octavius schall dör dat Verlehn vun Geld sien Vermögen maakt hebben. Man denn is he in'n Senat upstegen un hett dat bit to de Praetur bröcht. Na den Dood vun sien Vadder 58 v. Chr. is de junge Gaius eerst up dat Landgoot vun siene Grootmudder Iulia in Velitrae upwussen. Iulia weer Caesar siene Suster. De schra'e Kinnerkamer vun Augustus weer nich grötter, as en Huck. Noch Johrhunnerte later sünd de Römers to düsse Cella Augusti hen pilgert. Later keem he denn in dat Huus vun sien Steefvadder Lucius Marcius Philippus na Rom. Sueton seggt, he harr in dat Johr 51 v. Chr. de Liekenpredigt för siene Grootmudder holen un in dat Johr 49 v. Chr. harr he de Toga för Mannslüde anleggt (toga virilis).

Vunwegen datt Caesar na dat Gesetz keen egen Söhn harr, hett he sien Grootneffen unner siene Flunken nahmen. Wieldat Caesar en Woort för em inleggt harr, is Augustus so in dat Johr 48 v. Chr. in dat Kollegium vun de Pontifices upnahmen wurrn. 47 v. Chr. is he denn Praefectus urbi ween. 46 v. Chr. hett Caesar em bi sien Triumph wegen den Sieg in'n Börgerkrieg mitmaken laten. In dat Johr dornah is Octavianus denn mit sien Grootohm in den Krieg gegen Pompeius siene Söhns na Spanien trocken. Dor is he nich bange ween un dat sütt ut, as wenn he Indruck up Caesar maakt harr.

He scholl ok as Anföhrer bi de Rieders (magister equitum) bi den Krieg gegen dat Partherriek mitmaken. Mit siene Frünnen Marcus Vipsanius Agrippa un Salvidienus Rufus weer he al na Apollonia in dat hüdige Albanien henstüert wurrn, as he, in’n Vörjohr 44 v. Chr. dor vun höörn dö, datt Caesar an’e Siet bröcht wurrn weer. As he unnerwegens weer torüch na Rom, kreeg he spitz, dat de Diktater em in sien Testament to’n Söhn annahmen un em to’n Arven vun sien Privatvermögen maakt harr.

Augustus kümmt an de Macht

Dat en Groten as Kind annahmen wurrn is, keem in Rom nich faken vör, weer avers in dat Röömsche Recht so vörsehn. Vundeswegen hett Gaius Octavianus, as he torüch weer in Rom, dat Testament annahmen un all Plichten, de dor an hangen döen, un hett sik vun nu af an na sien Adoptivvadder Gaius Iulius Caesar nömmt. In den Striet, de slank utbreken dö twuschen Caesar siene Mörders um Gaius Cassius Longinus un de Bröer Marcus un Decimus Iunius Brutus up de eene Siet, un Caesar siene Anhängers um Marcus Antonius up de annere Siet, hett he toeerst keene Rull speelt. Caesar siene Mörders harrn dat ja dor up afsehn, de Republiek wedder up de Beene to kriegen.

Marcus Antonius verstünn de Saak so, datt he as Caesar sien Mitkonsul för dat Johr 44 v. Chr. un as sien Unnerfeldherr nu de Baas vun Caesar siene Partei weer. Vundeswegen hett he toeerst den Diktater sien Vermögen nich an Octavian rutgeven wullt. Man düsse hett liekers eerst mol de Geldsummen utbetahlt, de Caesar in sien Testament för de Veteranen un för de Inwahners vun Rom vörsehn harr. Dor hett he de Kriegskass för nahmen, de in Apollonia beslagnahmt wurrn weer un de an un for sik för den Krieg gegen de Parthers anleggt weer. Man he hett ok in en Auktschoon egen Göder verköfft, üm an dat Geld to kamen, datt he bruken dö. Up düsse Aart hett he slank en Masse Anhängers wunnen un ok in de Politik glieks en wisse Rull speelt. De Röömsche Senater Marcus Tullius Cicero hett dormols allerhand to Seggen harrt. Bi de Verswören gegen Caesar harr he nich mitmaakt, man he hett dat doch mit de republikaansche Siet holen. Nu stell he sik achter den jungen Mann, de noch nich veel Kunne vun de grote Politik harr un hoop dorbi, dat müch slumpen, em as politisch Gegenpart gegen Marcus Antonius up to boen. Vör de Hand is Octavian dor up ingahn, man he hett doch siene egenen Plaans harrt un hett up egen Raatgevers höört, de sik utkennen döen. Dor höörn persönliche Frünnen to, as de rieke Gaius Maecenas, Agrippa un Salvidienus Rufus, un ok Octavian sien Steefvadder Lucius Marcius Philippus. As Lehrer un as Raatgevers, wat de Philosophie angüng, hett Octavian Athenodoros vun Tarsos un Areios vun Alexandria to Hölp nahmen. Sunnerlich speel dat en grote Rull, datt Octavian twee vun de engsten Raatgevers vun Caesar övernahmen hett: Gaius Oppius und Lucius Cornelius Balbus. Oppius harr vördem Caesar siene Korrespondenz in’e Hand harrt un sien Nahrichtendeenst vörstahn; Balbus weer Caesar sien Privatsekretär ween un de Lüde harrn em ankeken as “Graue Eminenz”, de achter den Diktater stünn. Faken, wenn Caesar nich in Rom weer, hett Balbus inoffiziell de Geschäfte för Caesar föhrt. Oppius un Balbus sünd för Octavian so wichtige Lüde wurrn, to de he afsluuts Vertroen hebben konn. Ofschoonst dat so utseeg, as wenn Octavian keen Weet vun Politik harr, hett he doch, vun Anfang an, en groten Staff vun Raatgevers harrt, de em up lange Tied Stütt un Stöhn geven hett.

He höllt dat mit de Republikaners un wesselt de Sieten

Wieldes Marcus Antonius an't Enn vun dat Johr 44 v. Chr. in Gallia cisalpina Decimus Brutus angrepen hett, hett Octavian in Italien en Heer tohopenschostert ut Caesar siene Veteranen. Cicero hett gegen Marcus Antonius strieden wullt un hett dor Octavian siene Truppen för bruukt. He klemm sik dor nu achter, datt Octavian in dat Johr 43 v. Chr. vun den Senat den Befehl över sien Heer kriegen dö. Bovenhen hett de Senat em to'n Senator maakt, ofschoonst he noch nich 20 Johre oolt weer un hett dat för em so inricht', datt he all Ämter övernehmen dröff, tein Johre ehr dat vun'n Gesett so fastleggt weer. Octavian hett nu worraftig en Bund mit de Republikaners slaten. Tohopen mit en Heer vun den Senat unner de Kunseln Aulus Hirtius un Gaius Vibius Pansa Caetronianus hett he, noch in datsülvige Johr, in de Slacht vun Mutina gegen Antonius wunnen. Man beide Kunseln sünd in den Krieg vun Mutina ümkamen, un Octavian verlang nu, he scholl een vun de beiden Kunselate kriegen, de free wurrn weern. As de Senat dor nich mitspelen wull, hett Octavian mit siene Suldaten in en Greep na den Staat de Stadt Rom innahmen. An'n 19. August 43 v. Chr. hett he sien Gegenspelers dwungen, em as röömschen Kunsel in to setten. Bovenhen hett he dor för sorgt, dat Caesar siene Mörders in Acht un Bann slahn wurrn sünd. Midderwielen hett Antonius wedder mehr Legionen unner sien Kummando harrt, as ehr he slahn wurrn weer. Vundeswegen, man ok, wiel he nu torüchbetahlen dö, wat sien Adoptivvadder andaan wurrn weer, wessel Octavian de Sieten un hett sik up en Bund inlaten mit de Anföhrers vun Caesar siene Partei. Na dat Vörbild vun Caesar, de in dat Johr 60 v. Chr. mit Pompeius un Crassus dat Eerste Triumvirat slaten harr, hett he sik mit Marcus Antonius un den Riederföhrer Marcus Aemilius Lepidus in'n Oktober 43 v. Chr. to dat Tweete Triumvirat tohopenfunnen. Um achter düssen Bund noch wat achter to setten, hett Octavian den Antonius siene Steefdochter Clodia heiraat'.

Dat Tweete Triumvirat

Aureus vun de beiden Triumvirn Marcus Antonius (Vörn) un Octavian (Achtern), 41 v. Chr.

De „Dreemannschop, um den Staat en Grundlaag to geben“ (tresviri rei publicae constituendae) weer de offizielle Naam vun düssen Bund. Bestahn konn he bloß vunwegen de Militärmacht vun de Triumvirn. Se hefft dat Seggen harrt över de mit Afstand meisten Legionen vun Rom. An'n 27. November 43 v. Chr. hefft se sik vun dat Concilium Plebis (Volksversammeln) de Macht, as en Diktater för fiev Johre geven laten. As to Sulla siene Tied sünd nu Listen vun de Proskriptschoon rutkamen un all, de dor inschreven weern, weern vagelfree. Sueton seggt, Octavian schall toeerst gegen düsse Listen gegenan gahn sien, man achterna schall he sik dor strenger um scheert hebben, as siene beiden Kollegen. Antonius hett dor för sorgt, datt bi düt Massaker an politische Gegenspelers ok Cicero an'e Siet maakt wurrn is.

Woll hefft de Proskriptschonen nich dat Geld inbröcht, datt de Triumvirn verwachten ween weern, man de Schicht vun de republikaanschen Anhängers mank de Lüde, de in Rom wat to Seggen harrt hefft, is dor duchtig mit ut'neen reten wurrn. In de Lücken hefft de ne'en Machthebbers denn ehre egenen Anängers inplant'. Just up düsse Wiese hefft se dat ok in annere Städer maakt. Vundeswegen, un ok noch vunwegen annere Maatregeln, is de Macht binnen de röömschen Anföhrers duchtig dör'nanner kamen un dat hett den Utslag geven, dat de Republikaners nu bannig in'n Achtern kamen weern. Dat is just düsse Umwölteree ween, de vun den Oolthistoriker Ronald Syme, de dat nich unbedingt mit Augustus holen dö, de „Roman revolution“ nömmt hett.

In dat Johr 42 v. Chr. sünd Antonius un Octavian na Grekenland gahn. Dor harrn de Caesarmörders Marcus Iunius Brutus un Gaius Cassius Longinus ehre Strietkräfte tohopensammelt. In de Slacht bi Philippi in Makedonien hefft se verlaren un dor weer dat Enne vun de Republiek endgüllig mit kamen. Vunwegen datt de Sieg sunnerlich an Antonius to danken weer, hett sien Macht binnen dat Triumvirat fudder tonahmen.

Na Philippi hefft de Triumvirn afsnackt, wer nu för wat för Länner tostännig ween scholl. Antonius hett dor tosätzlich to Gallia comata noch de Gallia Narbonensis kregen. Dor hett he avers de Gallia cisalpina för afgeven. De scholl vun dor af an tohopen mit Italien verwalt' weern. Fudderhen scholl he de Umstänn in de weeligen Oostprovinzen in'e Reeg bringen. Lepidus scholl toeerst ganz afkant schaven weern, man denn hett de de beiden Provinzen in Noordafrika kregen. Dat sünd dortieds de Koornkamern vun Rom ween. Octavian hett de beiden Provinzen in Spanien kregen un möss bovenhen de Veteranen in Italien ansiedeln, wat nich eenfach weer. Italien is in de Hand vun all dree Triumvirn kamen.

As dat Land an de Veteranen verdeelt wurrn is, is nich bloß enkelte Landbesitters, man ok de Inwahners vun ganze Städer ehr Land wegnahmen wurrn un se sünd dor brutal vun verdreven wurrn. De Lüde hefft dormols ganz allgemeen vull Haat up Octavian keken. Bovendem hett dat in düsse Sake ok bannig Theater geven mit Antonius sien Broder Lucius. Man Octavius hett em in'n Perusienschen Krieg unnerkregen. Nu marscheer Antonius mit siene Truppen in Italien in un wull gegen Octavian gegenan. Man de Legionen vun de beiden Triumvirn hefft dor nich mitspeelt, nu en Krieg gegenanner to föhren. So hefft se de beiden Feldherrn in en ne'en Bund rindwungen. De Verdrag vun Brundisium vun'n Harfst 40 v. Chr. hett unner annern vörsehn, dat Antonius Octavian siene Suster Octavia freen scholl. Octavian sülms hett noch mol Hochtiedspolitik bedreven. He scheedt sik vun siene eerste Fro Clodia un hett Scribonia freet. De weer en Verwandte vun Pompeius sien Söhn Sextus. Se hett em eene Dochter schunken, dat weer Iulia. Se is dat eenzigst Kind vun Augustus sien ege´n Fleesch un Bloot bleven. Man, ehr se överhoop de lüttje Iulia to'e Welt bröcht harr, hett Octavian ehre Mudder afkant stött, denn he harr dat up de Eh mit Livia Drusilla afsehn. Dat hett en groten Schandaal geven, vunwegen, datt he Livia in sien Huus nahmen hett, ehr se sik vun ehrn Mann Tiberius Claudius Nero harr scheden laten. Düsse Mann is en övertüügten Republikaner ween. Düsse Fro is Octavian siene engste Raatgeversche wurrn. Se hett de beiden Söhns Tiberius un Drusus mit in de Eh bröcht. Tiberius scholl later de Nafolger vun Augustus weern.

Octavian regeert alleen

De leste Gegenspeler vun de Triumvirn, de nu noch bannig militäärsche Macht harr, is Sextus Pompeius mit siene Flotte ween. He hett Sizilien in’e Hand harrt un is dor en Gefohr för den Import vun Koorn na Rom mit ween. Ok dat weer nich sunnerlich goot för Octavian sien Ansehn in de Stadt. De Senat hett dor nu Druck maakt un Octavian möss in’t Johr 39 v. Chr. den Verdrag vun Misenum mit Sextus Pompeius afsluten. Dor möss he em Sardinien, Korsika, Sizilien un den Peloponnes mit överlaten un he möss em verspreken, datt he in dat Johr 35 v. Chr. Konsul weern scholl. Dat hett Octavian allens nich besunners gefullen un so hett he al in dat neegste Johr versöcht, Pompeius sien Infloot torüch to schuven. Dat Triumvirat is 38 v. Chr. noch mol för fiev Johre verlängert wurrn. Nadem Pompeius toeerst den Octavian fökener slahn harr, hett dat Octavian sien ne’en Flottenbaas Marcus Vipsanius Agrippa 36 v. Chr. in de Seeslacht vun Naulochoi henkregen un hett Pompeius vör de Noordküst vun Sizilien tonicht maakt. Dat duer nich lang un he konn ok Lepidus vun de Macht wegstötten, den siene Truppen in Sizilien to Octavian övergahn weern. Nu regeer he ganz alleen den Westen vun dat Riek. Bloß Antonius stünn em nu noch in’n Weg. Vun Enne 35 bit Anfang 34 v. Chr. hett Octavian bi lüttjere Feldtöge in Dalmatien sien Heer in Form bröcht. Midderwielen keem sien Gegenspeler Antonius in den Krieg gegen de Parthers nich vöran. De Parthers weern al 40 v. Chr., unner dat Kummando vun den Republikaner Quintus Labienus in Syrien inmarscheert. Bovenhen hett Antonius en duerhaftigen Bund mit Königin Kleopatra VII. vun Ägypten slaten un wegen düsse Fro in dat Johr 32 v. Chr. siene Fro Octavia verstött’, de doch in Rom unbannig populär weer. As he in datsülvige Johr anfüng un güng bi un hett Deele vun den röömschen Osten an Kleopatra un ehre gemeensamen Kinner verschunken, dor weer dat mit sien Ansehn in Rom meist ganz ut. Octavian hett dat fein henkregen un hett vun Antonius sien Doon in Rom Propaganda maakt. Octavian weer ok nich bange, hillige Regeln to breken, wenn dat dor um güng, Antonius siene lesten Frünnen möör to maken: He hett de Vestalinnen dwungen, Antonius sien Testament rut to geven un hett dor Uttöge vun in den Senat vörlesen laten. Dor stunn ja nu in, datt Kleopatra ehre Kinner röömsche Länner arven schollen, un datt Caesarion as Caesar sien liefhaftigen Söhn ankeken weern scholl un datt Antonius in Ägypten an de Siet vun Kleopatra begraven weern wull. As dat bekannt wurrn is, hett de Senat Antonius all siene Ämter afspraken. Vunwegen datt Octavian dat nu so henstellt harr, as weer Kleopatra dor Schuld an, datt Antonius nu „Rom sien Fiend“ wurrn weer, hett de Senat faststellt. Kleopatra weer „Fiend vun den Staat“ un hett ehr den Krieg verklaart. Nu weer Antonius nich mehr en binnenpolitischen Gegenspeler, man en Fiend vun buten un jedereen, de noch up Antonius siene Siet stünn, möss bange ween, datt he nu wegen Verraat toschannen keem. Mit dat triumvirale Amt vun Antonius un Octavian weer dat al an’n 1. Januar 32 v. Chr. toenne ween un Prokonsuln weern se ok bloß noch för’n Övergang. Octavian bruuk also för den Krieg, up den he dat afsehn harr, en ne’e Amtsgewalt. He hett sik denn to „Italien sien Föhrer“ (Dux Italiae) utropen laten un de ganze Westen vun dat Riek möss em den Troeed toswöörn. Bovendem hett he för dat neegste Johr wedder dat Konsulat annahmen. Nu stunn he rechtlich in gode Schoh un füng in dat Johr 31 v. Chr. den Krieg gegen Antonius an. Al in de eerste Slacht vun de beiden Fienden sünd de Tardels fullen: In de Seeslacht bi Actium hefft Octavian un Agrippa gegen Kleopatra un Antonius ehre Truppen wunnen. In dat neegste Johr sünd se denn in Alexandria inmarscheert un Antonius un Kleopatra hefft sik denn sülms an’e Siet bröcht. Ägypten hett denn siene Sülvstännigkeit verlaren un is röömsche Provinz wurrn. 100 Johre Börgerkrieg in Rom sünd dor to en Enn mit kamen. As Teken dor för, datt in dat ganze Riek nu de Freden regeer, sünd an’n 12. Januar 29 v. Chr. de Porten vun den Janustempel up dat Forum Romanum toslaten wurrn. Titus Livius seggt, datt weer eerst to’n drüdden Mol passeert, siet Rom in dat Johr 753 v. Chr. grünnt wurrn weer.

Weblenken

Augustus. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.