Johannes Coccejus
Johannes Coccejus (an un for sik Johannes Coch; * 9. August 1603 in Bremen; † 5. November 1669 in Leiden, Nedderlannen) weer een düütschen, reformeerten Theologen un Philologen, de een wichtig Rull speelt hett in de Geschicht vun den Protestantismus to de Tiet vun dat fröhe Barock. Coccejus is vör allens beröhmt wurrn vunwegen sien Striet mit Voetius öber de „Lehr vun den Bund“.
Leben
[ännern | Bornkood ännern]As Söhn vun den Stadtsekretär Timann Coch besöch Coccejus dat Gymnasium Illustre in sien Vaderstadt. 1625 güng he nah Hamborg. Dor studeer he de Schriften vun de jöödschen Rabbiners. 1626 wull he „utneihen vör dat wille Leben an de düütschen Universitäten“ un güng as Student nah Franeker in de nedderlannsche Provinz Freesland. Dor studeer he ünner annern bi Johannes Maccovius un bi Wilhelm Amesius. 1630 wurr he as „Professor för de Philologie vun de Bibel“ nah Bremen beropen. 1636 is he denn „Professor för ööstlich Spraken“ in Franeker wurrn. In’n September 1643 is he Professor för Theologie wurrn vunwegen sien Dissertation öber den Bund. 1650 güng he as Professor nah Leiden. Dor is he 1669 an de Pest sturben.
Lehr
[ännern | Bornkood ännern]1648 keem Coccejus sien Dissertation: Summa doctrinae de foedere et testamento Dei explicata rut. Dor meen he in, dat een Unnerscheed bestünn twuschen de Lehr vun dat Vergeben vun de Sünn in dat Ole Testament un dat Vergeben vun de Sünn in dat Nee Testament. Ünner den olen Bund, so lehr he dat, schall Gott noch keen vollkommen Vergeben schunken hebben. Dat weer eerst mit den Neen Bund so wiet (vunwegen dat Offer vun Christus an’t Krüüz). Gegen düsse Lehr stünn nu besunners Gisbertus Voetius up.
Coccejus deel de Geschicht vun dat Openbarweern vun dat Evangelium in dat Ole un in dat Nee Testament up in verscheden Bünnen, de Gott mit de Minschen slaten hett. So geev dat een Bund mit Adam, een annern Bund mit Noah, noch een mit Abraham un so wieder. Jeden Bund hett för de Minschen wat Nees bröcht, bit up Christus to. Eerst bi em weer de wohre Bund vun Gott un de Minschen dor. Düsse Lehr, de Coccejus upbröcht hett, kreeg den Naam Bundstheologie oder Foederaltheologie. Een beten mehr trüchhöllern leeg düsse Theologie ok al bi Heinrich Bullinger un Caspar Oliveanus vör. Düsse Lehr hett up veel reformeerte Theologen groten Indruck maakt un hett ok in de Geschicht vun den reformeerten Pietismus ehren Platz. So heet dat Leederbook, dat Joachim Neander rutgeben hett: Bundes=Lieder und Danck=Psalmen.
Een besunner Lehr vun Coccejus weer ok, wat he öber dat 4. Geboot seggen dö. He meen, wat dor vun den Sabbat to lesen stünn, dat höör man bloß nah dat Ole Testament to un weer bloß man dacht för de Israeliten ehr Tiet in de Wööst. De Christen schollen düt Geboot man driest afschaffen. Ok an düsse Steed kreeg he allerhand Arger.
Böker vun Coccejus
[ännern | Bornkood ännern]- Summa doctrinae de foedere et testamento Dei, 1648 (Öberarbeit' 1654 un 1660)
- Summa theologiae ex sacris scripturis repetita, 1662 (Nee druckt in 1665)
- Explicatio catecheseos Heydelbergensis, 1671
- Lexicon et commentarius sermonis hebraici et chaldaici, 1669
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Heiner Faulenbach: Weg und Ziel der Erkenntnis Christi, Eine Untersuchung zur Theologie des Johannes Coccejus, BzGLRK 36, Neunkirchen, 1973
- Heiner Faulenbach: Coccejus, Johannes. In: Theologische Realenzyklopädie 8 (1981), S. 132-140
- Reinhard Breymayer: Auktionskataloge deutscher Pietistenbibliotheken. Die beiden neuentdeckten Auktionskataloge für die Privatbibliothek des Vorpietisten Johannes Coccejus, des bedeutendsten reformierten Theologen des 17. Jahrhunderts. [...] In: Bücherkataloge als buchgeschichtliche Quellen in der frühen Neuzeit. Hrsg. von Reinhard Wittmann. Harrassowitz, Wiesbaden 1985 (Wolfenbütteler Schriften zur Geschichte des Buchwesens, Bd. 10), S. 113-208.
Weblenken
[ännern | Bornkood ännern]
- Indrag to de Person in dat Biograafsch-Bibliograafsch Karkenlexikon (hoochdüütsch)