Basel
Basel (franzöösch Bâle, italieensch Basilea) is achter Zürich un Genf de Swiez ehr drüttgröttste Stadt. Dor leevt up 22,75 km² 166.095 Inwahners (31.Dez.2005). De Stadt liggt in dat Dreelännereck Swiez-Düütschland-Frankriek. Tohopen mit de Landgemeenden Riehen un Bettingen höört Basel to den Kanton Basel-Stadt. Dor is se ok de Hööftoort vun.
Basel warrt ünnerdeelt in Lüttbasel up de rechte Kant vun den Rhien un Grootbasel up de lunke Siet vun den Stroom. To de Stadt höört ok dat vörmalige Fischerdörp Kleinhüningen mit to. Basel sien Zentrum is de Ooltstadt in Grootbasel rund um den Marktplatz umto. Dor steiht ok dat Raathuus (Anfang vun den Bo 1501). In de Ooltstadt ehr lüttjen Straten un Gängen up beide Sieden vun de Middelbrugg över den Rhien kann een ganz wunnerbor spazeern gahn. In Delen vun de Binnenstadt dröövt keen Autos fohren. Besökers kaamt dor goot mit'e Stratenbahn hen.
Basel is en Zentrum vun de Chemie- un Pharmaindustrie. Ünner annern hefft de beiden Pharmakonzernen Novartis un Hoffmann-La Roche jem ehren Hööftsitt in Basel.
Basel hett en groten Iesenbahnknüttpunkt, un nich wiet af liggt in Muttenz en vun de gröttsten Rangeerbahnhööv in Europa. De Kuntrei Basel hett ok de eenzigen Frachthabens vun de Swiez up to wiesen. Dor kann een vun över den Rhien an de Noordsee kamen. De „Flegerhaben Basel Mulhouse Freiburg“ warrt tosamen mit de franzööschen Nabers bedreven. De liggt woll in Frankriek, man een kann dor över ene exterritoriale Straten vun de Swiez ut henkamen. Binnen den Flegerhaben gifft dat dorüm en Tollgrenz.
Geographie
[ännern | Bornkood ännern]Laag
[ännern | Bornkood ännern]
De Stadt liggt ganz in'n Noordwesten vun de Swiez an beide Övers vun den Rhien. Düsse Stroom maakt twuschen de Vörbargen vun den Swartwoold un dat Swiezer Jura en Knick vun 90°. To düssen Knick warrt Rhienknee to seggt. Dor geiht de Hoochrhien to Enn un de Böverrhien fangt an. Kort vör düssen Knick münnt de Birs vun Süden her in den Hoochrhien. Düsse Stroom is de Grenz na den Kanton Basel-Land.
Vunwegen sien gode Laag is Basel al fröh en Knüttpunkt vun wichtige Hannelswegen wurrn. De Stadt weer al fröh en wichtigen Hannelsplatz. In wenig Kuntreien in Europa wahnt so veel Lüde up so wenig Platz, man liekers gifft dat in de Stadt mehr as 320 ha Gröön un 71 ha Holt. Dar Siedland vun den Kanton Basel-Stadt liggt an'n Rhienhaben in Lütthüningen bi 245 m, de Münsterplatz in dat Zentrum liggt bi 270 m över NN un de hööchste Barg liggt boven Bettingen bi St. Crischona mit 522 m. Dor gifft dat ok den Fernsehtoorn St. Crischona, wat dat hööchste Bowark in de ganze Swiez is.
Klima
[ännern | Bornkood ännern]Vunwegen ehr Laag in dat Rhiendal ströömt dör de Burgundsche Poort Luft ut de Kuntreien vun de Middellannsche See nah Basel rin. So gifft dat mooi Weer un veel Sunnschien. In'n Dörsnitt is dat in dat Johr bi 9 °C warm. De Nedderslag up’n m² liggt ni 785 l. In'n Winter liggt in’n Dörsnitt 30 Dage lang Snee, man tomeist bloß en dünne Deck.
| Klima | Januar | Februar | März | April | Mai | Juni | Juli | August | September | Oktober | November | Dezember | Johr |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Regen in mm | 46 | 42 | 49 | 60 | 78 | 91 | 87 | 91 | 77 | 62 | 58 | 50 | 791 |
| Ø Temperatur in °C | 0,2 | 1,4 | 5,1 | 8,7 | 13,1 | 16,2 | 18,1 | 17,1 | 13,8 | 8,8 | 3,9 | 1,3 | 9 |
Quartieren
[ännern | Bornkood ännern]De Stadt Basel kennt keen Stadtdelen oder -bezirken, man warrt in Quartieren updeelt. Up de rechte un lunke Siet vun den Rhien gifft dat 19 vun düsse Quartieren:
- De Quartieren an dat lunke Över / Grootbasel: Ooltstadt Grootbasel, Vorstäder, Am Ring, Breite, St. Alban, Gundeldingen, Bruderholz, Bachletten, Gotthelf, Iselin, St. Johann.
- De Quartieren an dat rechte Över/ Lüttbasel: Ooltstadt Lüttbasel, Clara, Wettstein, Hirzbrunnen, Rosental, Matthäus und Klybeck un Kleinhüningen (1893 dorto kamen).
| Quartier | ha | Quartier | ha | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Ooltstadt Grootbasel | 37,63 | Ooltstadt Lüttbasel | 24,21 | ||
| Vörstäder | 89,66 | Clara | 23,66 | ||
| Am Ring | 90,98 | Wettstein | 75,44 | ||
| Breite | 68,39 | Hirzbrunnen | 305,32 | ||
| St. Alban | 294,46 | Rosental | 64,33 | ||
| Gundeldingen | 123,19 | Matthäus | 59,14 | ||
| Bruderholz | 259,61 | Klybeck | 91,19 | ||
| Bachletten | 151,39 | Kleinhüningen | 136,11 | ||
| Gotthelf | 46,62 | Stadt Basel | 2275,05 | ||
| Iselin | 109,82 | Riehen | 1086,10 | ||
| St. Johann | 223,90 | Bettingen | 222,69 | ||
| Kanton Basel-Stadt | 3583,84 |
| Quartier | Nr. | BFS-Nr. |
|---|---|---|
| Grootbasel Ooltstadt | 1 | 2701001 |
| Vörstäder | 2 | 2701002 |
| Am Ring | 3 | 2701003 |
| Breite | 4 | 2701004 |
| St.Alban | 5 | 2701005 |
| Gundeldingen | 6 | 2701006 |
| Bruderholz | 7 | 2701007 |
| Bachletten | 8 | 2701008 |
| Gotthelf | 9 | 2701009 |
| Iselin | 10 | 2701010 |
| St.Johann | 11 | 2701011 |
| Lüttbasel Ooltstadt | 12 | 2701012 |
| Clara | 13 | 2701013 |
| Wettstein | 14 | 2701014 |
| Hirzbrunnen | 15 | 2701015 |
| Rosental | 16 | 2701016 |
| Matthäus | 17 | 2701017 |
| Klybeck | 18 | 2701018 |
| Kleinhüningen | 19 | 2701019 |
Ünner annern hefft in Basel Erasmus vun Rotterdam un Karl Barth leevt.