Joggert

Bulgaarse joggert

Joggert of yoghurt is n zuvelprodukt dat emaakt wörden van melk die mit levende bakteriën efermenteerd en verzuurd is. De bakteriën die gebruukt wörden um joggert van te maken wörden n joggertkultuur of joggertferment eneumd. De bakteriën zetten de melksukers umme in melkzuur, dit hef weer n uutwarking op t melkeiwit en zörgt veur de textuur en karakteristieke smaak. t Woord joggert kömp van t Turkse woord yoğurt dat samenhank mit t bievoeglik naamwoord 'yoğun' dat 'dik' betekent.

Joggert kan emaakt wörden van melk die epasteuriseerd is of van rauwe melk. Joggert die'j in de winkel kopen is altied epasteuriseerd. Joggert die op de tradisionele wieze emaakt is, wörden emaakt mit rauwe melk.

Joggertkultuur

Joggert

n Joggertkultuur besteet uut twee typen melkzuurbakteriën, namelik:

• Lactobacillus delbrueckii ssp. bulgaricus
• Streptococcus salivarius ssp. thermophilus.

Disse twee typen bakteriën zörgen derveur dat de melk verzuurt en verdikt en dat t uuteindelik joggert wörden. Ze greuien t hardst bie n temperatuur van 42 °C. Um toch wörden de melk op disse temperatuur ehölden totdat de joggert ree is.

Meensen mit laktose-intoleransie kunnen vake beter tegen joggert as aandere zuvelprodukten, dat kömp umdat de laktose in joggert 40% leger is as in gewone melk. Dit is ummezet in glukose en galaktose, en deels efermenteerd in melkzuur deur de joggertkultuur.

Soorten

Gewone joggert he'j in de soorten staandjoggert en reurjoggert. t Veurnaamste verschil is de fermentasietemperatuur en -duur. Staandjoggert wörden op 45 °C bereid, der is aordig wat joggertkultuur in ekuuld en is mit 4 tot 6 uur klaor. t Wörden in de uuteindelike verpakking edaon en hef n stevige struktuur die'j makkelik kapot maken kunnen deur derin te reuren. Reurjoggert fermenteert mit de veul legere temperatuur van 31-32°C, der wörden minder joggertkultuur in ekuuld en döt der 10 tot 16 uur over veurdat t klaor is. Deur de lege temperatuur krie'j polysacchariden (sliemachtige verbiendingen), waordeur de joggert nao t reuren nog stevig blif en n gladde struktuur hef. In Nederlaand wörden dit type joggert t meest emaakt umdat t makkeliker in grote hoeveulhejen te maken is. In veule aandere laanden maken ze vakerder staandjoggert.

Veerder he'j joggert mit verschillende vetgehalten: Volle joggert, mit op z'n minst 3% vet. Halfvolle joggert, mit 1 tot 3% vet. Magere joggert, mit minder as 0,5% vet.

Bie n antal joggertsoorten wörden der wat vocht uutehaold um de joggert dikker, romiger en smakeliker te maken, veurbeelden bin: Griekse joggert en hangop. Bie Bulgaarse joggert wörden de melk in-edikt veurdat der (staand)joggert van emaakt wörden. An veule joggertsoorten, veural as ze wat dikker bin, wörden der melkpoeier, kaseïne of weipoeier bie edaon um dit effekt makkeliker te bereiken. In n antal laanden is t gebrukelik um aandere verdikkingsmiddels derbie te doon zo as gelatine, zetmeel enz. In Nederlaand kömp dat, veur zovere bekend is, niet veur.

Oek he'j joggertsoorten in de winkel waor n bulte suker, geur- en smaakstoffen of (sporen van) fruit in ekwakt bin.

Zuvelprodukten emaakt van joggert

Hangop

• Ayran, n Turkse joggertdrank.
• Griekse joggert, de Griekse variaant van joggert, wörden in n doek op-ehöngen um de joggert dikker te maken.
• Hangop, joggert of karnemelk die in n schötteldoek of keesdoek ehöngen hef um dikker te wörden.
• Lassi, n Indiase joggertdrank.
• Vlaflip, n kombinasie van vruchtensiroop, joggert en vla.

Zuvelvrieje joggert

Der bin oek zuvelvrieje joggertsoorten te koop in natuurwinkels (bv. sojajoggert en somtieds kokosjoggert). Je kunnen t oek zelf maken mit n melkvervanger, zo as amandelmelk, n noetemelk, havermelk, sojamelk of kokosmelk. t Naodeel dervan is dat t uut zien eigen niet dik wörden umdat der gien melkeiwit in zit. Je mutten der dus wat bie doon um t dik te kriegen, bieveurbeeld wat gelatine, agar agar, zetmeel of n aander verdikkingsmiddel.

Gezondheid

Van sommige stammen van de bakteriën in joggert bin meugelike gunstige effekten beschreven in t darmstelsel, veural kleine effekten op t aofweersysteem. As der in de joggert oek n probiotikum zit, bin de effekten starker, mer dat wörden deur t probiotikum veroorzaakt, niet deur de joggertbakteriën.

Joggert wörden - liek as melk in t melkbad - gebruukt um verzachtend op de vel te warken, bieveurbeeld bie kleine braandwonden.

Nedersaksies

[disse mal bewarken]

• Achterhooks: joggert
• Drèents: joggert
• Grunnegs: joggert (de o is opener as in t Nederlaands)
• Sallaands: joggert

• Stellingwarfs: joggert
• Tweants: vla (heel mangs: joggert)
• Urkers: joggert
• Veluws: joggert

Uutgaonde verwiezingen

Commons: joggert - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.