Benito Mussolini
_-_ribbon_bar.png){kind=small}
_pasador.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
Benito Mussolini Andrea Amilcare (29 ta' Lulju, 1883 – 28 ta' April, 1945) kien politiku Taljan, ġurnalist u mexxej tal-Partit Nazzjonali Faxxist, li mexxa l-pajjiż minn 1922 sal-1943. Fl-1926 Mussolini ħataf il-poter totali bħala dittatur u mexxa l-Italja bħala Il duce ("il-mexxej") 1930-1943. Mussolini kien wieħed mill-figuri ewlenin fil-ħolqien tal-faxxiżmu.[1]
Oriġinarjament membru tal-Partit Soċjalista Taljan (PSI), Mussolini kien imkeċċi mill-PSI minħabba l-oppożizzjoni tiegħu għall-pożizzjoni tal-partit dwar in-newtralità fil-Tieni Gwerra Dinjija. Mussolini iddenunzja l-PSI, u aktar tard waqqaf l-moviment faxxista. Wara l-Marċa fuq Ruma f'Ottubru 1922 sar is-27 Prim Ministru tal-Italja. Wara li qered il-partiti opposti kollha permezz tal-pulizija sigrieta tiegħu u l-projbizzjoni tal-istrajkijiet tax-xogħol,[2] Mussolini u s-segwaċi faxxisti tiegħu ikkonsolidaw il-poter tagħhom permezz ta' serje ta' liġijiet li trasformaw in-nazzjon f'dittatura ta' partit wieħed. F'ħames snin huwa kien stabbilixxa awtorità dittatorjali b'mezzi kemm legali u straordinarji, bl-aspirazzjoni li jinħoloq stat totalitarju. Mussolini baqa' fil-poter sakemm kien mibdul fl-1943; huwa baqa l-mexxej tar-Repubblika Taljana Soċjali sa mewtu fl-1945.[3]
Mill-1939, Mussolini ipprova jdewwem il-bidu ta' gwerra maġġuri fl-Ewropa mill-inqas sal-1942. Il-Ġermanja invadiet il-Polonja fl-1 ta' Settembru 1939, u bdiet it-Tieni Gwerra Dinjija. Fl-10 ta' Ġunju 1940, Mussolini żamm mal-Ġermanja, għalkemm kien jaf li l-Italja ma kelliex il-kapaċità militari fl-1940 li idħol f'gwerra twila ma' Franza u r-Renju Unit. Mussolini ħaseb li wara l-reża Franċiża, l-Italja setgħet konċessjonijiet territorjali minn Franza u imbagħad ikun jista' jikkonċentra l-forzi tiegħu fuq offensiva kbira fl-Eġittu, fejn il-forzi Brittaniċi u tal-Commonwealth tan-Nazzjonijiet kienu iktar numerużi mill-forzi Taljani. Madankollu r-Renju Unit irrifjuta li jaċċetta l-proposti Ġermaniż għall-paċi li jkun jinvolvu li kienu jaċċettaw r-rebħiet tal-Ġermanja fil-Lvant u l-Punent tal-Ewropa, il-pjanijiet għall-invażjoni Ġermaniża tar-Renju Unit ma pproċedux, u l-gwerra kompliet.
Fl-24 ta' Lulju 1943, ftit wara l-bidu tal-invażjoni tal-Italja mill-Alleati, Mussolini tielef fil-vot fil-Kunsill il-Kbir tal Faxxiżmu, u r-Re arrestah l-għada. Fit-12 ta' Settembru 1943 Mussolini inħeles mill-ħabs fl-assult ta' Gran Sasso mill-forzi speċjali Ġermaniżi. Lejn l-aħħar ta' April 1945, meta kien qiegħed jiffaċċja telfa totali, Mussolini pprova jaħrab lejn it-tramuntana,[4] imma malajr inqabad u iġġustizzjati sommarjament qrib il-Lag ta' Como mill-partiġġjani Taljani. Ġismu mbagħad ittieħed Milan fejn kien mdendel rasu 'l isfel fejn jarah il-pubbliku biex in-nies ikunu żguri li kien miet.
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ Hakim, Joy (2007). War, Peace and all that Jazz: 1918-1945. A History of US (bl-Ingliż). 9. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0195327236. }}
- ^ Haugen, Brenda. Benito Mussolini: Fascist Italian Dictator (bl-Ingliż). Compass Point Books. pp. pp. 9, 71. ISBN 978-0756518929.Manutenzjoni CS1: test żejjed (link)
- ^ Quartermaine, Luisa (2000). Mussolini's Last Republic: Propaganda and Politics in the Italian Social Republic (R. S. I.) 1943-45 (bl-Ingliż). Exeter: Elm Bank Publications. p. 21. ISBN 9781902454085.
- ^ Viganò, Marino (2001). "Mussolini, i Gerarchi e la "Fuga" in Svizzera (1944-'45)". Nuova Storia Contemporanea (bit-Taljan) (3): 42–115.