Demagog
Demagog (daripada bahasa Yunani δημαγωγός , "seorang pemimpin popular, ketua kumpulan"; dari δῆμος , "orang ramai, marhaen" ἀγωγός "pimpin, pemimpin")[1] ialah seorang pemimpin politik dalam demokrasi yang mendapat populariti dengan membangkitkan rakyat jelata menentang golongan elit, terutamanya melalui pidato yang membangkitkan perasaan orang ramai, mengimbau emosi dengan mengkambinghitamkan kumpulan, membesar-besarkan bahaya untuk mencetuskan ketakutan, berbohong demi kesan emosi, atau menggunakan apa-apa retorik lain yang cenderung menenggelamkan pertimbangan yang munasabah dan menggalakkan populariti fanatik.[2] Demagog membatalkan norma kelakuan politik yang telah ditetapkan, atau berjanji atau mengancam untuk berbuat demikian.[3]
Sejarawan Reinhard Luthin mendefinisikan demagog sebagai "...seorang ahli politik yang mahir dalam pidato, sanjungan dan invektif; mengelak dalam membincangkan isu-isu penting; menjanjikan segala-galanya kepada semua orang; menarik minat berdasarkan nafsu berbanding timbang akal orang ramai; dan membangkitkan prejudis rasis, agama, dan kelas - seorang lelaki dengan nafsu berkuasa tanpa prinsip membawanya untuk berusaha untuk menjadi tuan kepada orang ramai. Dia telah berkurun lamanya mengamalkan profesionnya sebagai "ketua rakyat". Dia adalah produk tradisi politik yang hampir setua tamadun Barat itu sendiri."[4]
Demagog telah muncul dalam tatanegara demokrasi sejak Athens purba. Mereka mengeksploitasi kelemahan asas demokrasi: kerana kuasa muktamad dipegang oleh rakyat, adalah mungkin bagi rakyat untuk memberikan kuasa itu kepada seseorang yang merayu kepada persamaan tahap terendah dalam segmen besar penduduk.[5] Demagog biasanya menganjurkan tindakan segera dan tegas untuk menangani krisis sambil menuduh lawan yang sederhana dan bertimbang rasa sebagai lemah atau tidak setia. Banyak demagog yang dipilih untuk memegang jawatan eksekutif tinggi telah membawa had perlembagaan ke atas kuasa eksekutif dan cuba menukar demokrasi mereka kepada pemerintahan diktator, dan kadangkala berjaya.
Sejarah dan definisi perkataan
[sunting | sunting sumber]Perkataan demagog pada asalnya bermaksud "pemimpin marhaen", pertama kali dicipta dalam Yunani purba tanpa konotasi negatif, tetapi akhirnya membawa maksud kepada jenis pemimpin menyusahkan yang kadang-kadang muncul dalam demokrasi Athens.[6][7] Walaupun demokrasi memberi kuasa kepada rakyat jelata, pilihan raya masih cenderung memihak kepada golongan bangsawan yang mengutamakan pertimbangan dan kesopanan. Demagog ialah jenis pemimpin baru yang muncul dari kelas bawahan. Demagog tidak henti-henti menganjurkan tindakan, biasanya ganas dan segera, tanpa pertimbangan.[3] Demagog merayu terhadap emosi orang miskin dan tidak berpengetahuan, mengejar kuasa, bercakap bohong untuk mencetuskan histeria, mengeksploitasi krisis untuk memperhebatkan sokongan rakyat terhadap seruan mereka untuk bertindak segera dan meningkatkan kuasa, dan menuduh penentang yang sederhana sebagai lemah atau tidak setia.
Sepanjang sejarahnya, orang sering menggunakan perkataan "demagog" secara sambil lewa, sebagai "kata serangan" untuk memperlekehkan mana-mana pemimpin yang dianggap manipulatif, merosakkan, atau taksub.[3][8] Walaupun tiada sempadan yang tepat antara demagog dan bukan demagog, memandangkan pemimpin demokratik wujud dalam kontinum darjat demagog (darjat rendah hingga tinggi), perkara yang membezakan demagog boleh ditakrifkan secara bebas sama ada penceramah memihak atau menentang pemimpin politik tertentu. Apa yang membezakan seorang demagog ialah bagaimana dia memperoleh atau memegang kuasa demokrasi: dengan membangkitkan emosi kelas bawahan dan orang yang kurang berpendidikan dalam demokrasi ke arah tindakan yang terburu-buru atau ganas, melanggar institusi demokrasi yang ditubuhkan seperti kedaulatan undang-undang.[3] James Fenimore Cooper pada 1838 mengenal pasti empat ciri asas demagog:[3][9]
- Mereka menampilkan diri mereka sebagai lelaki atau wanita rakyat biasa, menentang golongan elit.
- Politik mereka bergantung pada hubungan mendalam dengan rakyat yang jauh melebihi populariti politik biasa.
- Mereka memanipulasi hubungan ini, dan populariti yang membara yang diberikannya, demi kepentingan dan cita-cita mereka sendiri.
- Mereka mengancam atau melanggar peraturan kelakuan, institusi, dan juga undang-undang yang telah ditetapkan.
Ciri utama demagog ialah pujukan dengan cara ghairah sehingga menutup pertimbangan waras dan alternatif. Walaupun ramai ahli politik dalam demokrasi membuat pengorbanan kecil sekali-sekala terhadap kebenaran, kehalusan, atau kebimbangan jangka panjang untuk mengekalkan sokongan popular, demagog melakukan perkara ini tanpa henti dan tanpa kawalan.[10] Demagog "menunduk kepada keghairahan, prasangka, ketaksuban, dan kejahilan, bukannya akal."[2]
Kaedah
[sunting | sunting sumber]Tulisan di bawah menunjukkan beberapa kaedah yang digunakan demagog sepanjang sejarah. Tidak semua demagog menggunakan semua kaedah ini, dan tiada dua demagog menggunakan kaedah yang sama untuk mendapatkan populariti dan kesetiaan. Malah, ahli politik biasa menggunakan beberapa teknik ini dari semasa ke semasa; seorang ahli politik yang gagal membangkitkan emosi sama sekali akan mempunyai harapan tipis untuk dipilih. Kesamaan teknik ini, dan yang membezakan penggunaannya oleh demagog, ialah penggunaan konsisten mereka untuk menutup pertimbangan yang wajar dengan membangkitkan semangat yang luar biasa.[8][11]
Kadangkala, seorang negarawan, jenis ahli politik yang benar-benar mementingkan dasar yang baik, mungkin perlu menggunakan taktik demagogi untuk menggagalkan demagog sebenar, yakni "melawan api dengan api". Demagog sebenar menggunakan taktik ini tanpa kawalan, tetapi seorang negarawan hanya menggunakannya untuk mengelakkan kemudaratan lebih besar kepada negara. Berbeza dengan demagog, retorik biasa negarawan bertujuan "untuk menenangkan daripada menggembirakan, untuk mendamaikan daripada memecahbelahkan, dan untuk memberi arahan daripada menyanjung."[12]
Kambing hitam
[sunting | sunting sumber]Teknik demagogi yang paling asas ialah kambing hitam: menyalahkan masalah dalam kumpulan pada kumpulan luar, biasanya daripada etnik, agama atau kelas sosial yang berbeza. Sebagai contoh, McCarthy mendakwa bahawa semua masalah AS berpunca daripada "subversi komunis." Denis Kearney menyalahkan semua masalah buruh di California pada migran Cina.[8] Hitler menyalahkan orang Yahudi atas kekalahan Jerman dalam Perang Dunia I serta masalah ekonomi yang berlaku selepas itu. Ini adalah penting dalam rayuannya: ramai orang berkata bahawa satu-satunya sebab mereka menyukai Hitler adalah kerana dia menentang orang Yahudi. Penetapan kesalahan terhadap orang Yahudi memberi Hitler satu cara untuk memperhebatkan nasionalisme dan perpaduan orang ramai.[13]
Ketakutan
[sunting | sunting sumber]Banyak demagog telah bangkit berkuasa dengan menimbulkan ketakutan kepada khalayak mereka, untuk menggerakkan mereka untuk bertindak dan menghalang perbincangan. Ketakutan terhadap rogol, misalnya, mudah ditimbulkan. Retorik "Pitchfork Ben" Tillman paling jelas apabila dia menggambarkan suatu adegan khayalan di mana wanita kulit putih dirogol oleh lelaki kulit hitam yang mengintai di tepi jalan. Dia menggambarkan lelaki kulit hitam mempunyai "kelemahan perwatakan" semula jadi yang terdiri daripada perilaku gemar merogol wanita kulit putih.[14] Tillman telah dipilih sebagai gabenor Carolina Selatan pada tahun 1890, dan dipilih sebagai senator berulang kali dari 1895 hingga 1918.
Berbohong
[sunting | sunting sumber]Walaupun mana-mana ahli politik perlu menunjukkan bahaya kepada rakyat dan mengkritik dasar pihak lawan, demagog memilih kata-kata mereka untuk memberikan kesan emosi kepada penonton, biasanya tanpa mengambil kira kebenaran fakta atau tahap bahaya sebenar.[15][16] Sesetengah demagog bersifat oportunistik, memantau rakyat dan mengatakan apa sahaja yang diduga menjadi paling "hangat" pada masa ini. Demagog lain mungkin sendiri sangat jahil atau prejudis sehingga mereka benar-benar mempercayai kepalsuan yang mereka katakan.[8]
Apabila satu pembohongan tidak berkesan, demagog dengan cepat beralih kepada pembohongan lain. Joe McCarthy mula-mula mendakwa mempunyai "di sini, di tangan saya" senarai 205 ahli Parti Komunis yang bekerja di Jabatan Negara. Tidak lama kemudian, ini menjadi 57 "komunis pembawa kad". Apabila ditekan untuk memberikan nama mereka, McCarthy kemudian berkata bahawa walaupun rekod itu tidak tersedia untuknya, dia tahu "benar-benar" bahawa "kira-kira" 300 orang komunis telah diperakui kepada Setiausaha Negara untuk diberhentikan tetapi hanya "kira-kira" 80 orang yang benar-benar diberhentikan. Apabila dipanggil mengenai gertakan itu, dia berkata bahawa dia mempunyai senarai 81 orang, yang akan dia gunakan pada minggu-minggu berikutnya. McCarthy tidak pernah menyatakan seorang Komunis pun di Jabatan Negara.[17]
Pidato beremosi dan karisma peribadi
[sunting | sunting sumber]Ramai demagog telah menunjukkan kemahiran luar biasa dalam menggerakkan khalayak ke kedalaman dan ketinggian emosi yang hebat semasa ucapan. Kadang-kadang ini disebabkan oleh kefasihan lisan yang luar biasa, karisma peribadi, dan mungkin kedua-duanya. Sebagai contoh, Hitler menunjukkan kedua-duanya. Matanya mempunyai kesan hipnosis kepada ramai orang, seolah-olah tidak dapat bergerak dan mengatasi sesiapa sahaja yang dipandangnya. Hitler biasanya memulakan ucapannya dengan bercakap perlahan-lahan, dengan suara yang rendah dan bergema, dengan menceritakan kehidupannya dalam kemiskinan selepas berkhidmat dalam Perang Dunia I, menderita dalam kekacauan dan penghinaan Jerman selepas perang, dan bertekad untuk membangkitkan semula tanah air. Secara beransur-ansur, dia akan meningkatkan nada dan tempo ucapannya, berakhir dengan kemuncak di mana dia menjerit kebenciannya terhadap Bolshevik, Yahudi, Czech, Poland atau apa sahaja kumpulan yang dia anggap sedang menghalang jalannya— mengejek mereka dan mengancam mereka dengan kebinasaan.[18]
Biasanya, orang yang munasabah terperangkap dalam hubungan yang dijalinkan Hitler dengan penontonnya, mempercayainya termasuk terhadap pembohongan dan karut yang paling jelas. Hitler tidak dilahirkan dengan bakat vokal dan pidato ini; dia memperolehnya melalui latihan yang panjang dan sengaja.[18]
Karisma dan pidato emosi demagog banyak kali membolehkan mereka memenangi pilihan raya walaupun mendapat tentangan daripada akhbar. Media berita memberitahu pengundi, dan selalunya maklumat itu merosakkan demagog. Pidato demagog mengalihkan perhatian, menghiburkan, dan memikat serta menjauhkan perhatian pengikut daripada sejarah pembohongan, penyalahgunaan kuasa dan janji yang dimungkiri oleh dirinya. Kemunculan radio membolehkan kemahiran banyak demagog abad ke-20 dengan perkataan yang dituturkan untuk menenggelamkan perkataan bertulis akhbar.[19]
Menuduh pihak lawan
[sunting | sunting sumber]Cleon dari Athens, seperti banyak demagog yang datang selepasnya, sentiasa menganjurkan kekejaman untuk menunjukkan kekuatan, dan berpendapat bahawa belas kasihan ialah tanda kelemahan yang hanya akan dieksploitasi oleh musuh. "Adalah satu peraturan umum sifat manusia bahawa orang menghina mereka yang melayan mereka dengan baik dan memandang tinggi kepada mereka yang tidak memberi konsesi." Dalam Debat Mytilene berkenaan sama ada dia ingin menarik balik kapal yang dihantarnya pada hari sebelumnya untuk menyembelih dan memperhambakan seluruh penduduk Mytilene, dia menentang idea perdebatan itu, menyifatkannya sebagai keseronokan intelektual yang terbiar dan lemah: "Merasa kasihan, terbawa-bawa oleh keseronokan mendengar hujah yang bijak, mendengar tuntutan kesopanan adalah tiga perkara yang sama sekali bertentangan dengan kepentingan kuasa empayar."[20][21][22]
Menjanjikan yang mustahil
[sunting | sunting sumber]Satu lagi teknik demagogi asas ialah membuat janji hanya untuk memberi kesan emosi mereka terhadap penonton, tanpa mengambil kira bagaimana ia boleh dicapai atau tanpa berniat untuk menghormati mereka sebaik sahaja memegang jawatan.[23] Demagog menyatakan janji-janji kosong ini secara ringkas dan teatrikal, tetapi masih sangat kabur tentang bagaimana mereka akan mencapainya, kerana biasanya. ia mustahil. Sebagai contoh, Huey Long berjanji bahawa jika dia dipilih sebagai presiden, setiap keluarga akan mempunyai rumah, kereta, radio dan wang $2,000 setiap tahun. Dia bersikap samar-samar tentang bagaimana dia akan melakukannya, tetapi orang ramai masih menyertai kelab Share-the-Wealth miliknya.[24] Satu lagi jenis janji demagog kosong ialah menjadikan semua orang kaya atau "menyelesaikan semua masalah". Demagog Poland Stanisław Tymiński, berjalan sebagai orang yang tidak diketahui berdasarkan kejayaannya sebelumnya sebagai ahli perniagaan Kanada, menjanjikan "kemakmuran segera" - mengeksploitasi kesulitan ekonomi buruh, terutamanya pelombong dan pekerja keluli. Tymiński menerbitkan pilihan raya susulan dalam pilihan raya presiden 1990, dan hampir mengalahkan Lech Wałęsa.[25][26]
Keganasan dan ugutan fizikal
[sunting | sunting sumber]Demagog sering menggalakkan penyokong mereka untuk menakut-nakutkan lawan secara ganas, untuk mengukuhkan kesetiaan di kalangan penyokong mereka dan untuk menghalang atau secara fizikal menghalang orang daripada bersuara atau mengundi menentang mereka. "Pitchfork Ben" Tillman berulang kali dipilih semula ke Senat AS sebahagian besarnya melalui keganasan dan intimidasi. Dia bercakap menyokong perusuh, dan melucutkan hak kebanyakan pengundi kulit hitam dengan perlembagaan Carolina Selatan pada tahun 1895. Hitler menulis dalam Mein Kampf bahawa intimidasi fizikal ialah cara yang berkesan untuk menggerakkan orang ramai. Hitler dengan sengaja memprovokasi orang yang mencemuh di perhimpunannya supaya penyokongnya menjadi marah dengan kenyataan mereka dan menyerang mereka.[27]
Penghinaan peribadi
[sunting | sunting sumber]Banyak demagog mendapati bahawa mengejek atau menghina pihak lawan adalah cara mudah untuk menutup pertimbangan munasabah pihak lawan, terutamanya dengan penonton yang kurang cerdik. "Pitchfork Ben" Tillman, sebagai contoh, adalah pakar dalam penghinaan peribadi. Dia mendapat nama samarannya daripada ucapan di mana dia memanggil Presiden Grover Cleveland sebagai "beg daging lembu lama" dan memutuskan untuk membawa garpu rumput ke Washington untuk "mencucuknya di tulang rusuknya yang gemuk."[28] James Kimble Vardaman secara konsisten merujuk kepada Presiden Theodore Roosevelt sebagai "si misegenasi berperisa coon" dan pernah menyiarkan iklan di akhbar bagi "enam belas coon besar, gemuk, lembut, tengik" untuk tidur bersama Roosevelt semasa perjalanan ke Mississippi.[29]
Kekasaran dan tingkah laku keterlaluan
[sunting | sunting sumber]Badan perundangan biasanya mempunyai piawaian kesopanan yang bertujuan untuk menenangkan nafsu dan memihak kepada pertimbangan yang beralasan. Banyak demagog melanggar piawaian kesopanan secara keterlaluan, untuk menunjukkan dengan jelas bahawa mereka tidak faham dengan peraturan yang ditetapkan dan cara sopan kelas atasan, atau semata-mata kerana mereka menikmati perhatian yang dibawa olehnya. Orang biasa mungkin menganggap demagog itu menjijikkan, tetapi demagog boleh menggunakan penghinaan kelas atasan untuknya untuk menunjukkan bahawa dia tidak akan malu atau gentar oleh pihak berkuasa.[12]
Peringkasan melampau
[sunting | sunting sumber]Demagog biasanya membayangkan masalah kompleks yang memerlukan penaakulan dan analisis teliti, seolah-olah ia berpunca daripada satu sebab mudah atau boleh diselesaikan dengan satu penawar mudah. Sebagai contoh, Huey Long mendakwa bahawa semua masalah ekonomi AS boleh diselesaikan hanya dengan "berkongsi kekayaan".[8] Hitler mendakwa bahawa Jerman telah kalah dalam Perang Dunia I hanya kerana "tikaman di belakang". Kambing hitam adalah salah satu bentuk peringkasan melampau.
Penguasaan demagog
[sunting | sunting sumber]Mewujudkan pemerintahan sendiri, meruntuhkan kedaulatan undang-undang
[sunting | sunting sumber]Setelah dipilih ke jawatan eksekutif, kebanyakan demagog dengan pantas meluaskan kuasa mereka, baik secara de jure dan de facto: dengan meluluskan undang-undang untuk meluaskan kuasa mereka secara rasmi, dan membina rangkaian korup dan tekanan tidak rasmi untuk memastikan arahan mereka dipatuhi tanpa mengira kuasa perlembagaan.
Lantikan yang tidak berkelayakan dan korupsi
[sunting | sunting sumber]Seperti yang digambarkan oleh bahagian sebelumnya, demagog biasanya melantik orang ke jawatan tinggi berdasarkan kesetiaan peribadi tanpa mengambil kira kecekapan untuk jawatan itu—membuka jalan kepada rasuah dan korupsi. Semasa kempen "Alfalfa Bill" Murray bagi gabenor, beliau berjanji untuk membanteras rasuah dan pilih kasih kepada orang kaya, untuk menghapuskan separuh daripada pekerjaan kerani di Dewan Negara, untuk melantik tiada ahli keluarga, untuk mengurangkan bilangan kereta milik kerajaan daripada 800 hingga 200, jangan sekali-kali menggunakan buruh banduan untuk bersaing dengan buruh komersial, dan tidak menyalahgunakan kuasa pengampunan.
Namun begitu, apabila memegang jawatan, dia bertindak melantik para pelanggan kaya dan 20 orang saudaranya ke pejabat tinggi, membeli lebih banyak kereta, menggunakan banduan untuk membuat ais untuk dijual dan membersihkan bangunan ibu kota, dan melanggar semua janji lain. Apabila Juruaudit Negeri menyatakan bahawa 1,050 pekerja baru telah ditambah ke dalam senarai gaji negeri, Murray hanya berkata, "Hanya pembohongan terkutuk." Bagi setiap penyalahgunaan kuasa, Murray menuntut mandat daripada "kehendak kedaulatan rakyat".[30]
Rujukan
[sunting | sunting sumber]Nota
- ^ "demagogue, n." Oxford English Dictionary. June 2012. Diarkibkan daripada yang asal pada February 28, 2021. Dicapai pada June 13, 2012.
A leader of a popular faction, or of the mob; a political agitator who appeals to the passions and prejudices of the mob in order to obtain power or further his own interests; an unprincipled or factious popular orator.
- ^ a b Larson, Allan Louis (1964). Southern Demagogues: A Study in Charismatic Leadership, pp. 76, 79, 85. University Microfilms, Ann Arbor, Mich.
- ^ a b c d e Signer, Michael (2009). "Defining the Demagogue". Demagogue: The Fight to Save Democracy from Its Worst Enemies. Macmillan. m/s. 32–38. ISBN 978-0-230-60624-1.
- ^ Luthin, Reinhard H. (1954). American Demagogues. Beacon Press. m/s. 3. ASIN B0007DN37C. OCLC 1098334.
- ^ Signer, Michael (2009). "The Cycle of Regimes". Demagogue: The Fight to Save Democracy from Its Worst Enemies. Macmillan. m/s. 31–71. ISBN 978-0-230-60624-1.
- ^ Samons, Loren J. (2004). What's Wrong with Democracy? From Athenian Practice to American Worship. University of California Press. m/s. 43–44. ISBN 978-0-520-23660-8. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-01-19. Dicapai pada 2016-07-22.
- ^ Ostwald, Martin (1989). From Popular Sovereignty to the Sovereignty of Law. University of California Press. m/s. 201. ISBN 978-0-520-06798-1. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-09-13. Dicapai pada 2016-10-14.
- ^ a b c d e Gustainis, J. Justin (Spring 1990). "Demagoguery and Political Rhetoric: A Review of the Literature" (PDF). Rhetoric Society Quarterly. 20 (2): 155–61. doi:10.1080/02773949009390878. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 2016-08-17. Dicapai pada 2016-07-29.
- ^ Cooper, James Fenimore (1838). "On Demagogues". The American Democrat, or Hints on the Social and Civic Relations of the United States of America. Cooperstown: H. & E. Phinney. m/s. 98–104. OCLC 838066322. Diarkibkan daripada yang asal pada 2021-07-19. Dicapai pada 2020-10-25.
- ^ Ceaser, James W. (2011). "Demagoguery, Statesmanship, and Presidential Politics". Designing a Polity: America's Constitution in Theory and Practice. Rowman & Littlefield. m/s. 75–118. ISBN 978-1442207905. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-09-13. Dicapai pada 2016-10-14.
- ^ Lomas, Charles W. (1961). "The Rhetoric of Demagoguery." Western Journal of Speech Communication, vol. 25, no. 3., p. 160.
- ^ a b Ceaser, James W. (2011). "Demagoguery, Statesmanship, and Presidential Politics". Designing a Polity: America's Constitution in Theory and Practice. Rowman & Littlefield. m/s. 87–88. ISBN 978-1-4422-0790-5. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-09-13. Dicapai pada 2016-11-12.
- ^ Allport, Gordon Willard. The Nature of Prejudice, 25th-anniversary edition (1979), p. 420 Diarkibkan 2017-01-18 di Wayback Machine. Basic Books.
- ^ Dorgan, Howard (1981). "'Pitchfork Ben' Tillman and 'The Race Problem from a Southern Point of View'" in The Oratory of Southern Demagogues, ed. Cal M. Logue and Howard Dorgan, p. 63. Louisiana University Press.
- ^ Logue, Cal M. and Howard Dorgan (1981) "The Demagogue" in The Oratory of Southern Demagogues, ed. Cal M. Logue and Howard Dorgan, pp. 1–11. Louisiana University Press.
- ^ Gilbert, G.M. (Summer 1955). "Dictators and Demagogues". Journal of Social Issues. 11 (3): 51–52. doi:10.1111/j.1540-4560.1955.tb00330.x.
[A demagogue's] behavior is guided more by its potential effect in beguiling public opinion than by any scrupulous regard for the truth, for basic social values, or for the integrity of the individual in his person, property, livelihood, or reputation—his assertion of patriotic and pious platitudes notwithstanding.
- ^ Luthin, Reinhard H. (1954). American Demagogues. Beacon Press. m/s. 282–83.
- ^ a b Shirer, William. William Shirer's Twentieth-Century Journey: 1930–1940: The Nightmare Years, vol. 2 Diarkibkan 2017-01-18 di Wayback Machine.
- ^ Luthin, Reinhard H. (1954). American Demagogues. Beacon Press. m/s. 309–14.
- ^ Signer, Michael (2009). "Cleon of Athens". Demagogue: The Fight to Save Democracy from Its Worst Enemies. Macmillan. m/s. 40–51. ISBN 978-0-230-60624-1.
- ^ Shore, Zachary (2010). Blunder: Why Smart People Make Bad Decisions. Bloomsbury Publishing. m/s. 16 ff. ISBN 978-1-60819-254-0. Diarkibkan daripada yang asal pada 2021-07-19. Dicapai pada 2020-10-25.
- ^ Thucydides (427 BC). History of the Peloponnesian War, book 6, §37ff Diarkibkan 2016-10-20 di Wayback Machine, "The Mytilenean Debate."
- ^ Rhodes, Peter John (2004). Athenian Democracy, p. 178 Diarkibkan 2017-09-13 di Wayback Machine. Oxford University Press.
- ^ Luthin, Reinhard H. (1954). American Demagogues. Beacon Press. m/s. 266.
- ^ Koźmiński, Andrzej K. (1993) Catching Up?: Organizational and Management Change in the Ex-Socialist Block, p. 23 Diarkibkan 2017-09-13 di Wayback Machine. SUNY Press.
- ^ Sztompka, Piotr (2003). "Trust: A Cultural Resource" in The Moral Fabric in Contemporary Societies, ed. Graçzyna Skñapska, Anna Maria Orla-Bukowska, Krzysztof Kowalski, p. 58 Diarkibkan 2017-09-13 di Wayback Machine. Brill.
- ^ Roberts-Miller, Patricia (Fall 2005). "Democracy, Demagoguery, and Critical Rhetoric" (PDF). Rhetoric & Public Affairs. 8 (3): 459–76. doi:10.1353/rap.2005.0069. S2CID 155071922. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 2016-08-17. Dicapai pada 2016-07-29.
- ^ Dorgan, Howard (1981). "'Pitchfork Ben' Tillman and 'The Race Problem from a Southern Point of View'" in The Oratory of Southern Demagogues, ed. Cal M. Logue and Howard Dorgan, p. 47. Louisiana University Press.
- ^ Strickland, William M. (1981). "James Kimble Vardaman," in The Oratory of Southern Demagogues, ed. Cal M. Logue and Howard Dorgan, pp. 66–82. Louisiana University Press.
- ^ Luthin, Reinhard H. (1954). American Demagogues. Beacon Press. m/s. 112–15.