Rosli Dhoby

Rosli Dhoby (18 Mac 1932 – 2 Mac 1950) merupakan seorang pejuang kemerdekaan Sarawak daripada penjajah British. Beliau berketurunan Melayu, berdasarkan darah bapanya yang berketurunan Palembang manakala ibunya berketurunan Melayu dan Melanau.

Rosli Dhoby
Kelahiran	18 Mac 1932 Kampung Pulo, Sibu, Kerajaan Sarawak
Meninggal dunia	2 Mac 1950 (umur 17) Kuching, Tanah Jajahan Mahkota Sarawak

Rosli didapati bersalah menikam sampai mati Gabenor British Sarawak yang kedua, Sir Duncan Stewart dengan menggunakan pisau beracun di Sibu pada 3 Disember 1949. Faktor yang menyebabkan beliau terpaksa mengakui tuduhan tersebut adalah atas keselamatan ibu beliau kerana ibu beliau telah diugut akan ditembak. Selepas beberapa bulan dalam penjara di Kuching, Rosli akhirnya mati di tali gantung pada 2 Mac 1950. Turut sama digantung ialah rakan seperjuangannya, Morshidi Sidek, Awang Ramli Amit Awang Matsaruddin dan Bujang Suntong. Kematian mereka berempat telah menyebabkan gerakan penentangan antipenjajah di Sarawak berakhir secara mendadak.

Mereka semua dikebumikan di situ juga, di Penjara Pusat Kuching, tanpa batu nisan di bawah tembok perkarangan penjara. Ini kerana Pihak British bimbang akan kebangkitan semula gerakan penentangan anti-Penjajahan yang telah tamat secara mendadak selepas kematian mereka berempat. Setelah 46 tahun bersemadi di Tanah Perkuburan Penjara Kuching, pada 2 Mac 1996, keempat-empat pejuang kemerdekaan ini dikebumikan semula dengan diberikan pengebumian negeri di Makam Pahlawan Sarawak berdekatan dengan Masjid Bahagian Sibu. Ketika itulah keempat-empat buah keranda yang mengandungi tinggalan jenazah mereka diselimuti dengan bendera negeri Sarawak sebagai menunaikan salah satu daripada wasiat Allahyarham Rosli Dhoby.

Kehidupan awal

Rosli dilahirkan pada 18 Mac 1932 di Kampung Pulo, Sibu, Kerajaan Sarawak dan merupakan anak kedua dari empat beradik dalam keluarganya. Bapanya, Dhoby bin Buang, dikatakan berasal dari Indonesia dan keturunan Raden. Ibunya, Habibah binti Haji Lamit berasal dari keluarga di Mukah. Sedikit yang diketahui tentang kehidupannya yang terdahulu walaupun rakannya menganggap Rosli sebagai orang yang boleh didekati walaupun beliau merupakan seorang yang pendiam. Beliau mempunyai kakak sulung dan adik lelaki, Fatimah dan Ainie.

Rosli memulakan kerjayanya sebagai guru dan berhenti kerja pada tahun 1947 untuk mengajar di Sekolah Rakyat Sibu. Sebelum itu, beliau bekerja di Jabatan Kerja Raya Sarawak dan Utusan Sarawak. Rosli dikenali sebagai seorang nasionalis dan seorang penyair. Menggunakan nama samaran Lidros, Rosli menerbitkan puisi kebangsaan yang bertajuk 'Panggilan Mu yang Suchi' yang diterbitkan di Utusan Sarawak pada 28 Februari 1948. Penggunaan nama samaran adalah berleluasa pada masa itu sejak Pihak Berkuasa Kolonial British bersungguh-sungguh memantau apa-apa percubaan untuk menyebarkan kata-kata terhadap mereka. Beliau menyertai Pergerakan Pemuda Melayu Sibu di bawah kepimpinan Sirat Haji Yaman.

Rosli menyertai Rukun 13 pada Ogos 1948. Beliau diperkenalkan kepada organisasi oleh seorang sahabat lama, Awang Rambli.

Pembunuhan Duncan George Stewart

Latar belakang

Peringkat akhir Perang Dunia Kedua telah mengakhiri pemerintahan Dinasti Brooke di Sarawak. Percaya bahawa ia menjadi kepentingan terbaik rakyat Sarawak, Rajah Vyner Brooke menyerahkan negeri ini menjadi jajahan mahkota British. Sarawak menjadi Mahkota Jajahan, memerintah dari Pejabat Kolonial di London, yang kemudian menghantar Gabenor Sarawak.

Langkah ini ditentang oleh Rajah Muda Anthony Brooke, yang sepatutnya menjadi Rajah Brooke yang akan datang, serta banyak orang asli dari Sarawak yang pada awalnya diberitahu bahawa mereka akan dibenarkan kerajaan sendiri. Anthony Brooke menjadi pemimpin pergerakan antikesusahan.

Rajah Vyner Brooke menyerahkan negeri ini kepada Mahkota British.

Peristiwa

Pada 4 Disember 1949, Duncan George Stewart, gabenor Sarawak yang kedua, dibunuh oleh ahli Rukun 13, Rosli Dhoby, Awang Ramli Amit Mohd Deli, Morshidi Sidek dan Bujang Suntong di Sibu.

Rosli Dhoby dan Morshidi Sidek adalah antara orang ramai yang mengalu-alukan gabenor ketika tiba di Sibu. Setelah memeriksa seorang penjaga kehormatan, gabenor bertemu dengan sekumpulan anak-anak sekolah di dekat Rosli. Morshidi mula berpura-pura mengambil gambar gabenor dengan kamera pecah. Gabenor berhenti untuk membolehkan Morshidi memotretnya. Pada masa itu, Rosli menikam gabenor.

Rosli ditangkap di tempat kejadian dan dihantar ke Kuching untuk perbicaraan dan kemudian dipenjarakan. Walaupun menderita luka tusuk mendalam Stewart dilaporkan telah cuba meneruskan sehingga darah mula meresap melalui seragam putihnya. Gabenor itu diterbangkan ke Kuching untuk rawatan dan kemudiannya ke Singapura, di mana dia meninggal seminggu selepas kejadian itu.

Kematian

Selepas beberapa bulan di penjara, Rosli Dhoby, Awang Ramli Amit Mohd Deli, Morshidi Sidek dan Bujang Suntong didapati bersalah atas pembunuhan dan dijatuhi hukuman mati pada 4 Disember 1949. Tindakan ini dikritik oleh ramai, kerana Rosli Dhobi adalah remaja di masa pembunuhan.

Rosli Dhoby dihantar ke tali gantung pada pagi 2 Mac 1950. Takut akan kebencian penduduk tempatan, kerajaan British tidak membenarkan mayat Rosli Dhoby meninggalkan Pusat Penjara Kuching. Sebaliknya, jenazahnya dikebumikan di sebuah makam yang tidak ditanda di dalam kompleks penjara.

Selepas Sarawak memperoleh pemerintahan sendiri pada 22 Julai 1963 dan kemudiannya kemerdekaan dari Britain melalui pembentukan Persekutuan Malaysia pada 16 September 1963, sebuah batu nisan diletakkan di kuburnya. Batu nisan kini dipamerkan di kompleks luar Muzium Islam Sarawak di Kuching selepas peninggalan jenazahnya pada tahun 1996.

Pascakematian

Sarawak telah dibawa ke tahun-tahun yang teruk, dan pemberontakan anti-Cesi telah dihancurkan kerana sokongan penduduk tempatan berkurang disebabkan oleh taktik "agresif" yang digunakan oleh Rosli Dhoby, di samping pembangkang dari beberapa pemimpin Melayu pro-British. Kebanyakan ahli anti-Cesi telah ditangkap dan kemudiannya dipenjarakan, dan sebahagian daripadanya telah dipenjarakan di Penjara Changi di Singapura.

Walau bagaimanapun, perkara-perkara yang kemudiannya kembali normal dan kedamaian dipulihkan semasa era Gabenor ketiga Sarawak, Sir Anthony Foster Abell. Malah mereka yang dipenjarakan di Changi dibenarkan kembali ke Sarawak untuk meneruskan hukuman mereka di Penjara Pusat Kuching.

Pengembumian semula

Selepas 46 tahun berehat di kompleks penjara, jenazah Rosli Dhoby dipindahkan dari Penjara Pusat Kuching untuk dikebumikan di Makam Pahlawan Sarawak berhampiran Masjid Kampung Sibu di pekannya Sibu pada 2 Mac 1996. Untuk menghormati perjuangannya terhadap British, beliau diberikan pengebumian beristiadat kerajaan oleh kerajaan Sarawak.

Legasi

Sebuah sekolah di Sibu, Sekolah Menengah Kebangsaan Rosli Dhoby (SMKRD) telah dinamakan sempena Rosli, ini dinamakan oleh Menteri Pendidikan Mahathir Mohamad pada tahun 1975.

Pada tahun 2009, sebuah minisiri yang merangkumi tempoh dari beliau menyertai Rukun 13 sehingga hukuman mati beliau diterbitkan oleh KL Motion Picture Co. yang bertajuk Warkah Terakhir yang dibintangi oleh Beto Kusyairy sebagai Rosli.

Lihat juga

• Rentap

Pautan luar

• "blog penerbit dokumentari- Rosli Dhoby"