ခမက် ၊တၞံ

ခမက်
တၞံခမက်
မပါ်ဂကူ အတိုင်နဲသိပ္ပံ
လောက:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Rosids
လၟေင်ဂကူ:	Fabales
ဇာတ်ဂကူ:	Fabaceae
လစှ်ေဇာတ်ဂကူ:	Caesalpinioideae
(unranked):	Mimosoid clade
ဗဳဇဂကူ:	'Neptunia'
လစှ်ေဂကူ:	''N. oleracea''
ယၟုရုက္ခဗေဒ
Neptunia oleracea Lour.
ယၟုတၞဟ်
Neptunia natans (Druce) Neptunia prostrata (Baillon) Neptunia aquatica (Pers.)

တၞံခမက် (အၚ်္ဂလိက်: Water mimosa or Sensitive neptunia, Burmese; ရေထိကရုန်း) နကဵုယၟု သိပ္ပံ Neptunia oleracea ဝွံ ဒှ်တၞံမလာမ်ဒၟံင် လတူဍာ်မွဲဂကူတုဲ ဒှ်စၞစမွဲဂကူ မစဂျိုင်င် ဟွံသေင်မ္ဂး ကဵုဓါတ်ဂမ္တဴတုဲမစ ဂွံသီုၜါဗီုရ၊၊ တုဲပၠန် သီုဒှ်ဂုန်ဖိုဟ် မလုပ်လၟိဟ် ဂဥုဲမွဲဂကူကီုရ၊၊ ယၟုသိပ္ပံ Neptunia ဂှ် ကၠုင်နူ ယၟုကျာ် ပ္ဍဲဒဏ္ဍာရဳဂရိတ် Neptune မဒှ်ကျာ်သၟိင်ၜဳမွဲရ၊၊

ဗမံက်ထ္ၜး

ပ္ဍဲတၞံၝောအ်ဍေဟ်ဂှ် နွံကဵု ဖအ် မပကဵု ညံင်ဍေဟ်ဂွံ ခတဝ်ဍာ်ရ၊၊ ဆဂး တၞံခမက်ဂှ် တိုန်လတူဍာ်ဟွံသေင် ဍေဟ်တိုန်ပ္ဍဲတိတုဲ မလာမ်ဒၟံင် လတူဍာ်ရ၊၊ ကၞင်ဍေဟ် ဗွဲမဂၠိုင် မလေပ်တိုန်စ ၜိုတ် ၆ ၝောအ်တဲကီုလေဝ် တၞံၝောအ်ဍေဟ်ဂှ် ဂၠိင်အကြာ ၃ ကဵု ၅ ပေမာန်ရ၊၊ တၞံၝောအ်ဂှ် နွံကဵုတၞံ နကဵုဗီုပြင် ဒွိဇၟန်ကဝါန် (bipinnate)တုဲ ကာလမလုက်ဒးဍေဟ်မ္ဂး တၞးဍေဟ် ခ္ဍပ်စှ်ေ ညံင်ကဵု တၞံချောဲလှိင်ဂှ်ရ ဗၟာတအ်ကော်စ ရေထိကရုန်း မဂွံအဓိပ္ပါယ် ချောဲလှိင်ဍာ် ရ၊၊ ပ္ဍဲမွဲထာင်ဂှ် တၞးသောဲသောဲ နွံစအကြာ ၈ - ၄၀ တၞးဒှ်ရ၊၊ ပ္ကဴဍေဟ်ဂှ် ဒှ်အသာ်ဍာ်မိတ်တုဲ မလေပ်ကဴ ပ္ဍဲအခိင်ကညင်ရ၊၊ သတ်ဍေဟ်ဂှ် ခပေဟ်တုဲ နွံဇမၠိင် အကြာ ၁-၂ ၝောအ်တဲရ၊၊

ဒၞာဲမတိုန်

ဗွဲမဂၠိုင် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲဒၞာဲတိမဍုက်ဍေက် ဇိုင်င်ဍာ်တုဲ လာမ်ခတဝ်ဒၟံင် လတူဍာ် မညိင်ဒၟံင် ဗီုကဵုဍာ်ကၟာ၊ ဍာ်လှာတအ်ရ၊၊ နူတမ်ဗဳဇဍေဟ် ကၠုင်နူလဵုရောဂှ် ဟွံတီရ၊၊

လွပ်

ကဝေက်ခမက် အခိုက်သေံ မကော်စ ယာမ်ဖက်ကြချေတ်

တၞံခမက်ဝွံ နဒဒှ်သၞေဝ်မွဲ ဗွဲတၟေင် ရဲအာရှအဂၞဲတအ် စဒၟံင်ရ၊၊ တၞုင်ဍေဟ်ဂှ် စဂျိုင်င် ကၠပ်စ ကဵုဖရံက်ဗ္စး၊ ပေက်စ၊ ဟွံသေင်မ္ဂး ခၞာစလေဝ်ဂွံရ၊၊ သာ်ဂှ်ဟွံသေင် ဍုန်စ သွသောတ်လေဝ်ဂွံရ၊၊

တၞံၝောအ်ဍေဟ် ကေုာံရိုဟ်ဍေဟ်ဂှ် နဒဒှ်ဂဥုဲ စကာကၠုင်ရ၊၊ အတိုင်မစမ်ၜတ်တုဲ မဂွံတီကေတ်မ္ဂး အလုံမွဲတၞံခမက်ဂှ် နွံကဵုဓါတ် မဂြဲပ္တိတ်ကဵု ဂျိပ္ဍဲ ကလာပ်ရုပ် နဳအဝ်ပလတ်သတေတ် (neoplastic cell lines) ပိုဲမၞိဟ်တအ်၊ တုဲပၠန် နွံကဵုဓါတ် မပခိုဟ်ကဵု အရာမစဵုဒၞာ ညံင်ဂြိုဟ် ဟွံဂွံလီုလာ် (ပခိုဟ်ကဵုဂြိုဟ်) ရ၊၊

ယၟုနကဵုဘာသာတၞဟ်

• ခမေန်: Kanchait (កានឆៃ)
• Meiteilon/မနိပူရ်: Eshing Ekai Thabi
• သေံ: Phak runon (ผักรู้นอน) or phak krachet (ผักกระเฉด), pronounced "phak kachēt".
• ဗဳယေတ်နာမ်: Rau nhút
• သိင်္ဃိုရ်: දිය නිදිකුම්බා
• Tamil language: Cuṇṭi, Nīrc-cuṇṭi (Madras Tamil Lexicon, also Tamil Dictionary, Winslow). The name Cuṇṭi comes from its sensitivity to touch; Cuṇṭu: to tap with thumb or finger, Dravidian Etymological Dictionary, 2663)