Прејди на содржината

Инженерска етика

Од Википедија — слободната енциклопедија

Етика на инженерството е област во применета етика и систем на морални принципи кои се однесуваат на практиката на инженерството. Ова поле ги испитува и утврдува обврските на инженерите и на општеството, на нивните клиенти, како и на професијата. Како научна дисциплина етикиа на инжинерство е тесно поврзана со предмети како на пример филозофија на науката, на филозофија на инженерството и етика на технологијата.

Историјат и потекло

[уреди | уреди извор]

19-иот век и зголемената загриженост

[уреди | уреди извор]
Првата катастрофа на мостот Tay во 1879. Најмалку 60 луѓе загинаа.

Како инженерството се проширувало како посебна професија во текот на 19 век, инженерите сè повеќе се гледале како независни професионални практиканти или технички вработени во големите претпријатија. Имало голема тензија меѓу двете страни бидејќи големите индустриски работодавци се бореле да ја задржат контролата на своите вработени.[1]

Во САД растењето на професионализмот дал повод за развојот на четири инженерски општества: ASCE (1851), Американскиот институт за електротехнички инженери (AIEE) (1884),[2] ASME (1880) и Американскиот институт за рударски, металуршки и нафтени инженери (AIME) (1871).[3] ASCE и AIEE биле поблиску да го идентификуват инженерот како професија, а ASME, до одреден степен и AIME речиси целосно, го идентификуваат инженерот како технички работник.

И покрај тоа, во тоа време етиката се сметала повеќе како лична отколку широка професионална грижа.[4]

Промени во 20-оит век и пресвртна точка

[уреди | уреди извор]
Катастрофа во Бостон (Molasses), силен поттик за воспоставување на професионално лиценцирање и кодекси на етика во САД.

На крајот на 19 век и почеток на 20 век, имало серија на значајни структурни неуспеси, вклучувајќи и некои спектакуларни уривања на мостови, железници. Ова имало големо влијание на инженерите и нивната професија била принудена да се соочи со недостатоците во техничката и градбена смисла, како и етичките стандарди.[5] Еден одговор бил развојот на формалните кодекси на етика од страна на трите од четирите основачки инженерски друштва. AIEE го донел нивниот во 1912 година. ASCE и ASME го направиле тоа во 1914 година.[6]

Загриженоста за професионалната пракса и заштита на јавноста од катасторфални последици поттикнала уште движења кои биле во тек во тоа време: да се бара формална моќ како услов за професионална инженерска пракса. Ова вклучува некоја комбинација на образовниe, искуство и испробување. [7] Во текот на следните децении повеќето американски држави и канадски провинции имале потреба од инженери да бидат лиценцирани, или да се донесе посебен закон за задржување на права на организација на професионални инженери.[8]

Канадскиот модел барал сите лица кои работат во областа на инженерството што претставувала ризик за животот, здравјето, имотот, јавната благосостојба и животната средина да бидат лиценцирани и сите провинции биле лиценцирани од 1950-тите.

Моделот САД генерално бара само оние кои работат независно (т.е. консалтинг инженери) да бидат лиценцирани, а инженери кои работат во индустријата, образованието, а понекогаш и владата не треба да бидат лиценцирани. Ова ја засилува поделбата меѓу професионалните инженери и оние во индустријата.[9]

Професионалните здруженија имаат усвоено генерално униформирани кодекси на етика. Од друга страна техничките општества генерално не ги прифаќаат овие, туку понекогаш нудат етичко образование и ресурси за членовите слични на оние од професионалните здруженија. Ова не е униформа и прашањето кој ќе се одржи во највисок поглед: јавноста или работодавачот, сè уште е отворено во индустријата, а понекогаш и во професионалната пракса.[8]

Последни случувања

[уреди | уреди извор]
Центарот Citigroup, Инженерската криза во 1978.

Напорите да се промовира етичката практика продолжуваат. Во прилог на напорите на професионалните здруженија и организации со своите членови, канадскиот Iron Ring и американскиот Order of the Engineer бараат членовите да положат заклетва и да се придржуваат до етички пракса и да носат потсетник.

Во САД, националното друштво на професионални инженери создадено во 1946 година создало Канони на етика за инженери и правила за професионално однесување, кој еволуирале во сегашниот Етичкиот кодекс, донесен во 1964 година. Овие барања на крајот довеле до создавање на Одборот за етички преглед во 1954 година. Етичките случаи ретко имаат лесни одговори, но скоро 500 советодавни мислења помогнале да станат јасни етичките прашања со кои инженерите се соочуваат секојдневно.

Во моментов, мито и политичка корупција се адресирани директно од страна на неколку професионални здруженија и бизнис-групи во светот.[10][11]

Основни принципи

[уреди | уреди извор]

Кодекс на етика на инженерство идентификува специфична предност во однос на разгледувањето на инженерите за јавноста, клиентите, работодавците и професијата.

Многу професионални здруженија имаат подготвено кодекси на етика. Некои одат назад до првите децении на дваесеттиот век.[8] Овие кодекси се вградени во поголема или помала мерка во регулаторните акти на неколку јурисдикции. Иако овие извештаи за општите принципи служат како водич, инженерите сè уште бараат усна пресуда да одлучи како кодексот ќе се однесува во специфични околности.

Општите принципи на кодексите на етика во голема мера се слични во разни инженерски општества и органи во светот,[12] што понатаму ќе се залагаат да се прошират кодексите и да се објават конкретни насоки.[13]

Ова е пример од Американското друштво на градежни инженери:[14]

  1. Инженерите ќе дадат предност на сигурноста, здравјето и благосостојбата на јавноста и ќе се стремат да се усогласат со принципите на одржлив развој во извршувањето на нивните професионални задачи.[14]
  2. Инженерите ќе вршат услуги само во областите на нивните надлежности.[14]
  3. Инженерите ќе издаваат јавни изјави само на објективен и вистинит начин.[14]
  4. Инженерите ќе дејствуваат на стручен начин за секој работодавец или клиент како верни агенти или доверители и ќе избегнуват судир на интереси.[14]
  5. Инженерите ќе ja градат своjata професионална репутација на заслуга на нивните услуги и нема да натпреваруваат неправедно со другите.
  6. Инженерите ќе дејствуваат на таков начин да се придржуваат кон подобрување на честа, интегритетот и достоинството на професијата инженер и ќе бидат без толеранција кога станува збор за корупција и измама.[14]
  7. Инженерите ќе го продолжат нивниот професионален развој во текот на нивната кариера и ќе обезбедат можности за професионален развој на оние инженери под нивен надзор.[14]

Обврска на општеството

[уреди | уреди извор]

Огромна вредност признаена од страна на инженерите е безбедноста и благосостојбата на јавноста. Како што покажуваат следните избрани извадоци, ова е случај за професионални инженерски организации во речиси секоја јурисдикција и инженерска дисциплина:

  • Институт за електротехника и електротехнички инженери : "Ние, членовите на IEEE, ... се посветиме себеси на највисокото етичко и професионално однесување и се согласуваме: 1 да ја прифатиме одговорноста во донесувањето одлуки, во согласност со безбедноста, здравјето и благосостојбата на јавноста и да ги откриеме веднаш факторите кои можат да ја загрозат јавноста или животната средина; "[15]
  • Институција на градежни инженери : "Членовите на ICE секогаш треба да бидат свесни за нивната примарна одговорност за јавно добро. Обврските на член кон клиент никогаш не може да се избегнат и членовите на ICE не треба да влезат во компромис кога станува збор за оваа одговорност. "Јавното добро" ги опфаќа грижата и почитта кон животната средина, како и кон културното, историското и археолошкото наследство на човештвото, како и примарната одговорност дека членови треба да го заштитат здравјето и благосостојбата на сегашните и идните генерации. "[16]
  • Професионални инженери- Онтарио : "практикантот, во поглед на неговата должност, предност треба да даде на јавната благосостојба."[17]
  • Национално друштво на професионални инженери: "инженерите, во исполнувањето на нивните професионални задачи, треба да дадат предност на сигурноста, здравјето и благосостојбата на јавноста."[18]
  • Американско друштво на машински инженери : "инженерите ќе одржат предност на сигурноста, здравјето и благосостојбата на јавноста со извршувањето на нивните професионални задачи."[19]
  • Институт за индустриски инженери : "Инженерите го почитуваат и го унапредуваат интегритетот, честа и достоинството на професијата инженерство со правилото:. 2 Да се ​​биде искрен и непристрасен, да и се служи со верност на јавноста, нивните работодавци и клиенти. "[20]
  • Американски институт на хемиски инженери : "да се постигнат овие цели, членовите треба да имаат предност на сигурноста, здравјето и благосостојбата на јавноста и заштита на животната средина со извршувањето на нивните професионални задачи."[21]
  • Американско јадрено општество : "ANS членовите ги почитуваат и го унапредуваат интегритетот и честа на нивните професии користејќи ги своите знаења и вештини за подобрување на благосостојбата и животната средина; треба да се биде искрен и непристрасен; да се служи со верност јавноста, нивните работодавци и нивните клиенти; и да се стреми за постојано подобрување на стручноста и престижот во нивните различни професии "[22]

Одговорност на инженерите

Инженерот признава дека најголемата заслуга му е работата, па вежба својата професија да ја посвети да служи на општеството, за присуство на благосостојба и напредок на мнозинството. Со трансформирање на природата во корист на човештвото, инженерот мора да ја зголеми својата свест за светот кој е место на живеење на човекот, а неговиот интерес во универзумот е гаранција за надминување на негоциот дух и знаење за реалноста да ги направи луѓето посреќни. Инженерот треба да ги одбие документите кои се наменети да им наштетат на општите интереси и на овој начин да избегне ситуации поврзани со опасности кои претставуваат закана за животната средина, животот, здравјето и други права на човечките суштества.

Неизбежна должност на инженерот е да одржи престиж на професијата и да обезбеди соодветно одржување на професионалното однесување вкоренето во можност, искреност, цврстина, воздржаност, грациозност, скромност, искреност и правда, со свеста за поединчното добро да стане општествено. Инженерот мора да обезбеди континуирано подобрување на своето знаења, особено на неговата професија, да ги шири своите знаења, споделува искуства, да обезбеди можности за образование и обука на работниците, да обезбеди признание, морална и материјална поддршка на училиштето каде што учел и на овој начин да врати за можностите од компанијата кои ги има добиено. Тоа е одговорност на инженер, кој ја врши својата работа ефикасно и поддржува законите. Особено е важно, да се обезбеди усогласеност со стандардите на работничка заштита кои се предвидени со закон. Како професионалци, од инженерите се очекува да се заложат за високи стандарди на однесување (NSPE) [1] 11/27/11

Неправилности

[уреди | уреди извор]
Катастрофата на Space Shuttle Challenger се користи како студија на случај на неправилности и организациско однесување, вклучувајќи групно размислување.

Основната етичка дилема е тоа дека инженерот е должен да го известува соодветниот орган на можниот ризик за другите од клиентите или работодавците кои не ги следат упатствата на инженерот. Според првите принципи, оваа должност ја препокрива должноста на клиентот и / или работодавецот.[23] Инженерите може да добијат дисциплинска мерка или да им се одземе лиценцата, дури и ако неуспехот не резултира со опасност за губење на животот или здравјето на луѓето.[24] Во многу случаи, ова може да се разреши со претходно советување на клиентот за последиците кои може да се случат, како и нагласување дека клиентот треба да ги послуша советите на инженерот. Сепак, инженерот мора да се осигура дека ги направил овие помошни чекори, а ако не се почитуваат, ситуацијата мора да бидат пријавена до соодветниот орган.[25]

Во многу ретки случаи, каде што дури и власта не може да преземе соодветни мерки, инженерот може да го објави случајот во јавноста. [26]

Како резултат на тоа, неправилноста од страна на професионалните инженери не е необичен настан и судовите често се на страната на инженерите во такви случаи, предефинирајќи обврски за работодавците и доверливи размислувања кои би ги спречиле инженерите да зборуваат за случајот во јавноста.[27]

Однесување

[уреди | уреди извор]

Постојат неколку други етичките прашања со кои инженерите може да се соочат. Некои од нив имаат врска со техничката пракса, но за многу други треба да се направат пошироки размислувања за деловно однесување. Тие вклучуваат:[13]

  • Односи со клиенти, консултанти, конкуренти и изведувачи
  • Обезбедување на правна согласност од страна на клиентите, изведувачите и други
  • Конфликт на интереси
  • Мито и корупција, која исто така може да вклучува:
* Подароци, оброци, услуги и забава

Некои инженерски општества се однесуваат на заштита на животната средина како самостојно прашање на етиката.[14] Областа на деловната етика често се преклопува и придонесува за етичките одлуки на инженерите.

Клучни студии и клучни поединци

[уреди | уреди извор]

Petroski забележува дека повеќето инженерски неуспеси се многу повеќе застапени од едноставните технички погрешни пресметки и вклучуваат неуспех на процесот на дизајнирање или култура на управување.[28] Сепак, не сите инженерски неуспеси вклучуваат етички прашања. Злогласните колапси на првиот Tacoma Narrows Bridge (1940) и загубата на Mars Polar Lander и Mars Climate Orbiter биле неуспеси од техничка и дизајн природа.

Овие епизоди на инженерски неуспех вклучуваат етички, како и технички прашања.

Белешки

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Layton (1986). pp. 6-9
  2. ↑ The AIEE merged with the Institute of Radio Engineers (IRE) (1912) in 1963 to form the IEEE.
  3. ↑ AIME is now the umbrella organization of four technical societies: the Society for Mining, Metallurgy, and Exploration (SME) (1957), The Minerals, Metals & Materials Society (TMS) (1957), the Society of Petroleum Engineers (SPE) (1957), and the Association For Iron and Steel Technology (AIST) (1974). Neither AIME, nor its subsidiary societies have adopted a formal code of ethics.
  4. ↑ ASCE (2000). p. 10.
  5. ↑ ASME member H.F.J. Porter had proposed as early as 1892 that the engineering societies adopt uniform membership, education, and licensing requirements as well as a code of ethics. (Layton (1986). pp. 45-46)
  6. ↑ Layton (1986). pp. 70 & 114.
  7. ↑ Layton (1986). pp. 124-125.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Layton (1986)
  9. ↑ Layton (1986). pp. 6-7
  10. ↑ Transparency International and Social Accountability International (2003). Business Principles for Countering Bribery (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2007-09-30. Посетено на 2006-10-20.
  11. ↑ ASCE (17 јуни 2005). "Report Details Guidelines to Reduce Corruption in Engineering and Construction Industry". Соопштение за печат.  посет. 20 октомври 2006 г Архивирано на 30 септември 2007 г. „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2007-09-30. Посетено на 2012-01-22.
  12. ↑ ICE (2004).
  13. ↑ 13,0 13,1 ASCE (2000).
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 14,7 ASCE [1914] (2006).
  15. ↑ IEEE (2006). Code of Ethics Canon 1.. Retrieved: 2006-10-19.
  16. ↑ ICE (2004). p. 38.
  17. ↑ PEO. Professional Engineers Ontario Code of Ethics. Section 77.2.i of the Ontario Regulation 941. Retrieved: 2006-10-19.
  18. ↑ NSPE (2006). Code of Ethics, Fundamental Canon 1. Архивирано на 10 октомври 2011 г. Retrieved: 2006-10-19.
  19. ↑ ASME. Code of Ethics. Fundamental Canon 1. Retrieved: 2006-10-19.
  20. ↑ IIE. "Ethics". [1] Retrieved: 2011-6-01.
  21. ↑ AIChE (2003). Code of Ethics Retrieved: 2006-10-21.
  22. ↑ ANS (2003). Code of Ethics Архивирано на 8 мај 2013 г. Retrieved: 2011-08-19.
  23. ↑ Weil, "Whistleblowing: What Have We Learned Since the Challenger?"
  24. ↑ See NSPE, Board of Ethical Review, Cases 82-5 Архивирано на 8 август 2012 г. and 88-6 Архивирано на 8 август 2012 г..
  25. ↑ ASCE (2000). pp. 5-6.
  26. ↑ NSPE (2006-06-30). "Final Report of the NSPE Task Force on Overruling Engineering Judgment to the NSPE Board of Directors".  (консултирано на 2008-02-20)[мртва врска]
  27. ↑ See the case of Shawn Carpenter.
  28. ↑ Petroski (1985)

Наводи

[уреди | уреди извор]

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]

Канада

[уреди | уреди извор]
Закон, подзаконски акти и Етички кодекс Архивирано на 1 декември 2008 г.
  • Здружение на професионални инженери, геолози на Алберта (APEGGA)
EGGP Етички кодекс
Етички кодекс
Етички кодекс за инженери
Ритуалот на повикување на инженер
Software Ethics Архивирано на 17 април 2009 г. -Водич за етички и правни употреби на софтвер за членовита на заедницата на Универзитетот во Западен Онтарио

Велика Британија

[уреди | уреди извор]
  • Здружение за консултантски услуги и инженерство (ACE)
Антикорупциската акциска изјава Архивирано на 18 февруари 2012 г.
Royal Charter, By-laws, Прописи и правила Архивирано на 27 септември 2006 г.
Професионална етика и IET Архивирано на 26 декември 2011 г.
[https://web.archive.org/web/20150205221827/http://www.engc.org.uk/ecukdocuments/internet/document library/Statement of Ethical Principles.pdf Архивирано на 5 февруари 2015 г.

Изјава за етичките принципи

САД

[уреди | уреди извор]
Онлајн етички центар на Националната академија за инженерство
  • Список на врски на кодекси на различни професионални и научни етички друштва
Onlineethics.org Архивирано на 15 февруари 2012 г.
Етички кодекс
Одбор на етичките прегледи и BER случаи
Етички ресурси и препораки
Етички кодекс
Етички кодекс Архивирано на 4 октомври 2006 г.
Стандарди за професионално однесување на градежни инженери Архивирано на 26 јуни 2008 г.
Етички кодекс
Обврската на инженер Архивирано на 12 октомври 2006 г.
Етички кодекс Архивирано на 28 септември 2011 г.

Меѓународни

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Инженерска_етика&oldid=5296747“