Европска повелба за регионални и малцински јазици
Европската повелба за регионални јазици и јазици на малцинствата е меѓународна конвенција која се занимава со заштита на јазичните права на традиционалните културни заедници на Европа.
Повелбата била усвоена од страна на Советот на Европа во 1992 година, а стапила во сила на 1 март 1998 година. Денес повелба е ратификувана од страна на 25 земји-членки на Советот на Европа (Велика Британија, Лихтенштајн, Луксембург, Романија, Словачка, Украина, Швајцарија, Австрија, Босна и Херцеговина, Данска, Ерменија, Кипар, Унгарија, Германија, Норвешка, Полска, Словенија, Србија, Финска, Холандија, Хрватска, Црна Гора, Чешката Република, Шведска, Шпанија) и уште 8 држави потпишале и се очекува нивна ратификација.
Србија ја ратификувала Повелбата на 15 февруари 2006 година. Како малцински јазици од страна на Србија биле препознаени: албански, хрватски, влашки, босански, бугарски, унгарски, романски, руски, ромски, словачки и украински јазик.
Правата што ги штити Повелбата
[уреди | уреди извор]Мерките за заштита се однесуваат на доменот на образованието (член 8), судските органи (член 9), контрола и државен сектор (член 10), медиуми (член 11), културни активности и културни објекти (член 12), економски и социјален живот (член 13) и прекугранична размена (член 14).
Повелбата се однесува само на автохтоните јазици во рамките на државата, а ги исклучува јазиците на мигрантите.
Јазици заштитени според Повелбата
[уреди | уреди извор]- Ерменија (датум на ратификација: 25 јануари 2002)
- Асирски новоарамејски јазик
- Грчки јазик
- Руски јазик
- Курдски јазик
- Австрија (датум на ратификација: 28 јуни 2001)
- Босна и Херцеговина (датум на ратификација: 21 септември 2010)
- Хрватска (датум на ратификација: 5 ноември 1997)
- Италијански јазик
- Српски јазик
- Унгарски јазик
- Чешки јазик
- Словачки јазик
- Западноруски јазик
- Украински јазик
- Кипар (датум на ратификација: 26 август 2002)
- Еменски јазик
- Циприотски арапски јазик
- Чешка (датум на ратификација: 15 ноември 2006)
- Данска
- Финска
- Германија
- Дански јазик
- Горнолужичкосрпски јазик
- Долнолужичкосрпски јазик
- Севернофризиски јазик
- Сатерландски фризиски јазик
- Ромски јазик
- Долногермански јазик
- Унгарија
- Лихтенштајн
- нема регионални и малцински јазици
- Луксембург
- нема регионални и малцински јазици
- Црна Гора
- Холандија
- Западнофризиски јазик
- Лимбуршки јазик
- Долносаксонски јазици
- Ромски јазик
- Јидиш
- Норвешка
- Лапонски јазици
- Квенски јазик
- Ромски јазик
- Скандо-ромски јазик
- Полска
- Романија
- Србија (датум на ратификација: 15 февруари 2006)[1]
На наведените јазици се применуваат:
член 8 став 1 и (iii) (iv) б (iv) c (iv) d (iv) e (ii) f (iii) g;
член 9 став 1 (ii) и (iii), b (ii) c (ii), d, став 2. а, б, в, точка 3,
член 10 став 1 и (iv), (v), в, став 2. b, c, d, g, став 3. c, став 4 c став 5
член 11 став 1 и (iii), b (ii) c (ii) d, e (и) f (ii), став 2. став 3
член 12 став 1 а, б, в, с, став 2
член 14 а, б,
во областите каде што регионалните или малцинските јазици во службена употреба се во согласност со националното законодавство
- Словачка
- Словенија
- Шпанија
- Арагонски јазик
- Астурлеонски јазик
- Баскиски јазик
- Каталонски јазик
- Валенсиско наречје
- Галицијански јазик
- Шведска
- Швајцарија
- Украина
- Велика Британија
Литература
[уреди | уреди извор]- Официјалното мрежно место на Европската повелба за регионални и малцински јазици (англиски јазик)
- Текстот од повелбата во рускиот јазик (латински)
- Текстот од повелбата во рускиот јазик (кирилица)
- Јазици заштитени под повелба (на англиски јазик)
- Јазици заштитени под Повелба (на германски)
- Втор извештај на Комитетот на експерти за примената на повелбата во Србија (англиски), 11 јуни 2013.
- Третиот извештај на Република Србија за примена на повелбата во Србија (англиски јазик), 2 февруари 2015 година.
- Третиот извештај на Комитетот на експерти за примената на повелбата во Србија (англиски јазик), 4 ноември 2015 година.
- Четвртиот извештај на Република Србија за примена на повелбата во Србија (српски јазик), октомври 2017. Архивирано на 22 декември 2017 г.