Википедија

Олимписки спортови

Олимписки спортови се спортови кои се дел од Летните и Зимските олимписки игри. На Летните олимписки игри 2012 биле вклучени 26 спортови, а два дополнителни спортови ќе бидат додадени за Летните олимписки игри 2016. Зимските олимписки игри 2014 вклучувале седум спортови.[1] Бројот и видот на дисциплините може да се менува незначително од една на друга олимпијада. Секој олимписки спорт е претставен од меѓународно раководно тело, наречено меѓународна федерација.[2] Меѓународниот олимписки комитет (МОК) воспоставува хиерархија на спортови и дисциплини.[2] Според оваа хиерархија, олимписките спортови можат да бидат поделени на повеќе спортови, кои често се сметаат за различни спортови. Таков пример се пливањето и ватерполото (кои се подспортови на водените спортови, претставени од ФИНА),[3] или уметничкото лизгање и брзото лизгање (подспортови на лизгање, претставени од меѓународната лизгачка организација).[4] Од своја страна, овие спортови можат да се поделат во различни дисциплини, за кои всушност се доделуваат медали.[2] За еден спорт да биде вклучен во официјалната олимписка програма, тој треба широко да се применува во светот и да биде управуван од соодветна спортска федерација.

Претходните изданија на Олимписките игри вклучувале спортови кои повеќе не се дел од официјалната олимписка програма, како поло и влечење јаже.[5] Овие спортови биле подоцна отстранети или поради недостаток на интерес или поради непостоење на соодветно раководно тело.[2] Стреличарство и тенис се пример на спортови кои биле практикувани на раните игри и биле отстранети од МОК, но подоцна повторно успеале да се вратат на програмата (во 1972 и 1988 редоследно). Показните спортови често биле вклучени на Олимписките игри, обично за промоција на локален спорт од страна на градот домаќин или за да се измери интерсот и поддршката за спортот.[6] Некои такви спортови, како бејзбол и карлинг, биле додадени во официјалната олимписка програма (во 1992 и 1998 редоследно). Сепак, бејзболот бил отстранет од програмата по Летните олимписки игри 2008.

Дефиниција за олимписки спорт

уреди

Терминот "спорт" во олимписката терминологија се однесува на сите дисциплини кои се управувани од страна на една меѓународна спортска федерација, дефиниција која се разликува од вообичаеното значење на зборот спорт. Еден спорт, по олимписката дефиниција, може да биде поделен на повеќе спортови, кои се сметаат за различни спортови во заедничкиот јазик.

На пример: водените спортови се летен олимписки спорт кои вклучува шест подспортови: пливање, синхронизирано пливање, скокови во вода, ватерполо, далечинско пливање и високи скокови во вода (последниот не е олимписки спорт) и сите овие спортови се ракоодени од страна на ФИНА.[1] Лизгањето е Зимски олимписки спорт раководен од меѓународната лизгачка организација и вклучува четири подспорта: уметничко лизгање, брзо лизгање (на традиционална долга патека), брзо лизгање на кратки патеки и синхронизирано лизгање (последниот не е олимписки спорт).[1] Спорт со најголем број на подспортови е скијањето, со шест и тоа: алпско скијање, скијачко трчање, скијачки скокови, нордиска комбинација, скијање на даска и слободно скијање.

Дисциплина, по дефинија на МОК, е натпреварување кое води кон доделување на медали. Според тоа, водените спортови вклучуваат 46 олимписки дисциплини, од кои 32 се во пливањето, осум во скокови во вода, и по две во синхронизираното пливање, ватерполото и далечинското пливање.

Промени во олимписките спортови

уреди
 
Карлингот бил промовиран како официјален олимписки спорт на Зимските олимписки игри 1998 во Нагано.

Списокот на олимписки спортови значително се променил во текот на историјата на Олимписките игри, и постепено се зголемил до почетокот на раните 2000-тите години, кога МОК одлучил да го ограничи бројот на спортови на 28 на Летните олимписки игри.

Единствени спортови кои никогаш не биле исклучени од програмата се: атлетика, пливање, велосипедизам, мечување, и гимнастика (спортската гимнастика била дел на сите изданија).

Единствени спортови кои никогаш не биле исклучени од програмата се: скијање (единствено нордиско скијање), лизгање (уметничко лизгање и брзо лизгање) и хокеј на мраз. Уметничкото лизгање и хокејот на мраз биле вклучени на Летните олимписки игри пред да се воведат Зимските олимписки игри во 1924 година.

Во поголемиот дел од 20. век, показни спортови биле вклучени во многу изданија на Олимписките игри, обично за промоција на локален спорт од страна на градот домаќин или за да се измери интерсот и поддршката за спортот.[6] Натпреварите и церемониите во овие спортови биле исти како со официјалните олимписки спортови, но доделените медали не се броеле во официјалниот извештај. Некои показни спортови, како бејзболот и карлинот, биле подоцна додадени на официјалната олимписка програма. Ова се променило кога Меѓународниот олимписки комитет во 1989 година одлучил да ги отстрани показните спортови од игрите по 1992 година.[7] Исклучок бил направен во 2008 година, кога Пекиншкиот организационен комитет добил дозвола да организира турнир во вушу.[8][9]

За еден спорт да биде вклучен во официјалната олимписка програма, тој треба широко да се применува во светот. Условите за зимските спортови се пониски отколку летните спортови поради тоа што на Зимските олимписки игри учествуваат помалку земји. МОК исто така има пониски услови за вклучување на спортови за жени поради истата причина. Жените сè уште се спречени да учествуваат во некои спортови; но од друга страна, постојат и спортови само за жени како ритмичката гимнастика и синхронизираното пливање.

Претходните изданија на Олимписките игри вклучувале спортови кои повеќе не се дел од официјалната олимписка програма, како поло и влечење јаже.[1] Во раните години на модерните Олимписки игри, организаторите биле во можност да одлучат кои спортови ќе бидат вклучени во програмата, сè додека МОК не ја преземал контролата на програмата во 1924 година. Како резултат на тоа, многу спортови биле дел од програмата за краток временски период пред 1924 година.[2] Овие спортови биле подоцна отстранети или поради недостаток на интерес или поради непостоење на соодветно раководно тело. Некои прекинати спортови, како стреличарство и тенис, биле повторно додадени на олимписката програма (во 1972 и 1988 редоследно). Карлингот, кој бил официјален спорт во 1924 година, а потоа отстранет, бил повторно воведен како олимписки спорт во 1998 година.

Летни олимписки игри

уреди

Моментални и прекинати спортови

уреди

Седум од спортовите се состојат од подспортови. Подспортовите се групирани во иста боја:

     Водени спортови –      Кану/Кајак –      Велосипедизам –      Гимнастика –      Одбојка –      Коњички спорт –      Борење

Спорт Тело 96 00 04 06 08 12 20 24 28 32 36 48 52 56 60 64 68 72 76 80 84 88 92 96 00 04 08 12 16
 
Моментални летни спортови
 
Скокови во вода   FINA 2 1 2 4 5 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 8 8 8 8 8
Пливање   4 7 9 4 6 9 10 11 11 11 11 11 11 13 15 18 29 29 26 26 29 31 31 32 32 32 34 34 34
Синхронизирано пливање   2 2 2 1 2 2 2 2 2
Ватерполо   1 • 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2
 
Кану/кајак (спринт)   ICF • 9 9 9 9 7 7 7 7 11 11 12 12 12 12 12 12 12 12 12
Кану/кајак (слалом)   4 4 4 4 4 4 4 4
 
BMX   UCI 2 2 2
Планински велосипедизам   2 2 2 2 2 2
Друмски велосипедизам   1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 4 4 4 4 4 4
Велодромски велосипедизам   5 2 7 5 7 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 5 5 4 4 5 6 7 8 12 12 10 10 10
 
Спортска гимнастика   FIG 8 1 11 4 2 4 4 9 8 11 9 9 15 15 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14
Ритмичка гимнастика   1 1 1 2 2 2 2 2 2
Трамболина   2 2 2 2 2
 
Одбојка (плажа)   FIVB • 2 2 2 2 2 2
Одбојка (во сала)   • 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
 
Коњички спорт/Дресирање   FEI 1 1 1 2 2 2 2 2 2 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Коњички спорт/Повеќебој 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Коњички спорт/Прескокнување 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
 
Слободен стил   UWW 7 5 5 7 7 7 7 8 8 8 8 8 8 10 10 10 10 10 10 10 8 11 11 11 12
Грчко-Римски стил 1 4 4 5 5 6 6 7 7 8 8 8 8 8 8 10 10 10 10 10 10 10 8 7 7 7 6
 
Стреличарство   WA 6 6 3 10 2 2 2 2 4 4 4 4 4 4 4 4
Атлетика   IAAF 12 23 25 21 26 30 29 27 27 29 29 33 33 33 34 36 36 38 37 38 41 42 43 44 46 46 47 47 47
Бадминтон   BWF • • 4 5 5 5 5 5 5
Кошарка   FIBA • • 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Бокс   AIBA 7 5 8 8 8 8 8 8 10 10 10 10 11 11 11 11 12 12 12 12 12 11 11 13 13
Мечување   FIE 3 7 5 8 4 5 6 7 7 7 7 7 7 7 8 8 8 8 8 8 8 8 8 10 10 10 10 10 10
Хокеј на трева   FIH 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Фудбал   FIFA 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2
Голф   IGF 2 2 2
Ракомет   IHF 1 • 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Џудо   IJF 4 6 6 8 8 7 14 14 14 14 14 14 14
Современ петобој   UIPM 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 2 2 2 2
Веслање   FISA 4 5 6 4 4 5 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14
Рагби-7   WR 2
Едрење   ISAF 7 4 4 14 3 3 4 4 5 5 5 5 5 5 6 6 6 7 8 10 10 11 11 11 10 10
Стрелаштво   ISSF 5 9 16 15 18 21 10 2 3 4 7 7 6 6 7 8 7 7 11 13 13 15 17 17 15 15 15
Пинг-понг   ITTF 4 4 4 4 4 4 4 4
Теквондо   WTF • • 8 8 8 8 8
Тенис   ITF 2 4 2 4 6 8 5 5 • • 4 4 4 4 4 4 5 5
Триатлон   ITU 2 2 2 2 2
Кревање тегови   IWF 2 2 2 5 5 5 5 5 6 7 7 7 7 7 9 9 10 10 10 10 10 15 15 15 15 15
 
Прекинати летни спортови
 
Коњички спорт/Акробации   FEI 2
 
Рагби   WR 1 1 1 1
 
Бејзбол   IBAF • • • • • • • 1 1 1 1 1
Баскиска пелота   FIPV 1 • • •
Крикет   ICC 1
Крокет   WCF 3
Лакрос   FIL 1 1 • • •
Же де пом   • 1 •
Поло   FIP 1 1 1 1 1
Рекетс   2
Роке   1
Софтбол   ISF 1 1 1 1
Влечење јаже   TWIF 1 1 1 1 1 1
Водно-моторни спортови   IWWF • 3
 
Уметничко лизгање   ISU 4 3 Додадени на програмата на Зимските олимписки игри
Хокеј на мраз   IIHF 1
 
Вкупно дисциплини 43 85 94 78 110 102 156 126 109 117 129 136 149 151 150 163 172 195 198 203 221 237 257 271 300 301 302 302 306
Спорт Тело 96 00 04 06 08 12 20 24 28 32 36 48 52 56 60 64 68 72 76 80 84 88 92 96 00 04 08 12 16

(•) означува спорт кој бил показен.

Класификација на олимписките спортови по поделба на приходот

уреди

Летните олимписки спортови се поделени во категории во основа на популарноста, измерена по: телевизиска гледаност (40%), интернет популарност (20%), јавни анкети (15%), побарувања за билети (10%), покриеност на прес (10%), и број на национални федерации (5%). Категоријата го определува уделот кој спортската меѓународна федерација го добива од олимпискиот приход.[10][11]

Моменталните категории се наведени подолу. Категоријата А ги претставува најпопуларните спортови; категоријата E ги претставува спортовите или кои се најмалку популарни, или се нови на Олимписките игри (голф и рагби).

Категорија Поединечен спорт Екипен спорт
A атлетика, водени спортови, гимнастика ——
B велосипедизам, тенис кошарка, фудбал, одбојка
C стреличарство, бадминтон, бокс, џудо, веслање
стрелаштво, пинг понг, кревање тегови		 ——
D кану/кајак, коњички спорт, мечување,
едрење, теквондо, триатлон, борење		 ракомет, хокеј на трева
E современ петобој, голф рагби

Зимски олимписки игри

уреди

Пред 1924 година, кога првите Зимски олимписки игри биле одржани, спортови одржани на мраз, како уметничко лизгање и хокеј на мраз, се одржувале на Летните олимписки игри.[12] Овие два спортови дебитирале на игрите во 1908 и 1920 редоследно, но биле трајно внесени на програмата на Зимските олимписки игри од првото издание.

За еден спорт да може да биде внесен на официјалната програма на Зимските олимписки игри, тој треба да биде применуван во 25 земји и на три континенти.[2]

Моментални спортови

уреди

Три од спортовите се состојат од подспортови. Подспортовите се групирани во иста боја:

     Лизгање –      Скијање –      Санкање

Спорт Тело 08 20 24 28 32 36 48 52 56 60 64 68 72 76 80 84 88 92 94 98 02 06 10 14 18
 
Уметничко лизгање   ISU 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 5
Брзо лизгање     5 4 4 4 4 4 4 8 8 8 8 9 9 9 10 10 10 10 10 12 12 12 14
Брзо лизгање на кратки патеки     • 4 6 6 8 8 8 8 8
 
Хокеј на мраз   IIHF   1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2
Карлинг   WCF   1 • • • 2 2 2 2 2 3
 
Скијачко трчање   FIS   2 2 2 3 3 4 6 6 7 7 7 7 7 8 8 10 10 10 12 12 12 12 12
Алпско скијање     2 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 10 10 10 10 10 10 10 10 11
Скијачки скокови     1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 4 4
Нордиска комбинација     1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 3 3 3 3 3
Слободно скијање     • 2 4 4 4 4 6 10 10
Скијање на даска     4 4 6 6 10 10
 
Биатлон   IBU   1 •1 •1 •1 1 1 2 2 2 3 3 3 6 6 6 8 10 10 11 11
Санкање   FIL   3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4
 
Боб   FIBT   1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3
Скелетон     1 1 2 2 2 2 2
 
Вкупно дисциплини 16 14 14 17 22 22 24 27 34 35 35 37 38 39 46 57 61 68 78 84 86 98 102

1 Како воена патрола.

(•) означува спорт кој бил показен.

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Olympic Sports“. International Olympic Committee. Посетено на 2010-03-13.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 „Olympic Sports, Disciplines & Events“. HickokSports.com. 2005-02-04. Архивирано од изворникот на 2007-04-18. Посетено на 2007-03-18.
  3. ↑ „Aquatics“. Sports. International Olympic Committee. Посетено на 2007-04-06.
  4. ↑ „Skating“. Sports. International Olympic Committee. Посетено на 2007-04-06.
  5. ↑ „Olympic sports of the past“. Sports. International Olympic Committee. Посетено на 2007-04-06.
  6. ↑ 6,0 6,1 „Demonstration Sports at the Olympic Games“. Top End Sports. 2007-01-26. Посетено на 2007-03-18.
  7. ↑ „Albertville 1992“. International Olympic Committee. Посетено на 2008-07-08.
  8. ↑ „Wushu to be part of Beijing Olympic Games“. News Guangdong. 2005-10-14. Посетено на 2007-03-18.
  9. ↑ „Rogge says wushu no "Olympic sport" in 2008“. Xinhua News Agency. 2005-10-16. Посетено на 2007-03-18.
  10. ↑ „Athletics to share limelight as one of top Olympic sports“. The Queensland Times. 2013-05-31. Посетено на 2013-07-18.
  11. ↑ „Winners Include Gymnastics, Swimming - and Wrestling - as IOC Announces New Funding Distribution Groupings“. The Association of Summer Olympic International Federations. Посетено на 2013-07-18.
  12. ↑ „A History of Winter Olympic Games: Celebration and Contrariety“. WorldWeb Travel Guide. 2000. Архивирано од изворникот на 2010-02-13. Посетено на 2008-08-01.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Олимписки_спортови&oldid=5250172“