Translation requests/WQ/3/Pl/4

Strona 4.

Wstęp

Założyciel

Raporty

Projekty

Oddziały

Prasa

Świat

Zakończenie

ar |

br | cs | de | en | eo | es | fr | he | it | ja | ko | nl | oc| pl | pt | ru | sr | sv | zh | simple | vi || /-

Z projektów

W ubiegłym kwartale projekty inne niż Wikipedia rozwijały się szybciej od niej, z Wikicommons daleko wyprzedzającym resztę. Oto niektóre ich sukcesy i wieści z tych projektów.

Wikinews

Autor: Amgine

"Nasze trzy główne bronie to... NPW, NPW, NPW"

— z "WikiWiki Thing", remiks: JoiIto

"Wikinews to nie Wikipedia!" - to zbiorowy okrzyk słyszany czasem na Wikinews. Z powodu wielkiego sukcesu Wikipedii, Wikinews było dokładnie obserwowane przez własnych dziennikarzy i tradycyjną prasę przez cały czas swojego rozwoju. W mijającym kwartale jego społeczność była częstokroć porównywana z Wikipedią, choć to zupełnie inny projekt, z innymi celami i kryteriami.

Wikinews szybko urosło. Na początku roku projekt miał dwie wersje językowe; obecnie jest ich jedenaście. To, co zaczęło się od kilkuset autorów, rozrosło się do ponad 2 tysięcy zarejestrowanych użytkowników, między którymi trwa wyścig o ilość i jakość publikowanych informacji. Na tle rodziny Wikimediów projekt rozwija się imponująco: zajmuje trzecie miejsce pod względem szybkości napływu zarejestrowanych użytkowników w ostatnich dwóch miesiącach i przoduje w kategorii względnego przyrostu ilości artykułów¹.

Do najważniejszych wydarzeń tego kwartału należy zaliczyć osiągnięcie progu tysiąca artykułów przez wydania niemieckie i angielskie. Ważnym celem projektu jest budowanie archiwum artykułów, które może służyć innym, na przykład Wikipedii^2,3, jako źródło na temat światowych i lokalnych wydarzeń.

Publikowanie wiadomości zanim zrobią to najważniejsze serwisy informacyjne nigdy nie było celem Wikinews, ale kilka razy tak się zdarzyło. Informacje o technice, jak "Chińczycy łamią ważny algorytm rządu USA używany w cyfrowych podpisach", mogą wyglądać na naturalną okazję dla Wikinews, ale pojawiały się także duże i małe "gorące" wiadomości. Może "Zdjęto lód ze ścieżki rowerowej Minuteman w Arlington po 4. z najbardziej śnieżnych zim" nie było wydarzeniem podebranym większym mediom, ale "Zamieszki w Belize" już tak. Wiele materiałów autorskich informowało o zdarzeniach nie publikowanych w najważniejszych mediach, lub zawierało wywiady, zdjęcia prasowe oraz informacje zdobyte przez wikireporterów.

Projekt ciągle wzbudza zainteresowanie w kręgach dziennikarskich; na przykład o angielskiej wersji pisał Business Week⁴ i New York Times^{5 (wymagana rejestracja)}. W samym projekcie widać duże zainteresowanie artykułami krytycznymi, począwszy od analizy Simona Waldmana i zarzutów na EditorsWeblog z jednej strony, a skończywszy na niemal dopingu przez Korby'ego Parnella z drugiej. W sumie trudno mówić o spójności krytyki; niektórzy kochają ten projekt, inni go nienawidzą. Wikinews zbiera i krytyczne opinie, i pochwały.

Członkowie społeczności Wikinews sięgnęli także do innych rodzajów dziennikarstwa. Jimmy Wales i inni uczestniczyli w konferencji na Harwardzie Blogi, dziennikarstwo i wiarygodność, w efekcie której doszło do spotkania z blogowiczami na IRC i zaproszenia ich do wyrażenia opinii na temat priorytetów rozwoju Wikinews. Przedstawiciel projektu został zaproszony do wystąpienia na Międzynarodowym Sympozjum Dziennikarstwa w Sieci, rozważane są też podobne prezentacje w przyszłości.

Wikireporterzy nadal eksperymentują ze swoim projektem. Jego członkowie stworzyli także odpowiednie oprogramowanie, w tym WeatherChecker, który pobiera dane o pogodzie, Wikinews Flickr License Search do wyszukiwania z serwisu Flickr grafik na danej licencji do ilustrowania wiadomości oraz Wikinewsbot do automatycznego ściągania i przesyłania treści na Wikinews.

Konkurs Wikinews
Pierwszy konkurs pisania nowinek do angielskiego Wikinews trwał przez 40 dni. Był to test wytrzymałości, który przyniósł setki wiadomości i zakończył się potrójnym ex aequo. HiFlyer, Simeon i Pingswept stworzyli ponad sto artykułów, więcej niż dziesiątki innych, napisanych przez ośmiu pozostałych uczestników konkursu. Zachęcam czytelników innych wersji językowych do zastanowienia się, czy nie warto urządzić podobnego konkursu u siebie.

Wikisłownik to słownik

Autor: GerardM

Demotyka na replice kamienia z Rosetty wystawionej w Magdeburgu.
Fotografia: Chris 73

Trzeba być szaleńcem, żeby ekscytować się słownikiem. Muszę przyznać, że można mnie za to skazać bez procesu... Nie sposób zrozumieć słowa, które stara się zrozumieć, jeśli nie zna się już danego pojęcia. Słownik powinien zawierać wszystkie określenia na wszystkie pojęcia; idealny słownik powinien zawierać wszystkie słowa we wszystkich językach.

Co to oznacza? Jest wiele rodzajów słowników. Tradycyjne słowniki, wyliczające słowa z ich definicjami i historią; glosariusze, słowniki wyrazów bliskoznacznych i słowniki dla tłumaczy. Wikisłownik jest ambitny; stara się być tym wszystkim jednocześnie. Przy obecnym oprogramowaniu wikisłowniki w różnych językach zawierają z grubsza to samo — listy słów i języków. Różnią się tylko w definicjach. Czyż nie lepiej by było, gdyby hasło Wikisłownika o danym słowie było automatycznie widoczne we wszystkich dostępnych językach?

Idea jednego, uniwersalnego Wikisłownika we wszystkich językach, to marzenie ludzi zajmujących się tymi zasobami. Łączenie różnych społecznosci nie jest łatwe. Osobiście najbardziej pociąga mnie to, że taki projekt dałby mi możliwość włączenia glosariusza nazw botanicznych, stworzonego przez Hermana Bussera. Herman był wyjątkową postacią w światku holenderskich znawców kaktusów i sukulentów, opublikował wiele artykułów na ten temat. Przekazał mi swój glosariusz przed śmiercią, aby zaczął samodzielne życie.

Z technicznego punktu widzenia taki połączony Wikisłownik wymaga rozszerzenia oprogramowania Mediawiki, podobnie jak dla projektu Wikidata (Wikidane). Pozwoliłoby to na istnienie pól, w których użytkownicy mogliby wybierać zdefiniowane wcześniej wartości, na przykład aby oznaczyć dane słowo jako pochodzące z języka angielskiego. Inne pola mogłyby zawierać tekst z użyciem składni wiki. Implementacja Wikidata jest w trakcie powstawania i powoli zbliżamy się do tego samego dla Wikisłownika.

W chwili, gdy to piszę, nadal marzę: jak by to było, gdybyśmy mieli nie tylko słownik wyrazów bliskoznacznych GEMET, ale także dla innych języków z terenu Unii Europejskiej; czy nie byłoby świetnie mieć zasoby w językach papiamento czy hopi? Ciekawe ile z tych marzeń się spełni i o czym będziemy marzyć, gdy już zbudujemy taki uniwersalny Wikisłownik.

Komitet arbitrażu na francuskiej Wikipedii

Francuski komitet arbitrażu został wybrany 22 marca 2005 r. Wybory były rezultatem procesu rozpoczetego 19 września 2004 r. i miały zdecydować po pierwsze czy taki komitet jest potrzebny, a po drugie jaką miałby władzę i zasady.

Konflikty w 2004 r. uwidoczniły słabość metod rozwiązywania konfliktów stosowanych dotychczas w społeczności frankofońskiej. Do tej pory społeczność ogłaszała publiczne głosowania na temat tego, który Wikipedysta ma prawo nakładać sankcje. Te głosowania wprowadzały ataki personalne i ogromną ilość stron głosowania. Głosujący wahali się komu powierzyć tą funkcję, i w końcu oddawali głosy ze względu na lojalność lub z innych niemerytorycznych powodów. Co gorsza, trudno było śledzić historię stron, co powodowało głosowanie na ślepo i subiektywność opinii. Atmosfera stała się tak napięta, że życzliwość w społeczności zaczęła zanikać.

Po trzech sesjach dyskusji nad zasadami, komitet arbitrażu dostał pozwolenie na działanie zgodnie z poniższymi regułami:

Komitet ma prawo odmówić arbitrażu.
Członkowie komitetu, zwani arbitrami, powinni rozwiązywać indywidualne sprawy, a nie ustanawiać ogólne zasady. Takie zasady powinny się opierać na konsensie całej społeczności, nie na działaniach samego komitetu.
Arbitrzy mogą ustanawiać i używać precedensu do rozstrzygania przyszłych sporów, o ile tylko są w stanie wykazać podobieństwo między nimi.

Jedyną nierozwiązaną dotąd kwestią jest pytanie, czy i jak można się odwoływać od decyzji komitetu. Siedmiu arbitrów wybranych na pierwszą półroczną kadencję to: Aoineko, Arnaudus, Greudin, (:Julien:), Romary, Semnoz i Spedona.

Założenie takiego komitetu jest przez niektórych uważane za przerost biurokracji, ale ponieważ Wikipedia szybko rośnie, powinno to pozwolić na uczciwe i sprawne rozwiązywanie konfliktów.

Przegląd Wikicommons

Autor raportu: villy

Wikimedia Commons zostało założone 7 września 2004 jako wolne repozytorium multimediów (w tym grafik, dźwięków i filmów) do użytku przez wszystkie projekty Fundacji Wikimediów. Ten projekt rozwinął się szybciej niż jakikolwiek inny projekt Wikimediów. Do 16 kwietnia 2005 było dostępnych ponad 76.000 plików multimedialnych, a serwis liczył sobie ponad 5.250 użytkowników, w tym 53 administratorów i 2 biurokratów.

Używanie wielu języków jest prawdopodobnie największym wyzwaniem dla Commons. Ten pojedynczy serwis obsługuje bezpośrednio grupę serwisów fundacji rozwijanych w każdym języku. Twórcy Commons, niezależnie od języków jakimi się posługują, muszą być w stanie porozumiewać się ze sobą bez barier urastających do nieprzekraczalnych przeszkód. Wczesnym rozwiązaniem problemu wyszukiwania plików w różnych językach jest przypisywanie jednej lub wielu kategorii bezpośrednio do grafik oraz wizualne oznaczenia języków w podglądzie kategorii. Użytkownicy serwisu Commons wypracowali istotną infrastrukturę językową wraz z głównymi stronami pomocy dostępnymi w kilku językach.

Stworzenie centrum koordynacji tłumaczeń umożliwiło zmniejszenie potrzeby tłumaczenia różnych stron pomocy. Interfejs Commons jest także dostępny w większości języków Wikipedii. Na koniec warto wspomnieć, że na piętnastu anglojęzycznych administratorów przypada trzynastu administratorów niemieckich, sześciu francuskich, trzech holenderskich, trzech polskich, dwóch rosyjskich, dwóch szwedzkich, i po jednym rumuńskim, japońskim, portugalskim, islandzkim, hebrajskim, czeskim, bułgarskim i białoruskim.

Commons zostało wyposażone w wiele właściwości ułatwiających korzystanie z jego plików. Najważniejszą jest bezpośrednie odwoływanie się do nich z innych projektów Fundacji Wikimediów bez potrzeby kopiowania do lokalnych baz danych każdego z nich. Inną nową cechą jest odnośnik na pasku bocznym, który prowadzi do galerii miniatur ostatnio dodanych grafik. Nowa biblioteka programistyczna "galeria", stworzona w najnowszej wersji oprogramowania MediaWiki, pozwala na szybkie przygotowywanie tych miniatur.

Chociaż głównym celem istnienia Commons jest służenie innym projektom Fundacji Wikimediów, jego użytkownicy szybko stworzyli narzędzia komunikacji w tej społeczności, które można znaleźć także na innych serwisach — zwłaszcza "bar" do prowadzenia ogólnych dyskusji oraz stronę głosowania nad usuwaniem poszczególnych plików. Powstała lista dyskusyjna i kanał IRC (#commons.wikimedia). W związku z tym rozwinął się stopniowo specyficzny duch wspólnoty. Ten duch jest szczególnie widoczny w ostatnich głosowaniach na najlepsze grafiki: nominacje na te grafiki są poddawane dyskusji i głosowaniu codziennie. Niektóre z nich są nadzwyczaj piękne, często są to własne prace utalentowanych użytkowników Commons. Dotąd wybrano 86 grafik na medal. Te grafiki świadczą o żywotności i oryginalności projektu, który ma ledwie 7 miesięcy, a już jest postrzegany przez niektórych jako jedno z najpiękniejszych osiągnięć Fundacji Wikimediów.

10 000 artykułów na Wikicytatach

Aphaia

Wikicytaty to wielojęzyczne, otwarte kompendium cytatów. Według Pumpie, autora wersji angielskiej, 25 marca 2005 r. projekt osiągnął 10 tysięcy haseł. Stało się to po 21 miesiącach pracy od założenia projektu w lipcu 2003 r.

Na dzień 31 marca bardzo aktywne były dwadzieścia dwie z siedemdziesięciu wersji językowych Wikicytatów. W sumie założono około 4 tysięcy kont, udzielało się też wielu niezarejstrowanych użytkowników (podobnie jak w innych projektach). Obecnie cztery wersje językowe Wikicytatów mają ponad tysiąc artykułów: angielska, niemiecka, francuska i polska; największa z nich jest angielska z 2700 hasłami. Na dziesięć największych wersji Wikicytatów osiem powstaje w językach europejskich, a dwie w językach azjatyckich - chińskim i japońskim. Spośród projektów używających alfabetów innych niż łaciński największy jest bułgarski z ponad 500 hasłami.

Większość wersji językowych Wikicytatów skupia się na autorach ze swojego języka, ale powstaje też wiele dobrych tłumaczeń. W niektórych językach Wikicytatów, zwłaszcza w projektach japońskim i angielskim, widać silną tendencję do zaznaczania źródeł pochodzenia cytatów, a wielu z nich towarzyszą oryginalne teksty. Ta tendencja jest szczególnie widoczna w ogromnej kolekcji przysłów.

Kurs języka perski

Perski, lub inaczej język perski (فارسی), to język o bogatej tradycji, używany w Iranie, Afganistanie i Tadżykistanie. Pod wpływem uchodźców z tych krajów do sąsiednich terenów, w wielu krajach istnieją obecnie aktywne społeczności porozumiewające się w perski.

Kiedy nauczycielka, u której uczy się perski AdamM, poznała ideę wiki, bardzo jej się to spodobało i z wielką ochotą przyjęła sugestię opublikowania materiałów do swojego kursu na Wikibooks.

Realizacja tego pomysłu okazała się być trudnym wyzwaniem. Nauka perski przypomina powrót do szkoły podstawowej — ucząc się pierwszych słów trzeba się nauczyć rozpoznawać kształty i brzmienie znaków. To wymaga nauki słów, które mogą nie być interesujące, ale za to stopniowo wprowadzają po kilka nowych liter. Wspomniane materiały są używane do nauki mężczyzn i kobiet mieszkających w Holandii, którzy mają irańskich partnerów. Dla tych osób dobra znajomość języka jest szczególnie ważna, ponieważ wielu uczniów po tym podstawowym kursie wyjeżdża do Iranu, aby po raz pierwszy spotkać się ze swoją nową rodziną.

Wszystkie teksty w perski zostały przeczytane, nagrane i nie bez problemów wysłane na Commons: nazwy plików dźwiękowych mają schemat xx.wyraz.ogg, gdzie xx to kod ISO 639. Po zastosowaniu do słów jak برادر, otrzymuje się plik fa-برادر.ogg. Niestety, pliku o takiej nazwie nie dało się wysłać Firefoksem, zapisać w Audacity ani odsłuchać w Ashampoo. Udało się jednak wysłać je na Commons przez Internet Explorera.

W tym czasie funkcja wysyłania plików na Commons została doszlifowana. Dzięki temu można było wysłać plik wraz z opisem wszystkich jego kategorii na raz, co skróciło czas ich przesyłania o ponad połowę.

Głęboko iterowany Buddhabrot, szczególny przykład ze zbioru Mandelbrota
Autor: Evercat

Ponieważ perski czyta się od prawej do lewej, lepiej było umieścić materiał kursu w domenie fa.wikibooks.org niż w domenie nl: albo en:. Wprowadziło to też niezbyt zabawny problem. Symbole wskazujące na zewnętrzny odnośnik nie pojawiają się w artykule perski po lewej; zamiast tego zasłaniają pierwszą literę wyrazu, utrudniając jego czytanie. Na szczęście istnieje styl <div class="plainlinks">, który usuwa tę niedogodność w artykułach. W zależności od używanej przeglądarki artykuł taki jak na przykład PerskiLes2 może być wręcz niemożliwy do edycji nawet dla osób znających składnię wiki.

W tej chwili mamy już artykuły z wymową perski, zamierzamy też dodać do Wikisłownika holenderskie słowa i wyrażenia. Mamy nadzieję, że w ten sposób powstanie wiele tłumaczeń, które pomogą dostosować te materiały dla osób uczących się perski w innych językach. Póki co polecamy obecny podręcznik perski po angielsku.

Wymiana z PlanetMath

W styczniu 2005 Derek Williams rozpoczął projekt PlanetMath Exchange, który ma pomagać w wymianie zawartości między Wikipedią a serwisem PlanetMath - tworzoną przez społeczność matematyczną encyklopedią na licencji GFDL założoną w 2001. Celem projektu jest wzbogacenie zawartości artykułów z dziedziny matematyki na Wikipedii. Mimo, że uczestniczy w nim obecnie tylko 9 osób, zostało przejrzane niemal 500 artykułów, a około 40% z nich zostało włączonych do Wikipedii. Oleg Alexandrov napisał kilka skryptów by pomóc zautomatyzować ten proces; statystyki projektu można oglądać pod tym adresem.

Latarnia morska Osezaki

Autor: 俊武 (Toshitake)

Japoński Wikipedysta napisał w japońskiej wersji Wikipedii artykuł o punkcie orientacyjnym w swoim rodzinnym mieście, latarni morskiej Osezaki (大瀬崎灯台). Znalazł jej ładną fotografię w sieci i zapytał autora, czy może jej użyć na Wikipedii. Dostał zgodę od właściciela praw autorskich i umieścił ją na Wikipedii, ale zapomniał dodać informację o warunkach licencji. Kiedy zdjęcie zostało zgłoszone do umieszczenia na stronie głównej japońskiej Wikipedii, inny Wikipedysta zauważył ten brak i zwrócił jego uwagę na kwestię poważnego i dokładnego traktowania praw autorskich oraz licencji. Napisał więc ponownie do posiadacza praw autorskich aby wyjaśnić zasady GFDL i poprosić go o wydanie zgody na takie warunki publikacji. Fotograf chętnie na to przystał. Wcześniej jego prawa autorskie były często ignorowane, między innymi przez oficjalny portal miasta - i uważał, że te serwisy lekceważyły wartość jego dzieł i pracy. Z tego względu prośba Wikipedysty zrobiła na nim duże wrażenie, a młody autor przekonał się w ten sposób, jak ważne jest przestrzeganie prawa autorskiego dla upowszechniania projektu.