Renu

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

Quella vus chi la gh'ha minga di funt u hin trop poch. Per piesé, giunta di funt a la vus. Insì de vegh un'idea de tücc i olter vus senza font, vardii chì.

El Ren (pr: reen) (Italian, Reno (pr: réno); Ingles, Rhine (pr: ràain); Ulandes, Rhijn (pr: rain); Tudesch, Rhein (pr: rain); Rumanc, Rein; Frances, Rhin) l'è un fiüm de l'Europa central. Al nass in Svízzera, in dii Grigion, quand sa meten insema i dü rial Hinterrhein e Vorderrhein (arent al paes de Reichenau); da lì, ul fiüm al curr in direzziun nort cunt ul nòmm de Alpenrhein, al marca ul cunfín Svízzera-Liechtenstein e Svízzera-Austria fin a che al sa pucja dent in del Lach de Custanza.
Dopu ca l'è vegnüü fö dal lach, ga sa büta dent l'Aare, vün di sò aflüent püssee impurtant. Ul Renu al marca chì ul cunfin Germània-Svízzera, prima de piegà inver N al ginöcc de Basiléa; al fà da cunfin fra la Francja e la Germània, dopu de che al va dent in Germània per minga vegnì fö püü.
In del teritòri tudesch ul Renu al ricef i sò aflüent püssee impurtant, saría a dì ul Neckar, ul Mèn e la Musèla.⁵
Fra Bingen e Bonn ul fiüm al traversa ul sò trat püsse spetacular, in d'un paes de brich, runch e gur; a l'è ul tòch ciamaa Renu rumantich, prutegiüü da l'UNESCO, quataa de vign e busch. Sübet dopu, inveci, ul Renu al cumencia a curr in de la regiun de la Ruhr, al tuca vüna dopu l'oltra i citaa de Culònia, Düsseldorf e Duisburg e al ciapa dent ul fiüm Ruhr. Chell tòch chì a l'è ul püssee indüstrializaa del sò camín, e l'è dunca anca ul tòcch indué ul fiüm a l'è püsse inquinaa e la sò aqua püssee vuncia.
Dopu de chì, ul fiüm al gira a òvest e al va dent in dii Paes Bass; propi cuma l'è entraa ul fiüm al tuca la sò larghèzza massima (300 meter), perché sübet dopu al sa spartiss in trì bròch: Waal, Nederrijn (Bass Renu) e IJssel, ca vann ognidün per la sò strada fin ca sa trann dent in del Maar del Nòort, furmant un delta insema a la Musa.

In del sò curs al passa per un badalücch de citaa impurtaant; via Culònia, Düsseldorf, Bonn e Duisburg, gemò minzunaa, sa incuntrenn:

I grands fiœm del mond