Gramâtica arbenganese

Prepusisiui

Indicatîvu presènte
Prepusisiui sèmplici	Prepusisiui cumposte
De	du/da	di/de
A	au/aa	ai/ae
Da	dau/daa	dai/dae
In^[1]	intu/inta	inti/inte
Cun	cu-u/cu-a	cu-i/cu-e
In sce (o sciü)	in sciu (sciü-u)/in scia (sciü-a)	in sci (sciü-i)/in sce (sciü-e)
Fra	fra u/fra a	fra i/fra e

I verbi

Êsse

Mi e sun
Ti ti sèi(Arbenga-Cixan-Süccaèllu-Erli)/séi (Castregiancu-Castreveiu)
Véllu(Arbenga-Castregiancu-Cixan)/Léi(Erli-Castreveiu-Süccaèllu) u l'è
Vélla/Léi a l'è
Nui (atri) e semmu
Vui (atri) e sèi/séi
Velli(Ar-Cb-Nx-Au-Cx)/Luiatri(Er-Cv-Sü) i sun

Avê

Mi e g'ho/l'hö(Cv-Erli Praettu)
Ti ti g'hai
Véllu(Ar-Cb-Cx)/Léi(Er-Cv-Sü) u gh'a
Vella/Léi a g'ha
Nui (atri) e gh'emmu
Vui (atri) e g'hai
Velli(Ar-Cb-Nx-Au-Cx)/Luiatri(Er-Cv-Sü) e g'han

Andâ

Mi e vàggu
Ti ti vài
Véllu(Ar-Cb-Cx)/Léi(Er-Cv-Sü) u và
Vella/Léi a và
Nui(atri) andemmu(Er-Cv-Sü-Ar-Cx)/andammu(Cb-Nx-Au-Aròscia)
Vui(atri) andèi(Ar)/andài(Frasiùn-Cb-Nx-Er-Cv)
Velli(Ar-Cb-Nx-Au-Cx)/Luiatri(Er-Cv-Sü) i vàn

Erli=Luiatri->Lu e vàn

Passàu

Mi sun andàu
Ti ti sei andàu
Vellu/Vella u l'è andau/a l'è andâ
Nui e semmu andài
Vui e sèi andài
Velli/Lu(iatri) e/i sun andài

Mi sun stàu
Ti ti sei stàu
Vellu u l'è stau
Vella a l'è stâ
Nui e (Pn) semmu stài
Vui e(Pn) sei stài
Velli i/e sun stài

Mi g'ho avüu
Ti ti g'hai avüu
Vellu u g'ha avüu
Nui gh'emmu avüu
Vui g'hai avüu
Velli i g'han avüu

Mi e l'éu(Leca-Arb)/éa (Èrli)
Ti ti l'éi
Vellu u l'éa
Nuiatri l'éimu
Vuiatri l'éi
Velli l'éan

Mi g'axéva/axéa (Vp/Vn)>>avéa
Ti ti g'axévi/axéi>>avévi
Vélli g'axevan/axean>>avean
Nuiatri g'axevimu/axîmu>>avéimu
Vuiatri g'axevi/g'axei>>avévi
Velli g'axevan/g'axean>>avéan

Verbu êsse

Arbenga

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	sun
Ti	ti	sèi
Véllu/Vélla	u/a	l'è
Niàtri^[2]	e	semmu
Viàtri^[3]	e	séi
Vélli	i	sun

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	l'éa
Ti	ti	l'éi
Véllu/Vélla	u/a	l'éa
Niàtri^[2]	e	l'éimu
Viàtri^[3]	e	l'éi
Vélli	i	l'éan

Valâ du Néva

Èrli

Indicatîvu presénte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	sun
Ti	ti	sèi
Léi	u/a	l'è
Nui(àtri)	e	semmu
Vui(àtri)	e	séi
Luiatri/Lu	e	sun

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	l'e(r)a
Ti	ti	l'é(r)i
Léi	u/a	l'é(r)a
Nui(àtri)	e	l'é(r)imu
Vui(àtri)	e	l'é(r)i
Luiatri/Lu	e	l'é(r)an

Castreveju

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	sun
Ti	ti	séi
Léi	u/a	l'è
Nui(àtri)	e	semmu
Vui(àtri)	e	séi
Luiatri	e	sun

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	l'e(r)a
Ti	ti	l'é(r)i
Léi	u/a	l'é(r)a
Nui(àtri)	e	l'é(r)imu
Vui(àtri)	e	l'é(r)i
Luiatri/Lu	e	l'é(r)an

Valâ du Pennavàire

Castergiancu

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	sun
Ti	ti	séi
Véllu/Vélla	(u/a)	l'è
Nui(àutri)	e	semmu
Vui(àutri)	e	sèi
Vélli	i	sun

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	l'é(r)u
Ti	ti	l'é(r)i
Véllu/Vélla	(u/a)	l'é(r)a
Nui(àutri)	e	l'é(r)imu
Vui(àutri)	e	l'é(r)i
Vélli	i	l'é(r)an

Verbu avê

Arbenga

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	g'ho^[4]
Ti	ti	g'hai/gh'èi
Véllu/Vélla	u/a	g'ha
Niatri	e	gh'émmu
Viatri	e	g'hai/gh'éi
Vélli	i	g'han

Passàu pròscimu
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Auxiliàre	Particippiu
Mi	e	g'ho	avüu
Ti	ti	g'hai/gh'èi	avüu
Véllu/Vélla	u/a	g'ha	avüu
Niatri	e	gh'émmu	avüu
Viatri	e	g'hai/gh'éi	avüu
Vélli	i	g'han	avüu

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	g'axéva
Ti	ti	g'axévi
Véllu/Vélla	u/a	g'axéva
Nui(àutri)	e	g'axévimu
Vui(àutri)	e	g'axévi
Vélli	i	g'axévan

Valâ du Néva

Èrli

Indicatîvu presénte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	l'hö
Ti	ti	l'hai
Léi	u/a	l'ha
Nui(atri)	e	l'émmu
Vui(atri)	e	l'hai
Luiatri/Lu	e	l'han

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	l'axéa
Ti	ti	l'axéi
Léi	u/a	l'axéa
Nui(atri)	e	l'axîmu
Vui(atri)	e	l'axéi
Luiatri/Lu	e	l'axéan

Castreveju

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	l'hö
Ti	ti	l'hai
Léi	u/a	l'ha
Nuiatri	e	l'émmu
Vuiatri	e	l'hai
Luiatri	i	l'han

Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	l'axéa
Ti	ti	l'axéi
Léi	u/a	l'axéa
Nui(atri)	e	l'axîmu
Vui(atri)	e	l'axéi
Luiatri/Lu	e	l'axéan

Valâ du Pennavàire

Castergiancu

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	g'ho
Ti	ti	g'hai
Véllu/Vélla	u/a	g'ha
Nui(àutri)	e	gh'àmmu
Vui(àutri)	e	g'hai
Vélli	i	g'han

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	g'avéva
Ti	ti	g'avévi
Véllu/Vélla	u/a	g'avéva
Nui(àutri)	e	g'avévimu
Vui(àutri)	e	g'avévi
Vélli	i	g'avévan

Verbu andà

Arbenga

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	vaggu
Ti	ti	vài
Véllu/Vélla	u/a	va
Niàtri	e	andemmu
Viàtri	e	andèi
Vélli	i	van

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	andexévu
Ti	ti	andexévi
Véllu/Vélla	u/a	andexéva
Niàtri	e	andexévimu
Viàtri	e	andexévi
Vélli	i	andexévan

Valâ du Néva

Èrli

Indicatîvu presénte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	vaggu
Ti	ti	vai
Léi	u/a	va
Nui(àtri)	e	andemmu
Vui(àtri)	e	andài
Luiatri/Lu	e	vàn

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	andexéa
Ti	ti	andexéi
Léi	u/a	andexéa
Nui(àtri)	e	andaxîmu
Vui(àtri)	e	andaxéi
Luiatri/Lu	e	andexéan

Castreveju

Cfr.Èrli

Valâ du Pennavàire

Castergiancu

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	vaggu
Ti	ti	vài
Véllu/Vélla	(u/a)	va
Nui(àutri)	e	andàmmu
Vui(àutri)	e	andai
Vélli	i	van

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	andàvu
Ti	ti	andàvi
Véllu/Vélla	(u/a)	andava
Nui(àutri)	e	andàvimu
Vui(àutri)	e	andavi
Vélli	i	andava

Verbu scrîve

Arbenga

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	scrìvu
Ti	ti	scrìvi
Véllu/Vélla	u/a	scrìve
Niàtri	e	scrivémmu
Viàtri	e	scrìvi
Vélli	i	scrìve

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	scrivéva
Ti	ti	scrivévi
Véllu/Vélla	u/a	scrivéva
Niàtri	e	scrivévimi
Viàtri	e	scrivévi
Vélli	i	scrivévan

Valâ du Néva

Èrli

Indicatîvu presénte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	scrìvu
Ti	ti	scrìvi
Léi	u/a	scrìve
Nui(àtri)	e	scrivemmu
Vui(àtri)	e	scrìvi
Luiatri/Lu	e	scrìven

Passàu pròscimu
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma auxiliàre	Particippiu
Mi	e	l'hö	scrìcciu
Ti	ti	l'hai	scrìcciu
Léi	u/a	l'ha	scrìcciu
Nui(àtri)	e	l'émmu	scrìcciu
Vui(àtri)	e	l'hai	scrìcciu
Luiatri/Lu	e	l'han	scrìcciu

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	scrivéa
Ti	ti	scrivéi
Léi	u/a	scrivéa
Nui(àtri)	e	scrivému
Vui(àtri)	e	scrivéi
Luiatri/Lu	e	scrivéan

Castreveju

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e
Ti	ti
Léi	u/a
Nui(àtri)	e
Vui(àtri)	e
Luiatri	e

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e
Ti	ti
Léi	u/a
Nui(àtri)	e
Vui(àtri)	e
Luiatri/Lu	e

Valâ du Pennavàire

Castergiancu

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	scrìvu
Ti	ti	scrìvi
Véllu/Vélla	(u/a)	scrìve
Nui(àutri)	e	scrivémmu
Vui(àutri)	e	scrìvi
Vélli	i	scrìve

Passàu pròscimu
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma auxiliàre	Particippiu
Mi	e	l'ho	scrìtu
Ti	ti	l'hai	scrìtu
Véllu/Vélla	u/a	l'ha	scrìtu
Nui(àutri)	e	l'émmu	scrìtu
Vui(àutri)	e	l'hai	scrìtu
Luiautri	i	l'han	scrìtu

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	scrivévu
Ti	ti	scrivévi
Véllu/Vélla	(u/a)	scrivévu
Nui(àutri)	e	scrivévimu
Vui(àutri)	e	scrivévi
Vélli	i	scrivéva

Verbu dî

Arbenga

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	diggu
Ti	ti	dixi
Véllu/Vélla	u/a	dixe
Niàtri	e	diémmu
Viàtri	e	dixi
Vélli	i	dixen

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	dixevu
Ti	ti	dixevi
Véllu/Vélla	u/a	dixeva
Niàtri	e	dixeimu
Viàtri	e	dixevi
Vélli	i	dixevan

Valâ du Néva

Èrli

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	diggu
Ti	ti	di
Léi	u/a	dixe
Nui(àtri)	e	diémmu
Vui(àtri)	e	di
Luiatri	e	dixen

Passàu pròscimu
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma auxiliàre	Particippiu
Mi	e	l'hö	dicciu
Ti	ti	l'hai	dicciu
Lé	u/a	l'ha	dicciu
Nui(àtri)	e	l'émmu	dicciu
Vui(àtri)	e	l'hai	dicciu
Luiatri	e	l'han	dicciu

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	dixea
Ti	ti	dixei
Léi	u/a	dixea
Nui(àtri)	e	dixîmu
Vui(àtri)	e	dixîi
Luiatri/Lu	e	dixean

Valâ du Pennavàire

Castergiancu

Indicatîvu presènte
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	diggu
Ti	ti	di
Véllu/Vélla	(u/a)	dixe
Nui(àutri)	e	diémmu
Vui(àutri)	e	di
Vélli	i	dixe

Passàu pròscimu
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma auxiliàre	Particippiu
Mi	e	l'ho	dicciu
Ti	ti	l'hai	dicciu
Véllu/Vélla	u/a	l'ha	dicciu
Nui(àutri)	e	l'émmu	dicciu
Vui(àutri)	e	l'hai	dicciu
Vélli	i	l'han	dicciu

Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale	Prunumme clìticu	Furma verbàle
Mi	e	dixeva
Ti	ti	dixevi
Véllu/Vélla	(u/a)	dixeva
Nui(àutri)	e	dixevimu
Vui(àutri)	e	dixevi
Vélli	i	dixeva

↑ De vôtte sustituìu cun inte, seguìu da prunummi o agetîvi dimustrativi (ez. Inte sta cantìna, Inte sta lì), anche in sensu de motu a 'n scìtu (Vàggu in Èrli)
↑ ^2,0 ^2,1 Ascì Nüiàtri
↑ ^3,0 ^3,1 Ascì Vüiàtri
↑ In alternatîva a g' se pò duve(r)à l'

[1] De vôtte sustituìu cun inte, seguìu da prunummi o agetîvi dimustrativi (ez. Inte sta cantìna, Inte sta lì), anche in sensu de motu a 'n scìtu (Vàggu in Èrli)

[Nui-2] 2,0 ^2,1 Ascì Nüiàtri

[Vui-3] 3,0 ^3,1 Ascì Vüiàtri

[l'-4] In alternatîva a g' se pò duve(r)à l'

[1]

[2]

[3]

[4]