Naxin

AR	Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese

Naxìn cumüna
Naxìn – Veduta Panu(r)àmma da Gêxa e du Casâ, piàu dau Burgu
Localizaçión
Stâto	Itàlia
Región	Liguria
Provìnsa	Savuna
Aministraçión
Scìndico	Roberto De Andreis (lista sivica "Nasino 2021") da-o 4-10-2021
Dæta de instituçión	1861
Teritöio
Coordinæ:	44°06′51.86″N 8°01′46.97″E44°06′51.86″N, 8°01′46.97″E (Naxìn)
Altitùdine	335 m s.l.m.
Superfìcce	22,18 km²
Abitanti	190 (30-6-2019)
Denscitæ	8,57 ab./km²
Fraçioìn	Béu, Burgu (sede du cumüne), U Casà, Géxa, A Costa, Müin, Madònna de Cü(r)agna, Pe(r)ài, Vignu(r)ettu, Vignö
Comùn confinanti	Àutu (CN), Àguia (IM), Castergiancu, Èrli, Garesce (CN), Ùnsu, Urméa (CN), Rànsu (IM)
Âtre informaçioìn
CAP	17030
Prefìsso	0182
Fûzo oràrio	UTC 1
Còdice ISTAT	009041
Cod. cadastrâ	F847
Targa	SV
Cl. scìsmica	zöna 3 (sismicitæ bàssa)
Cl. climàtica	zöna E, 2 108 GG
Nomme abitanti	naxinexi
Sànto patrón	San Giuvanni Batìsta
Giórno festîvo	24 zugnu
Cartògrafîa
Naxìn
Naxìn – Mappa Pusisiùn du cumün de Naxin inta pruvinsa de Savuna
Scîto instituçionâle

Naxìn (Nês̅c̅in in urmeàscu, Nején in garescìn, Nasino in italiàn) u l'è in cumün spàrsu de 190 abitànti ch'u se tröva inta Pruvinsa de Savuna, inte l'entrutèra de Arbenga.

Geugrafìa

• 
  U turènte Pennavaire inta frasiùn de Beu
• 
  I munti da vàlle du Pennavaire e a lucalitài surva Müin viste dau Burgu
• 
  Detaiu di munti da vàlà
• 
  A lucalitài de Vignö

Naxìn u l'è in cumun da valà du s-ciümme Pennavaire, se tröva ducca inte l'entrutèra ingàunu. U dìsta quaxi 20 chilometri daa maìna, e u sò paesàggiu natüàle u l'è caraterizàu daa presensa de boschi de castagni e de fasce de u(r)ìve. U paìse l'è scituàu sutta au mùnte Galé (1078 métri de artitüddine mascima), intu versante meridiunàle; i se pònan vegghe ascì rilievi ruciùsi de cumpusisiun calcarea, ma ascì cun foscili de spügne, màe-pòe e cuàlli, tantu da rende l'àia scimile a quella de Dulumìti.

Frasiùi

A livellu aministrativu u l'è divizu in dexe burgàe: Béu, Burgu, U Casà, Géxa, A Costa, Müin, Madònna de Cüagna, Peài, Vignö e Vignuettu, pé in tutale de 22,18 km² de superficcie.

Cunfin

U cunfina cun i cumüi de Àutu (Cuni), Àguia (IM), Castergiancu, Èrli, Garesce (Cuni), Ransu (IM), Unsu, Urméa (Cuni).

Stòia

E primme tracce du stansiamentu de l'òmmu inta zona sun rintraciabili intu gran nüméu de "arme" (caverne, inti dialetti da valà du Néva e du Pennavaire), a ciü cunusciüa a l'è l'àrma de Naxìn, dunde sun stài truvài reperti archeulogici rizalènti a l'ànnu 7000 a.C., ma ascì (pé ezémpiu) giàre, vàsi e se(r)àmmiche artigianàli, foscia de epuca rumàna. Quéstu perché u teritòiu u se(r)à poi frequentàu in epuche sucescìve, e i ripài natüàli i cuntinue(r)àn a êsse in pòstu ideale pe a cunservasiùn e l'immagasinasiùn di bén.

Difatti a zona a resta cumunque strategica, tantu che chi i rumài i fundan l'antìgu vilàggiu de Naticum, vixìn a a frasiùn de Vign(r)uéttu, numinau adi(r)itüa da Giuliu Cesàe (riguardu u sò De Bello Gallico), nomme dau quale u deiveea quéllu udiernu.

Cun a caütta de l'Impeu Rumàn e l'inissiu du Mediuevu u l'éa passàu sutta a a Marca Arduinica, istituìa inte l'VIII seculu dau Re d'Italia Berengàiu II, poi inte l'àia de influensa Aleramica. Da chi, cun a mòrte di marchexi de Clavesana u l'ìntra sutta i dumini du Marchesàu de Sücaellu. Düante u periudu de l'etài de mézzu u sea dunca furmàu U Burgu, cun u survastànte castellu, in lucalitài Còsta, zà atìvu sutta i Cepollini, che cumme pé Àutu, i l'éan stài infeudài inta zòna, anche se quésta zòna chi a passa sutta u direttu cuntrollu di Del Carretto, scignùi de Süccaellu e Barestìn.

Intu 1537 a vegne tra l'àtru censìa a pupulasiùn intu burgu, ch'a l'éa de 90 famìe, pé opéa de l'alùa viscuvu de Nebbio (Àta Corsega). Cun a caütta du Marchesàu, avegnüa intu 1624 teritòiu de Naxin u passa sutta a duminasiun zenese, anche se u feudu di Del Carretto u resta pé di ànni in cuntestasciùn fra a Repübbrica de Zena e a casà di Savoia. 'Sti chi i prövan pòi a 'catà cun di acòrdi a pàrte de Naxìn, ch'a vegne anessa sulu in mòddu furmale a partì da l'ànnu 1735, scicumme che u paìse u vegnìva aministràu da Utaviàn Costa du Carettu (Ottaviano Costa Del Carretto), mediante in particulare edittu.

U periudu seguente l'è poi caraterizàu da ina relatìva stabilitài, fin a quandu u nu zunze da a Fransa l'esercitu de Napuleùn: difatti l'intrega valà du Néva asemme a a bassa valle du Pennavaire e se(r)àn interesàe daa bataìa de Löa, du 1797. A causa de quéstu u vegne anéssu a l'Impéu Fransese a partì dau 1802, faxendu pàrte du Dipartimentu de Cuni, a l'internu du cantùn de Séva. Cun a restaurasiùn du 1814 u pàssa pòi au Regnu de Sardegna, poi Regnu de l'Italia. Dau 1946 u pàssa sutta a a Repübbrica italiana. Fin a l'ànnu 2011 u l'ha fàu parte da Cumumitài muntana du Punènte Savunese, presedentemènte cunusciüa cumme Cumunitài Muntàna Ingàuna (1973-2008).

Abitanti

Evulusiùn demugràfica

Abitanti censìi

Minuànse furèste

Segundu u ISTAT, a i 31 de dixembre 2014, a Naxìn i ghe sun 40 rexidenti furèsti.

Pòsti de interesse

• 
  Naxìn, a géxa de San Giuvanni
• 
  Naxin, l'uatòiu
• 
  U Santuàiu da Nativitài da Madonna (Cüagna)

Architetüe religuse

• Gêxa da parocchia de San Giuvanni Batìsta a se tröva intta frasiun du Burgu, caraterisà da strutüe decuatìve, de suvente in màrmu, afreschi e l'atâ cun culunìne impresiusìe da angiui scurpìi. A l'è rizalente au XVI seculu.

• Santuàiu da Nativitài da Madonna, scituà inta lucalitài de Madònna de Cüagna, vixin a a stradda pruvinsale, a l'è stà custruìa du XVIII seculu.

• Capeletta de San Benardu, au Burgu.

• Capeletta de San 'Bastian, aa Costa.

• Capeletta de San Biaxu, ai Pe(r)ài.

• Capeletta de Sant'Antòniu a Vignö.

Architetüe sivili

In pùnte a schìna d'àse

Inte tüttu u teritòiu cumünàle se ponan vegghe diferenti punti rumài de prìa sparsci pé i senté e nu sùlu, i g'han a carateristica de ésse a schìna d'àse; ün de questi u saieva adiritüa stàu in custrusiùn a l'epuca de Giuliu Cesàe.

Castélli

A Vignuettu se trövan ancù i resti du castéllu da famìa di Del Carretto, caraterisàu da 'na ciànta retangulàre e da dùi turi de avistamèntu lateàli. Chi i sun stàe truvàe ascì tracce de afreschi medievàli.

Natüa e sentéi

Vixin a a frasiùn da Madònna de Cüagna se rröva in laghettu picìn, ciamàu Làgu du Pùnte (Pònte inta prununsia lucàle) razunzibile ascì grassie a müatea che a culega a zòna cun quella de Vignö, chi u paesàggiu natüàle u l'è bén bén custituìu da boschi de castagni, quarchedün de quésti de antìga uiggine, fra quésti ghe n'è ün càvu a l'internu famusu pé a sò etài e grandessa.

Da Vignö a parte pòi 'na stradda pé u munte Galé, dunde se pò amià a tipica màccia mediterànea, cun castagni, erbui de e càrpe, biùlle, rùve e fò, man a màn ch'u se munta versu a sìmma. Inta mèxima zòna se pò amià u cumplessu de l'àrma da ca' de basue, antigamente duveàu ascì cun scoppi de avistamentu. Quésta pòi a porta fin au cumün de Urmea, inta frasiun de Barchi.

Ecunumia

L'ecunumìa lucàle a l'è custituìa prinsipalmente da l'agricultüa e da l'alevamèntu. Impurtante a l'è a cultivasiùn di faxöi e de uìve, tantu che intu paise u l'è presente ancù 'n gumbu, ma ascì u turismu, ch'u l'ha vistu inti ürtimi ànni 'na crescita.

Cultüa

Dialettu de Naxin

A Naxìn u se parla in dialettu de stampu arbenganese, faxente parte du grùppu du Ligüe sentru-ucidentàle.

Faxö Gianettu

Tipica du paìse a l'è a cultivasiùn du faxö gianettu, ricunuscibile pé a furma du bacellu apiatìa, rigunfiàu inti punti dunde se tröva a seménsa e pé u tipicu culùre giàllu di semmi, spéssu però u bacellu u g'ha ascì de rigaüe de culure diferente (giàllu o vérdu). U se semina a lüggiu e u cresce bèn intu teren ch'u g'ha tracce calcaree, tipicu da valà du Pennavaire.

Feste e fée

• Castagnà de Naxìn: ai 28 e i 29 de setembre, cun e "rustìe" e i mercatin di prudòtti tipici lucàli.

• Festa patrunàle de San Giuvanni Batista: ai 24 de zugnu.

Aministrasiùn

Perîodo		Prìmmo çitadìn	Partîo	Càrega	Nòtte
17 zugnu 1985	7 zugnu 1990	Attilio Raffaele	Partìu Sucialista Italiàn	scìndicu
7 zugnu 1990	24 arvì 1995	Attilio Raffaele	lista sivica	scìndicu
9 mazzu 1995	14 zugnu 1999	Marino Alberto	lista sivica	scìndicu
14 zugnu 1999	14 zugnu 2004	Marino Alberto	lista sivica	scìndicu
14 zugnu 2004	8 zugnu 2009	Roberto De Andreis	lista sivica	scìndicu
8 zugnu 2009	26 mazzu 2014	Marino Alberto	Progetto Nasino 2009 (lista sivica)	scìndicu
26 mazzu 2014	27 mazzu 2019	Claudio Tessarin	Lega Nord	scìndicu
27 mazzu 2019	17 agustu 2020	Claudio Tessarin	Lega Nord	scìndicu
17 agustu 2020	4 utùbre 2021	Giampiero Vassallo	Nasino nel cuore (lista sivica de sentru-destra)	Vice-scìndicu
4 utùbre 2021	in càrega	Roberto De Andreis	Nasino 2021 (lista sivica)	scìndicu

Vie de Cumünicasiùn

U teritòiu cumünàle u l'è culegàu cun Arbenga gràssie a a Stradda Pruvinsàle 14 (SP16), che a l'arìva fin au Piemunte, pasàndu pé Àutu e Cravaüna, fin a Urmea.

Àtri prugètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Naxin

Contròllo de outoritæ	VIAF (EN) 241898646 · WorldCat Identities (EN) 241898646