umlaut
Mofers
[bewirk]Zelfstenjig naamwaord
[bewirk]Lemma
[bewirk]umlaut m /ùmláu̯t/ oe\mla~wt
- (spraoklieër) 'n klankverangering van 'ne klinker; dees truuedj in 't Mofers veural op in mieëvaad, verkleinwäörd, wirkwaordsverveugingen en aafleijinge
- Bie 't waord "stool" kump in 't mieëvaad d'n umlaut: "steul".
- (spraoklieër) 't randjteiken <¨>: twieë puntje die me naevenein baoven op 'ne klinker zitj ("ä", "ë", "ï", "ö", "ü")
- Doe vèls neet in 'ne pot, mer in 'ne pöt; doe mós nag 'nen umlaut op die "o" sjrieve.
- Aafbraeking
- um-laut
- Synoniem
- Kómaaf
- Oet 't Pruus: Umlaut
Grammaer
[bewirk]In 't Mofers kinne v'r de volgendje umlaute die nag recèntelik produktief zeen (die mit "†" zeen versteindj):
- "a" /a/ > "e" /æ/, wie appel > eppelke
- †"a" /a/ > "è" /e̞/, wie valle > vèltj
- †"a" /a/ > "i" /ɪ/, wie lank > lingdje
- "aa" /a:/ > "ae" /ɛ:/, wie naat > naetsig
- †"aa" /a:/ > "äö" /œ:/, allein in gaat > gäötje
- "aaj" /a:i̯/ > "ej" /æi̯/, wie kaaj > kejjelik
- "ao" /ɒ:/ > "äö" /œ:/ (oet Aadgermaans *u of (aaj) lieënwäörd), wie haof > häöf en paol > päöl
- †"ao" /ɒ:/ > "ieë" /iæ̯̈/ (oet Aadgermaans *ē), wie kraom > krieëmer en gevaor > gevieërlik
- (?) †"ao" /ɒ:/ > "uue" /ʉ̜æ̯̈/, wie antjwaord > antjwuuerde
- †"au" /au̯/ > "äö" /œ:/, wie blaw > bläötsele
- "au" /au̯/ > "ew" /æu̯/, wie gaws > gewske (sjuuf op nao "au" > "ui", wie paw > pewke ~ puike)
- †"au" /au̯/ > "ei" /ɛi̯/, allein in gaws > geize
- "o" /ɒ/ > "ö" /œ/, wie pot > pöt
- "ó" /ʊ/ > "u" /ø/ (sóms: "uu" /ʉ̜/), wie hóndj > hundje ~ huundje
- "oe" /u(:)/ > "uu" /ʉ̜(:)/, wie oet > uterlik
- "oea" /uä̯/ > "uue" /ʉ̜ä̯/, wie roeas > ruueske
- "oew" /u:/ > "uuw" /ʉ̜u̯/, wie geboew > gebuuwke
- "oo" /o:/ > "eu" /ø:/, wie book > beuk
- "ou" /ɒu̯/ > "ui" /œi̯/, wie rouve > ruiver
- "ouw" /ɒu̯/ > "ui" /œi̯/ (sóms "uiw" /œi̯u̯/), wie touw > tuike en vrouw > vruike ~ vruiwke
Kómbinaasjes wie "ooj" > "euj", "aaj" > "aej" kómmen ouch veur. Bie dees klankverangeringe traeje döks ouch verangeringe van toean en mitklinkers op, wie bou~m > bui\m, stad > stej, aad > eljer. Klankverangeringe wie verkortinge, wie in meine > mèndje, aete > itj, etj, en vare > veurt waeren oet historische raejene neet toetten umlaut geraekendj.
Verbuging
[bewirk]| inkelvaad | mieëvaad | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| radikaal | liaison | radikaal | liaison | ||
| nom. | sjrif | umlaut | umlaute | umlauten | |
| IPA | /ùmláu̯t/ | /ùmláu̯d/ | /ùmláu̯tə/ | /ùmláu̯tən/ | |
| dim. | sjrif | — | — | ||
| IPA | — | — | |||
| dat. | sjrif | umlaut | umlaute | umlauten | |
| IPA | /ùmláu̯t/ | /ùmláu̯d/ | /ùmláu̯tə/ | /ùmláu̯tən/ | |
In anger spraoke
[bewirk][1]
[2]