Lambertus van Mestreech
- Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Mestreechs, es te dit dialek sjpriks.
Lambertus van Mestreech (Mestreech, rónd 636 - Luuk, 17 september 705(?)) waor biesjop van Mestreech. Hae weurt es martelaer verièrd en ies petroanheilige van Mestreech, 't Maasland, Luuk, Stavelot, de huwelikstroew en textielarbeidersj. Ziene fièsdaag ies op 17 september.
Lambertus woort gebore in 'n adellike familie es naef van de biesjop Theodardus van Mestreech, dae häöm zien opleijing goof. In 670 volgde hae häöm op es biesjop van Mestreech. Door de hofmeier Ebroin woort hae in 675 nao de abdij van Stavelot verbanne, woa hae zou bleve tot d'n doad van Ebroin in 682. Hae woort doe door Ebroins opvolger Pepijn van Herstal gerehabiliteerd es biesjop.
Same mèt Willibrord zat hae ziech in veur de kerstening van de luuj in Toxandrië (e gebeed tösje de Maas en de Schelde en de Dijle).
Lambertus woort op 17 september 705 vermaord mèt 'n lans in 'ne villa op de plaats woa later Luuk zou óntsjtoon. Euver 't motief veur de maord besjtoon versjillende verhaole. De officieel katholieke versie ies dat hae vermaord woort vanwege zien verdediging van de huwelikstroew; Pepijn van Herstal houw namelik 'n verhouding mèt Alpaïda, woa Lambertus eupelik kritiek op houw. Hae woort in Sint Pieter bie Mestreech begrave, meh ziene opvolger Hubertus leet de relieke nao Luuk bringe. Op de plaats van zien graaf woort 'n kèrk gesjtiech, de later Lambertuskathedraal. Dees kèrk sjtóng woa allewiel 't Place Saint-Lambert ies; ze woort in 1794 aafgebroke.
Verièring
[bewirk | brón bewèrke]Väöl kèrke, ónder andere in Limburg, zint gewiejd aan de heilige Lambertus. 'n Relikwie van häöm bevink ziech in Freiburg im Breisgau. Sint Pieter bie Mestreech, de plaats van zien ièrsjte graaf, ies lang 'n baevaartsplaats veur Lambertus gewaes.
Veurname
[bewirk | brón bewèrke]Limburgse veurname die truukgoon nao Lambertus zint: Lambaer, Baer, Bert en Bertus