Haors

Haors (ok Hôrs geschreve; Nederlands: Horst) is de belangriekste pláts ván de gemènte Haors aan de Maas in 't noorde vaan de provincie Limburg. Tot 2001 waor Haors 'n zelfstandige gemènt; 't woort toen mèt de gemèntes Brokeze en Grevors gefuseerd tot de nìj gemènt Haors aan de Maas. Beej de gemènte Haors huèrde òk de dörpe Amèrica, Griendsveen, Haegelsum, De Melderse en De Mieëterik. Op 1 Jannewarie 2011 háj Haors 13.531 inwoëners. Haors leet aan de A73.

Functies

Haors is èn belangriek agraries centrum; d'r is heej veural veul glaastuinbouw, champignonteelt en d'r wère sperjus gekweekt. D'r zien òk ónderzeuksinstèllinge op 't gebeed van de landbouw en agrariese ónderwiesinstèllinge gevestigd.

Insignes

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs.

Aan de gemeinte Haors woort op 19 augustus 1890 't volgend waope touwgekind:

In goud (geel) drei dweersbelk vaan sabel (zwart).

De hierlekheid Haors droog dit al sinds de middeliewe. 't Waope is aofkumsteg vaan de femilie Van Mielaer, de ajdste bekinde hiere vaan Haors. Ouch wie aander geslachte de hierlekheid gónge besture, heel ze dit waope; 't is op versjèllende Haorster zegele te zien.^[2] 't Waope vaan de fusiegemeinte Haors aan de Maas is ouch op 't Haorster waope gebaseerd.^[3]

Historie

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs.

't Is oonbekind wienie Haors is oontstande. In 1190 weurt gesproke vaan 'n femilie Van Horste; of die hiere vaan 't dörp Haors waore is neet bekind. In dezen tied woort de plaots ouch wel Berkele geneump. In 1345 heet de plaots 'n sjepebaank. Langen tied waor Haors verdeild in twie stökker: 'n vrij hierlekheid en e stök oonder Gelre. De geneumde hiere vaan Mielaer höbbe tot 1373 euver 't vrij deil geheers. In 1523 woorte de twie deile tot eint vereineg.^[2] In 1806 (oonder Frans bewind) woort Haors same mèt Zaerem in ein gemeinte Haors-Zaerem samegebrach; roond 1836 (oonder Belsj bewind) woort dit weer oongedoon gemaak.^[4]

Historische inwoenertalle

't Welvarend Haors mèt zien snel greujende oontginninge greujde in de negentienden iew good; de greuj góng naoventrint geliek op mèt de ganse provincie. Nao 1909 (es de mijne ummer mie lui aontrèkke) raak de gemeinte bij 't provinciaol gemiddelde achterop, meh nao d'n oorlog oontwikkelt ziech Haors tot 'n veurstad vaan Venlo en geit de greuj weer wijer.

Jaor	Aontal	Greuj (gans Limbörg)
1840	3.216^[5]	--
1849	3.322^[6]	3,3% ( 4,3%)
1859	3.365^[7]	1,3% ( 4,4%)
1869	3.640^[8]	8,2% ( 4,5%)
1879	3.838^[9]	5,4% ( 7,0%)
1889	4.185^[10]	9,0% ( 6,8%)
1899	4.569^[11]	9,2% ( 10,2%)

Jaor	Aontal	Greuj (gans Limbörg)
1909	5.445 ^[12]	19,2% ( 17,8%)
1920	6.520^[13]	19,7% ( 32,6%)
1930	7.375^[14]	13,1% ( 25,1%)
1947	9.604^[15]	30,2% ( 24,2%)
1956	11.701^[16]	21,8% ( 27,3%)
1960	15.658^[17]	33,8% ( 7,4%)
1971	15.705^[1]	0,3% ( 13,9%)

Opmerkinge

De woenkern Haors zelf (inclusief De Mieëterik) had in 1971 11.605 inwoeners.^[1] Ter vergelieking: in 2007 waore dat 12.060 lui.
In 1971 woorte de inwoenertalle op ganse vieftalle aofgeroond.

Rillatief oontwikkeling vaan 1840 tot 1971

(v₁₈₄₀=100)

Greun: Gemeinte Haors
Blauw: Provincie Limbörg

Bezeenswaardighede

De kèrk van Haors is gewiejd aan d'n heilige Lambertus. Ze leet aan 't mertplein, tegenovver 't veurmalig gemèntehoes. 't Bakstiëne gebouw is óntworpe door d'n Limburgse arsjitekt Alphons Boosten en vervangt de aldere kèrk die in de Twèdde Werreldoërlog verlore is gegaon. De kèrk haet 'ne rieke inventaris (ónder andere 'n laatgotisch wiewatervaat, 'n Romaans doëpvónt en 'n marianum) en is 'n rieksmonument.

T'n noordoëste van Haors leet de rewien vaan 't kestiël ter Hoars. 't Gebouw dateerde oerspronkelijk oet 't begin van de vèrtiende iëw. Vanaf 't midde van de niggentiende iëw is 't kestiël, dat in de loëp vaan d'n tied waor verbouwd en oetgebreid, vervalle. 'n Tiedje terug hebbe ze 't kestiël wer opgeknapt en is 't wèr òpegesteld veur 't publiek. D'r wère nou ok de kestiëlfiëste gehalde.

Bekènde Horster minse

De band De Heideroosjes kumt oet Haors
Nico Freriks, professioneel internationaal volleyballer, geboaren in Uden, opgegrujd in Haors
Dirk Marcellis, professioneel voetballer beej AZ Alkmaar, geboaren en opgegrujd in Haors

Vastenaovend

De vastenaovesveriëniging van Haors hèt D'n Dreumel. Mèt vastenaovend hiet Haors òk waal 't Dreumelriêk.

Rifferenties

Gemeinte Haors aan de Maas
Dörper, gehuchte en buurtsjappe: Amerika · Brokeze · Grevors · Griendsveen · Haegelsem · Haors · Lottem · De Kroeënenberg · De Melderse · Mieëldere · De Mieëterik · Tiendere · Vaors · Zwolge

[vt71-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Volkstèlling 1971 - Plaotseleke indeiling

[ngw-2] 2,0 ^2,1 Heraldrywiki - Horst

[3] Heraldrywiki - Horst aan de Maas

[4] ttp://www.hephorst.nl/sevenum/sevenum.htm

[5] Volkstèlling 1840 - Limbörg

[6] Volkstèlling 1849 - Hertogdóm Limbörg: gemeintesgewijs indeiling vaan de provincie

[7] Volkstèlling 1859 - Plaotseleke indeiling

[8] Volkstèlling 1869 - Feiteleke of getèlde bevolking in eder gemeinte vaan 't riek

[9] Volkstèlling 1879 - Limbörg: plaotseleke indeiling

[10] Volkstèlling 1889 - Limbörg

[11] Volkstèlling 1899 - Limbörg

[12] Volkstèlling 1909 - Plaotseleke indeiling

[13] Volkstèlling 1920 - Plaotseleke indeiling

[14] Volkstèlling 1930 - Plaotseleke indeiling

[15] Volkstèlling 1947 - Plaotseleke indeiling

[16] Woeningtèlling 1956 - Veurnaomste gegeves per gemeinte

[17] Volkstèlling 1960 - Bevolking vaan gemeintes en oonderdeile vaan gemeintes

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]