Connie Palmen

Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Bergs (Roerdale), es te dit dialek sjpriks.

---

Connie Palmen, 2014

Aldegonda Petronella Huberta Maria (Connie) Palmen (Sint Odiliënberg, 25 november 1955) is ein Nederlandse sjriefster die in 1991 debuteerde mèt de literaire roman De Wetten. Dit book woort eine bestseller en häöre naam waas daomit metein gevestig.

Jeugjaore

Connie Palmen is in 1955 gebaore in 't Nederlands Limburgse Sint Odiliënberg, ein dörpke vlakbiej Remunj. Samen met haar drie broers kreeg ze een katholieke opvoeding. Zie waas es kèndj ónger de indrök van de kirk en 't geluif en wouw gaer preester waere. Wiej häör dudelik woort dat dit veur ein maedje ónmeugelik waas, sjtèlde ze häör ambitie biej tot nón.

Op de leëgere sjoal bleek al dat Connie zich wouw óngersjeije: zie waas erg creatief, sjtóng gaer in 't middelpuntj van de belangsjtèlling en deeg väöl aan toneël, musical, teikene en handjvaerdigheid. Van häör kènjerjaore aaf waas ze al bezig mèt sjrieve. Irmgard Smits, ein jónk maedje dat in ein sanatorium laog, dao beuk euver sjreef en ein beroemdheid woort, waas ein belangrieke insjpiratiebrón veur häör.

Op de plaatsjelikke MAVO vele häör sjoalprestaties aanvankelik taenge. Zie trok zich aevel op aan häöre leëraar Nederlands, dae óntdèkde dat zie sjlech presteerde oet vervaeling: häör IQ bleek boetegewoon hoag te zeen. Nao de MAVO góng Connie nao de Pedagogische Academie in Remunj, wo ze tegeliekertied häör havo-diploma haolde. In 1978 verleet ze Limburg óm in Amsterdam Nederlands te gaon sjtudere. Ènnige van häör medesjtudente ware Matthijs van Nieuwkerk en Jessica Durlacher.

Zie waas ein ieverige sjtudent. Same mèt ein aantal jaorgenote naom ze filosofie es biejvak, mèr woort dao zoa door gegrepe dat ze besjloot in allebei de sjtudierichtinge aaf te sjtudere. In 1986 rónje ze häör sjtudie Nederlands cum laude aaf mèt ein scriptie euver 't book In Nederland van Cees Nooteboom, getiteld Het ritueel van de tekst. De scriptie geit euver de identiteit van de sjriever en de plaatsj van de sjriever in eine roman. Tweë jaor later sjtudeerde ze aaf in de filosofie mèt ein scriptie getiteld Het weerzinwekkende lot van de oude filosoof Socrates euver de relatie tösje taal en werkelikheid. Ouch dees sjtudie leverde häör bienao ein 'cummetje' op - mèr de biejlaezer waas minder enthousiast euver häör scriptie dan häör begeleijers. Dees scriptie is in 1992, naodat zie al es romansjriever hej gedebuteerd, in aangepaste vörm gepubliceerd.

Begin es sjriefster

Palmen zètte naodrökkelik häör zinne op ein laeve es sjriefster en publiceerde ènnige verhaole. 't Korte verhaol Als een weke krijger, dat in 1988 in 't zomernummer van 't tiedsjrif De Held versjeen, trok de aandach van oetgaever Mai Spijkers van oetgaeverie Prometheus. Hae publiceerde in 1991 häöre eësjte roman, De Wetten, dae qua sjtructuur verwies nao 't middeleëuwse verhaol Mariken van Nimwegen. De roman kroog louvende kritieke en wèkde väöl media-aandach op. Häör publieke optraejes wakkerde eine hype aan leverde hoag verkoupciefersj op, en zoa woort Connie Palmen van de eine op de angere daag eine Bekènde Nederlander. Zoa reej in St. Odiliënberg in 1991 eine praalwage mit in de vastelaovesoptoch dae de inhawt van De Wetten verbeeldje. Door ein interview veur 't VPRO-radioprogramma Een Uur Ischa maakde ze kènnis mèt de bekènde journalis/columnis Ischa Meijer (1943-1995). In de column De Dikke Man van Ischa Meijer veurde hae Palmen raillerend op es 'Het Filosoofje'. Netemin volgde oet dees óntmoeting ein leefdesrelatie.

Tweë waeke veur de publicatie van häöre tweëde roman De Vriendschap in fibberwarie 1995 euverleej Ischa Meijer gans ónverwach op tweëënvieftigjaorige laeftied. Door ziene doad woort de promotiecampagne veur 't book aafgeblaoze, mer de verkoupciefersj ware d'r neet minder óm. Ouch deze roman waas eine bestseller en Palmen óntving in 't naojaor van 1995 de prestigieuze AKO Literatuurpries.

Palmen maakde in 1996 same mèt Adriaan van Dis ein theaterprogramma womit zie langs de podia in Nederlandj en Belsj trok. De dao-opvolgende tweë romans, I.M. (1998) en Geheel de uwe (2002), gaon allebei euver 't laeve en de doad van häör groate leefde. I.M. geit op sjterk autobiografische wieze in op de gebäörtenisse en Geheel de uwe op ein meë abstracte, geobjectiveerde maneer. Saer 1999 haet de sjriefster ein relatie mèt D66-prominent Hans van Mierlo (1931).

Roem

De populariteit van Palmen waas aanleijing veur de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) óm häör te vraoge veur 't bokewaekgesjenk veur 1999. De Erfenis woort in ein recordoplaag van 745.000 gedrök.

In 2005 kaom Palmen op oeteinloupende menere in de aopebare belangsjtèlling. D'r ware planne óm Geheel de Uwe te verfilme, en zie óntbeet mèt First Lady Laura Welch Bush veuraafgaond aan 't bezeuk van George W. Bush aan de Amerikaanse begraafplaatsj in ’t Limburgse Margrate in mei 2005.

Palmen presenteerde in datzelfde jaor de interviewreeks Zomergaste van de VPRO. Van te veure goof zie aan neet te wille interviewe, mer ein gesjprek mèt häör gaste te wille. Op häör meneer van presentere kaom väöl kritiek oet de media. Ein aantal recensente vónje de presentatie van Palmen ónger de maot in vergelieking mèt häör veurgangersj Van Dis en Zwagerman. Toch bleef Palmen de serie van zös oetzenjinge pes aan 't eindj toe presentere in häöre eige sjtiel.

In november 2005 presenteerde Het uur van de wolf de documentaire Connie Palmen. Op zeuk nao de heilige tied van Michiel van Erp, wo-in de regisseur ein jaor lank de wirkzaamheje van Connie Palmen volgde.

En tweë jaor later verneumde aopebaarvervoerbedrief Veolia zelfs ein van zien Maaslien-Velios-treine nao Connie Palmen.

Oeuvre

Hoewaal De Wetten es 't literair debuut van Palmen wirt besjouwd, ligke de thema’s van häör oeuvre al in häör scripties besjlaote. Connie Palmen waas al vreug ein bewónderaerster van 't werk van de filosoof Jean-Paul Sartre (1905 – 1980), mèr maakde biej häör sjtudie in Amsterdam kènnis mèt de ideeë van de filosofe Michel Foucault (1926-1984) en Jacques Derrida (1930-2004). Derrida, dae reflecteerde op de beteikenis van 't gesjreve woord, concludeerde dat taal en de waorheid op gesjpanne voot mèt ein sjtaon. Weurd doon volges häöm de wirkelikheid wo ze nao verwieze ónherropelik geweldj aan, ómdat ze neet in sjtaot zint die volledig te besjrieve. Daonaeve sjtook ze van Foucault op dat de zeuktoch nao dien eige identiteit tot mislökke gedoemd is, ómdat ste identiteit verkris via je relaties mèt en door de verhaole van angere.

Dees ideeë sjpele ein belangrieke rol in al häör werk. Of 't noe óm häör academische werksjtökke, häör romans of häör essays geit, sjteevas sjtaon kwesties van ech en ónech, fictie en wirkelikheid, identiteit en beteikenisverleëning door angere centraal. De bès wat ste bès door wat ste veur eine angere bès, ein kèndj veur dien awwesj, eine vrundj veur eine vrundj, eine kunstenaer veur dien pebliek. Perseuënlik gelök hink volges Palmen aaf van dat saort verbèntjenisse en 't is daoróm belangriek óm ze zorgvöldig te keze en zoadoonde de regie in hènj te hawwe. In häör werk tas zie ummer de grenze van die keuzemeugelikheje aaf en óngerzeuk wat de gevolge zint van ein gebrek aan keuze ('t lot) of 't verleze van de directe regie euver dien eige identiteit (roem).

Connie Palmen maak in häör werk väöl gebruuk van häör eige biografie. Dèks is de hoofpersoan ein jóng vrouw die hóngerig is nao kènnis, sjrieversjap en roem. De karaktesj in häör verhaole zint doorgaons herleidbaar tot echte persoane oet häöre nabieje ómgaeving en dat maak häör beuk tot sjleutelromans. 't Óntbrik häór volges eige zègke aan fantasie en daoróm beperk ze zich tot verhaole die kort biej häör eige laeven ligke. Zelf haet ze 't genre dat ze beoefent èns ómsjreve es ‘autobiofictie’. De vraog nao 't óngersjeid tösje wirkelikheid en fictie - wo ligk precies de grens tösje de autobiografie en de autobiografische roman? - is door häör op provocerende wies óngerzoch in I.M.. In deze roman zint de karaktesj neet allein dudelik gebaseerd op echte persoane, mer höbbe ouch hun name. De ik-figuur hèt Connie Palmen. De critici zint 't d'r neet euver èns of 't weurdje ‘roman’ op de kaf waal op zien plaatsj is. Palmen is netemin van meining dat I.M. dudelik eine roman is, óm de einvoudige raeje dat zie zaet dat 't 'ne roman is.

Häöre roman Lucifer kènt ouch waal es ein genre-óngerzeuk waere besjouwd, ómdat de opboew sjterk deit dènke aan ein detectiveverhaol. D'r is emes euverleje. Waas 't moord mèt veurbedachte rade of ein noadlottig óngeval? De nuujsjeërige ich-figuur perbeert 't raodsel op te losse door jaore nao dato naovraog te doon biej vrunj en bekènde van 't sjachoffer. Eine detective is 't aevel neet, al waas 't allein mer ómdat de whodunnit neet wirt opgelos. Centraal in deze roman sjteit - opnuuj - 't effek van roem: nemes wèt wat s'r precies gebeurd is, mer d'r doon wal allerlei taengesjtriejige verhaole euver de toedrach de rundje die ein eige realiteit creëre, wat effek haet op wie de 'verdachte' functioneert en op wie angere häöm zeen. Ouch Lucifer is eine sjleutelroman, wo-in versjillende bekènde en minder bekènde Amsterdamse grachtegordelbeweunersj herkènbaar zint.

Häör romans zjnt minder verhaolend en meë betogend dan me van eine roman gewènd is. De vertèlvorm wirt in häör werk gecombineerd mèt essayistische passages. 't Verhaol, de relaties tösje personages en hun karaktereigesjappe sjtaon meistal in deens van 't óntwikkele van ein idee. Ómgekeërd zint häör essays sjus meë verhaolend es me in dat genre zouw verwachte.

1990-er jaore

De Wetten en De Vriendschap zint door de pers good óntvange en óngersjeije mèt versjillende literaire prieze. 't Enthousiasme veur I.M. en Geheel de uwe is minder groat. Veural euver I.M. ware de reacties kritisch en dr wóort gesuggereerd dat zie 't verlees van häör groate leefde commercieel oetbute en 't alleinrech op Ischa Meijer claimde ónger 't móm van literatuur. D'r is häör narcisme, machsvertoan en groatheidswaan verwete. Netemin woorte d'r bènne ein paar waeke 100.000 exemplare verkoch.

D' zint ouch kantjteikeninge geplaatsj biej de 'hype' róndj Connie Palmen, veural door De Groene Amsterdammer. Nao aanleijing van häör gebrukelikke publiciteitsoffensieve woort Connie Palmen in dit waekblaad de Spice Girl van de Nederlandse lètterkunde geneump en door angere vergeleke mèt Madonna. Eine roman van Connie Palmen sjteit garant veur ein groats mediacircus. De publicatie van ein nuuj book geit gepaard mèt talloze interviews, televisieoptraejes, laezinge en signeersessies. Dees promotiecampagnes zint succesvol: de eësjte oplages zint ón-Nederlands groat, en ouch 't aantal herdrökke en vertalinge, mer d'r woorte ouch vraogteikes gezat biej dees meneer van lancering van literatuur. 't Is beraekenend, jeder succes liek gepland en sóms ouch nog los te sjtaon van de inhawt van häör werk. Palmen is euveriges zelf de eësjte óm dae indrök te bevestige, al waas 't mer ómdat ouch die fictie ein werkelikheid is (en angesjóm). In 2001 zóndj VPRO Waskracht! ein driedeilige serie oet getiteld Driving Miss Palmen, wo-in de zuch nao roem en de filosofische pretenties van Palmen op de korrel woorte genómme.

Nao 2000

't Versjiene van Lucifer in 2007 góng gepaerd mèt de neuëdige ophef. 't Book verwies op neet subtiele meneer nao 't euverlieje van actrice Marina Schapers en suggereert, es me dat zoa wilt laeze, dat häöre man, componis Peter Schat häör (meugelik) haet vermoard. Palmen woort door versjillende critici karaktermoard op Peter Schat verwete, ónger meë door Stephan Sanders dae d'r in Vrij Nederland diverse columns euver sjreef en 't book kwalificeerde es 'roddelfilosofie' en 'beunhazerie wat zichzelf veur postmodern hilt'. Palmen verwaerde zich mèt 't argument dat häör book eine roman, dus literatuur, is en neet verward mót waere mèt de waarheid. Wae meint dat zie mèt Lucifer de werkelikheid geweld aandeit, begrip volges häör de wètte van 't genre neet.

Perseuënlik laeve

Saer 1999 haet Palmen ein relatie mèt de awt politicus en awt D-66 partiejleijer Hans van Mierlo. Op 11 november 2009 zint Palmen en Van Mierlo getrouwd in debatcentrum De Rode Hoed in Amsterdam. Hans van Mielo is op 11 mieërt 2010 gestjórve op 78-jaorige laeftied.

Bibliografie

Romans

• 1991 De Wetten
• 1995 De Vriendschap
• 1998 I.M.
• 1999 De Erfenis (novelle)
• 2002 Geheel de uwe
• 2007 Lucifer
• 2015 Jij zegt het

Verhaole

• 1985 Afspraak
• 1988 Als een weke krijger
• 1990 Conoci de Chico
• 1991 Goddeloos land
• 1992 Monoloog
• 1995 De ommegang
• 1995 Vertalen is mijn woord
• 1996 Het kostuum
• 1999 Alles is mogelijk
• 2000 Thuis
• 2001 Het is daar waar mijn vader is

Essays

• 1992 Het weerzinwekkende lot van de oude filosoof Socrates (bewirkde scriptie)
• 1999 Eigen Werk (in Vrij Nederland)
• 2000 Echt contact is niet de bedoeling (bunjel)
• 2002 At your service (in Vrij Nederland)
• 2002 Een nar vermoord je niet (in Vrij Nederland)
• 2004 Iets wat niet bloeden kan (t.g.v. Maondj van de Filosofie)
• 2005 Kleine filosofie van de moord (bunjel)
• 2009 Het geluk van de eenzaamheid (in de reeks Over de roman van Athenaeum - Polak & Van Gennep)
• 2017 De zonde van de vrouw (Boekenweekessay 2017)
• 2017 Het drama van de afhankelijkheid (bunjel)

Weitesjappelik

• 1986 Het ritueel van de tekst (scriptie Nederlands)
• 1988 Het weerzinwekkende lot van de oude filosoof Socrates (scriptie filosofie)
• 1989 De schrijver als schenner (artikel in Bzzlletin 168 euver Cees Nooteboom)

Overig

• 1987 De toren van Malschaert biedrage in catalogus van Frans Malschaert
• 1988 Martin Dislers zelfonderzoek
• 1988 David van de Kop, Danaë
• 1991 De pose in gezèt Trouw
• 1991 Elke nacht een ander bed same mèt Ischa Meijer
• 1992 Kun je een ham pekelen? Scenario veur Oog in oog, IKON)
• 1993 Correspondances
• 1993 Liefste in tiedsjrif Elle
• 1993 De lach in het donker in brochure veur oetgaeverie De Bezige Bij
• 1994 Harold Brodkey in Vrij Nederland
• 1996 Onherstelbaar kwijt in Vrij Nederland
• 1996 Naowoord in: Een jongetje dat alles goed zou maken / Ischa Meijer
• 1997 Home Veurpublicatie van I.M. Gelimiteerde gesigneerde oplaag, versjene t.g.v. de 6e VSB Beurzendag
• 1997 Veurwoord in: Zing, m'n jongen, zing!: de radioteksten voor Cor Galis / Ischa Meijer.
• 1998 Waarvan ik hou en waarvan ik niet hou in Tintenfass (Duutsj)
• 1999 Wederkeren in Die Weltwoche (Duutsj)
• 1999 Engel, begeleidende teks biej gelieknamig album van Frédérique Spigt
• 1999 Bijdrage in Ja hai met Mai tgv aafsjeid Mai Spijkers
• 2000 Helemaal Huf
• 2002 Alsof in rubriek Het favoriete citaat in Trouw
• 2002 Klokken in Preludium
• 2002 Asiel biedrage in 50 ontmoetingen
• 2003 Kunst in Preludium
• 2003 Verantjwoording van: De interviewer en de schrijvers / Ischa Meijer
• 2003 Sexy Rexy in Verzamelde werke (oetgaaf van DocuZone)
• 2004 Biedrage aan: Gevoelige snaren / B. Plug
• 2004 Wie zegt dat? in Libelle
• 2004 Woord en moord in Die Zeit (Duutsj)
• 2004 Naar huis in Spoor
• 2005 Credo in Standaard der Letteren
• 2005 Inleijing in: De muur en ander proza / J.P. Sartre
• 2005 Biedrage aan: Ik wil schrijver worden / E. van Dantzig
• 2005 God en Vitriool: gebunjelde interviews mèt Connie Palmen
• 2005 Als een weke krijger; Verspreid werk
• 2007 Jij bent de absolute harmonie: laudatie bij de tachtigste verjaardag van Harry Mulisch
• 2011 Voorwoord in: Het kind en ik / Hans van Mierlo (uitgave De Bezige Bij)
• 2011 Logboek van een onbarmhartig jaar: dagboek
• 2023 Voornamelijk vrouwen

Literair prieze

• 't Gouden Ezelsoor 1992 veur De Wetten
• AKO Literatuurprijs 1995 veur De Vriendschap
• Humo's Gouden Bladwijzer (1996) veur De Vriendschap
• De Trouw Publieksprijs 1996 veur De Vriendschap
• De Libris Literatuur Prijs 2016 veur Jij zegt het
• De Inktaap 2017 veur Jij zegt het

Externe links

• Homepage Connie Palmen
• Biografie Connie Palmen mèt citate
• Profiel (via KRO-tv)
• Profiel (KRO-tv)-extra: Connie euver Connie
• Sjrieversperfiel Connie Palmen op NRC Boeken