Vlöchteling
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Vlöchteling of asielzeuker is iemes wat zien eige umgeving oontvlöch in d'n hoop vaan örges aander e veileg daan wel beter bestoon op te bouwe. In inge zin versteit me oonder vlöchteling allein politieke vlöchtelinge, die vlöchte veur oorlog of vervolging door 't rezjiem in hun land (beveurbeeld um religieus, politieke of etnische reies). Zeker in 't lèste geval riskeert de vlöchteling in eige land dèks d'n doed. In wije zin sprik me ouch wel vaan economische vlöchtelinge, die in hun eige land slechte economische veuroetziechte höbbe en mèt oongeregelde migratie örges aanders materiële welstand wèlle bereike.
Vlöchtelinge heet 't door de iewe heer ummer gegeve. Zoe zien joede dèks massaol verdreve oet 't land boe ze woende, umtot 't rezjiem ze oongewuns verklaorde. Ouch in de godsdeensoorloge vaan de Vreugmodernen Tied zien väöl lui verdreve. De Noordeleke Nederlen höbbe toen väöl protestantse (oet de zuieleke Nederlen, meh ouch de Franse hugenote) en joedse (veural Portugese joede) vlöchtelinge opgenome, die 't soms in de Nederlandse maotsjappij wied brachte. Ech groete struim vlöchtelinge kaome op gaank in d'n Ierste Wereldoorlog (oonder mie Belzje vlöchtelinge in Nederland) meh veural d'n Twiede Wereldoorlog, dee neet allein mieljoene lui veur 't geweld op de vlöch joog, meh ouch väöl joede en zigeunders die aon vervolging door de nazi's wouwe oontkoume. Sindsdeen höbbe diverse oorloge nog mieljoene lui verdreve, soms tijelek, soms definitief.
Wienie zier groete aontalle vlöchtelinge nao e veileg naoberland vlöchte, lègk dat soms extreem laste aon dat land op, zeker wienie 't land zelf al erm is. Aon d'n aandere kant vlöchte lui soms expres door nao rieker len. Begin einentwintegsten iew greujde 't verzat daotege, veural in rechspopulistischen hook. Ouch in de res vaan 't politiek spectrum leef de discussie wie me mèt de vlöchtelinge moot umgoon, en of (en zoe jao: wie) me ze moot tröksjikke es 't gevaor in hun toesland verdwenen is. In Wes-Europa vint me allewijl vlöchtelingegemeinsjappe oet oonder mie Somalië, Bosnië-Herzegovina, Angola, Rwanda, Kosovo en Syrië.
Same mèt oonder aandere immigrante, toeriste en bezeukende zakelui vilt de vlöchteling in de meiste len juridisch oonder de categorie boetelender mer geneet daoneve dèks (zoewie in de EU-lidstaote) extra rechte.