Areopagus

Lamina caelata, quae verba homiliae areopagiticae Pauli apostoli continet

Areopagus (Graece Ἄρειος Πάγος 'saxum Aris') est magnum saxum ad boreoccidentem Acropolis Athenarum Graeciae in altum prominens. Quod temporibus classicis pro tribunali ad deliberatum homicidium iudicandum fuit.^[1] Ares deus, ut fabula a maioribus posteris tradita affirmat, hic a deis iudicatus est ob Halirrhothium filium Posidonis necatum^[2], quod commune mythi aetiologici exemplum ab investigatoribus gentiliciorum morum aestimatur. Ibidem Orestes et Eumenides Athena praesidente ab optimis Atheniensium civibus in arce ab Amazonibus olim munita diiudicati esse narrabantur, quae Areopagi tribunalis creatio mythica fuit^[3]. Ita narrabat Aeschylus, Euripides^[4] vero et Demosthenes^[5] duodecim deos Olympios iudices in hac eadem lite fuisse adfirmabant.

De Areopagitico consilio

Initio Areopagiticum consilium (ἡ τῶν Aρεoπαγιτῶv βουλὴ vel ἡ βουλὴ ἡ ἐξ Ἀρείου Πάγου ut a quingentivirum bule distinguatur^[6]) summum in republica Atheniensium consilium fuitː plurima enim et maxima in rerum administratione regebat atque simul summum ei iudicium erat. In primis leges custodiebat (διατηρεῖν τοὺς νόμους, φύλαξ τῶν νόμων, τῆς πολιτείας φυλακή) et magistratus cavebat ne peccarent (διετήρει τὰς ἀρχὰς) et mores castigabat^[7]. Sexto saeculo potentia illius consilii imminuta est sed post bella Persica iterum viguit^[8]. Perenne enim erat eorum munus, cum ceteri magistratus atque quingentorum consilium annua officia gererent. Aristocratiam quandam, senatui Romano similiorem, instituisse videbantur quia consilium ex archontibus emeritis constabat. Ergo democraticarum partium duces Ephialtes et Pericles adversus Areopagitas egerunt et lex anno 462 lata nihil nisi religiosa et iudiciaria munera eis reliquit^[9]. Non omnes causas iudicare poterant sed tantum quae ad venenum, incendium, homicidium voluntarium spectabant^[10]. Item de sacrilegii accusationibus ad olivas sacras pertinentibus^[11] cognoscebant. Trigintaviri maiorum rempublicam restituere cupientes paulisper eis aliquantulam potentiam reddiderunt^[12]. Democratia vero restituta in pristinum statum redacti sunt. Medio quarto saeculo Isocrates orationem Areopagiticus inscriptam adhuc scribebat qua populo suadebat ut antiquuum splendorem Areopagitico consilio redderet, nimiae democratiae cohibendae causa.

Quarto saeculo a.C.n. quaesitorum collegii munere nonnumquam fungebanturː nam sive sponte sua (cun unus ex areopagitis aliquid deliquerat) sive iussu populi de magnis causis cognoscere poterant antequam ii quos quaesita re designassent rei apud iudicia popularia fierent. Ita in Harpalica causa anno 324 a.C.n. hortante Demosthene populus quaesitionem corruptorum oratorum areopago mandavit qui post sex menses nominum catalogum publicavit (in quo ipse Demosthenes inerat)^[13]. Etenim quarto saeculo exeunte Areopagus inter omnia iudicia Atheniensium auctoritate adhuc maxima fruebatur.

Fontes

Aeschines, Contra Timarchum 81-4 et 92 ; Contra Ctesiphontem 20 et 252.
Andocides, De Mysteriis 78, 84
Aeschylus, Eumenides
Aristoteles, De republica Atheniensium cap. 3-4, 23, 25, 35
- Politica II.12.2-4, V.4.8
Demosthenes, In Aristocratem 22-28 et 63-70 et Adversus Leptinem 157
Dinarchus, Contra Demosthenem passim.
Isocrates, Areopagiticus
Lycurgus, Contra Leocratem 12-3 et 52
Lysias, In Andocidem14-5
Pausanias libro primo Graeciae descriptionis cap. 28.
Xenophon, Memorabilia III.5.20

Notae

↑ Aristotelis. Athenaion Politeia. . Perseus (Perseus Tufts) .
↑ Apollodori bibliotheca III.180. Demosthenes, In Aristocratem 66.
↑ Hi sunt Aeschylei versus (Eumenides 685-690)ː ἔσται δὲ καὶ τὸ λοιπὸν Αἰγέως στρατῷ / αἰεὶ δικαστῶν τοῦτο βουλευτήριον. / πάγον δ᾽ Ἄρειον τόνδ᾽, Ἀμαζόνων ἕδραν / σκηνάς θ᾽, ὅτ᾽ ἦλθον Θησέως κατὰ φθόνον / στρατηλατοῦσαι, καὶ πόλιν νεόπτολιν / τήνδ᾽ ὑψίπυργον ἀντεπύργωσαν τότε, / Ἄρει δ᾽ ἔθυον, ἔνθεν ἔστ᾽ ἐπώνυμος / πέτρα, πάγος τ᾽ Ἄρειος·..
↑ Orestes 1648-52.
↑ In Aristocratem 66.
↑ Vide argumenta (hypotheseis) orationis In Androtionem.
↑ De republica Atheniensium 4.3. Isocrates, Areopagiticus 38-55. Cf verba Athenae apud Aeschylum (704-6)ː κερδῶν ἄθικτον τοῦτο βουλευτήριον, / αἰδοῖον, ὀξύθυμον, εὑδόντων ὕπερ / ἐγρηγορὸς φρούρημα γῆς καθίσταμαι.
↑ De republica Atheniensium 23.1-2.
↑ De republica Atheniensium 25. Politica II.12.4.
↑ Demosthenes, In Aristocratem 22ː ἐκ τῶν Φονικῶν Νόμων τῶν ἐξ Ἀρείου Πάγου δικάζειν δὲ τὴν βουλὴν τὴν ἐν Ἀρείῳ πάγῳ φόνου καὶ τραύματος ἐκ προνοίας καὶ πυρκαϊᾶς καὶ φαρμάκων, ἐάν τις ἀποκτείνῃ δούς.
↑ Lysias VIIː De sacrae olivae trunco.
↑ De republica Atheniensium 35.2. Lysias XII.69.
↑ Dinarchus, Contra Demosthenem.

Plura legere si cupis

Latine

Joannis Meursii Areopagus. Sive, de Senatu areopagitico, liber singularis, Lugduni Batavorum, 1624.
Jacobus Johannes Terwen, De Areopago Atheniensium quaestiones variae, Ultraiecti, 1894

Barbare

Berti, Monica. 2012 Salvare la democrazia : l'egemonia dell'Areopago ad Atene : 480-461 a. C., Tored
- 2003. "Il «dogma» e l’egemonia dell’Areopago ad Atene", Dike. Rivista di storia del diritto greco ed ellenisticoː 115-138.
G. L. Cawkwell, "ΝΟΜΟΦΥΛΑΚΙΑ and the Areopagus", The Journal of Hellenic Studies, 1988ː 1-12
Curtis, Thomas, ed. Areopagus. The London Encyclopaedia, 2: 648–650.
De Bruyn, Odile. 1995 La compétence de l'Aréopage en matière de procès publics. Des origines de la polis athénienne à la conquête romaine de la Grèce (vers 700-146 avant J.-C), F. Steiner. Recensio critica Altera recensio critica
Gilbert, Gustav. 1895 The Constitutional Antiquities of Sparta and Athens. Athenis: S. Sonnenschein & Co.
Good, John Mason, Olinthus Gregory, et Newton Bosworth. Areopagus. Pantologia, a New Cyclopaedia, 436–437.
Lindsay G. H. Hall, "Ephialtes, the Areopagus and the Thirty", The Classical Quarterly, 1990ː 319-328
Raphael Sealey, "The Athenian Courts for Homicide", Classical Philology, 1983ː 275-296
Gertrude Smith, "The Jurisdiction of the Areopagus", Classical Philology, 1927ː 61-79
Robert W. Wallace, The Areopagus Council to 307 B.C., John Hopkins, 1989
Walter Woodburn Hyde, "The Homicide Courts of Ancient Athens", University of Pennsylvania Law Review and American Law Register, 1918ː 319-362

Nexus interni

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad areopagum spectant.

[Ath_Pol_57.3-1] Aristotelis. Athenaion Politeia. . Perseus (Perseus Tufts) .

[2] Apollodori bibliotheca III.180. Demosthenes, In Aristocratem 66.

[3] Hi sunt Aeschylei versus (Eumenides 685-690)ː ἔσται δὲ καὶ τὸ λοιπὸν Αἰγέως στρατῷ / αἰεὶ δικαστῶν τοῦτο βουλευτήριον. / πάγον δ᾽ Ἄρειον τόνδ᾽, Ἀμαζόνων ἕδραν / σκηνάς θ᾽, ὅτ᾽ ἦλθον Θησέως κατὰ φθόνον / στρατηλατοῦσαι, καὶ πόλιν νεόπτολιν / τήνδ᾽ ὑψίπυργον ἀντεπύργωσαν τότε, / Ἄρει δ᾽ ἔθυον, ἔνθεν ἔστ᾽ ἐπώνυμος / πέτρα, πάγος τ᾽ Ἄρειος·..

[4] Orestes 1648-52.

[5] In Aristocratem 66.

[6] Vide argumenta (hypotheseis) orationis In Androtionem.

[7] De republica Atheniensium 4.3. Isocrates, Areopagiticus 38-55. Cf verba Athenae apud Aeschylum (704-6)ː κερδῶν ἄθικτον τοῦτο βουλευτήριον, / αἰδοῖον, ὀξύθυμον, εὑδόντων ὕπερ / ἐγρηγορὸς φρούρημα γῆς καθίσταμαι.

[8] De republica Atheniensium 23.1-2.

[9] De republica Atheniensium 25. Politica II.12.4.

[10] Demosthenes, In Aristocratem 22ː ἐκ τῶν Φονικῶν Νόμων τῶν ἐξ Ἀρείου Πάγου δικάζειν δὲ τὴν βουλὴν τὴν ἐν Ἀρείῳ πάγῳ φόνου καὶ τραύματος ἐκ προνοίας καὶ πυρκαϊᾶς καὶ φαρμάκων, ἐάν τις ἀποκτείνῃ δούς.

[11] Lysias VIIː De sacrae olivae trunco.

[12] De republica Atheniensium 35.2. Lysias XII.69.

[13] Dinarchus, Contra Demosthenem.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]