Apocope

Apocope (Graece ἀποκοπή 'abscissio, amputatio' < ἀπο- 'ab' κόπτειν 'scindere, secare') est appellatio in phonologia usurpata, quae in exitu verbi amissionem vocalis aut consonantis unius pluriumve significat. In historia phonologica variarum linguarum nonnulla exempla apocopes prodi possunt:

• In Graeco historico κ et τ in exitu verbi non tolerabantur, sicut ὦ *γύναικ > ὦ γύναι 'o mulier'; *ἄγαλματ > ἄγαλμα 'ornamentum, simulacrum' (et alia talia); *γάλακτ > γάλα 'lac'; κατὰ πέδιον > κὰπ πέδιον 'per campum' apud Homerum (in Iliade 6.201; 11.167)
• In Latino sermone verborum exitus non plus quam unam consonantem mutam tolerat, itaque a *lact aut lacte (apud Plautum) aut apocope lac. Certa nomina neutra apocopen pati possunt, sicut puteale > puteal; torale > toral; exemplare > exemplar; laqueare > laquear (et alia talia). In imperativo hae formae, dic, duc, fac (< *dice, *duce, *face) apocopen passae sunt. Et proba apocope esse videtur probationis. Apud comoedos antiquos *volupe > volup 'cum voluptate'. Ennius tentabundus per apocopen do et cael, cum domum et caelum dicere deberet.

Apocope natura abbreviationes quasdam efficit. Similis est elisioni, quae in arte metrica vocalem (praecipue brevem) finalem verbi 'elidit', sicut mane erat → man'erat; et subsimilis aphaeresi, quae a principio verbi vocalem aufert, sicut Roma est → Roma'st. Diversi generis est syncope, quae contractionem in medio verbi aut phrasis efficit, sicut laudaverim → laudarim.

Bibliographia

• Crowley, Terry (1997) An Introduction to Historical Linguistics. Ed. 3a. Oxford University Press.
• Torzi, Ilaria (1991) Volup e volupe nella tradizione manoscritta di autori latini arcaici e tardoantichi. Maia 43: 89-102.
• Zetzel, James E. G- (1974) Ennian experiments. American Journal of Philology 95: 137-140.

Nexus externi

Vide Apocope in Victionario.

• Apocope. World Wide Words.

Stipula

Haec stipula ad linguam vel ad linguisticam spectat. Amplifica, si potes!