Хорог

Хорог
	Герб
Өлкө	Тажикстан
Автономиялуу облус	ТБАО
Координаттар	37°29′35″ с. ш. 71°33′12″ в. д.HGЯO
Ички бөлүнүшү	10 (маалла)
Мэр	Ризо Назарзода
	Тарыхы жана Географиясы
Борборунун бийиктиги	2060-2070 м
Убакыт аралыгы	UTC 5
	Калкы
Расмий тили	Шугни тили
Калкы	▲ 31 400 адам (2022)
Агломерация	▲292 600
Улуттук курамы	Памир эли
Диний курамы	ислам-шииттер, исмаилдиктер (көпчүлүгү); ислам-сүннөтөр (азчылыгы)
	Сандык идентификаторлор
Телефон коду	992 3130
Почта индекси	736000

Хорог (шугн. Xaraɣ, таж. Хоруғ) — Тажикстандагы шаар, Тоолуу Бадахшан автономиялуу облусунун административдик борбору.

Географиясы

Шаар облустун түштүк-батыш бөлүгүндө жайгашкан жана батыш тарабынан Ооганстан менен чектешет (Гунт дарыясынын Панжга кошулган жеринде), Душанбеден 525 км алыстыкта^[3]. Хорог Памирдин туристтик борбору, ал аркылуу бардык каттамдар өтөт, шаар деңиз деңгээлинен 2200 метр бийиктикте жайгашкан (BSk индекси).

Хорог жарым кургак климаттык зонага кирет. Жыл бою жаан-чачын аз. Кёппен климаттык классификациясы боюнча шаардын климаты – кышы салкын , мелүүн кеңдиктеги кургак жарым кургак климат. 2023-жылы 15-февралда Хорогдо кар көчкү жүрүп, анын кесепетинен 13 адам каза болуп, 30 адам жаракат алган^[4]^[5].

Кварталдар: Дашти-Тем, Наводак, Дашт-Хоруг, Шош-Хоруг, Бар-Хоруг, Бизмич, Гулакен, Хуфак, Баржев, Носири Хисрав, Тырчит, Дуоб, Варцуж.

Курамы


Айылдар	Калкы (2020)^[6]
Исмоили Сомони	15000
Шириншо Шотемур	15772

Хорог шаары 10 маалладан турат:

Андарзитез^[7]
Моёншо Назаршоев
Нивадак^[7]
Насири Хусрав^[8]
Сайфулла Абдулаев
Султани Вали^[7]
Тем^[7]
Шашхаруг
Бархоруг
ТБАОнун 75 жылдыгы

Экономикасы

Хорог соода, транспорт жана билим берүүнүн маанилүү аймактык борбору. Шаарда Моёншо Назаршаев атындагы Хорог мамлекеттик университети (ХоМУ), Борбордук Азия эл аралык университеттин (БАУ) филиалы жана Ага Хан Фондунун лицейи сыяктуу окуу жайлары жайгашкан.

Памир автожолу Хорог аркылуу өтүп, шаарды Душанбе жана Ош шаарлары менен байланыштырат. Вахан өрөөнү менен Аличур айылын аралап өткөн кара таштак жол бар . Ошондой эле Кулма-Карокурум ашуусу аркылуу шаарды Кытай менен байланыштырган жана шаарга негизги импортту камсыздаган жол бар.

Шаарда аэропорт бар

Ишемби, жекшемби күндөрү иштеген, көпүрөнүн жанына базар курулган.

Калкы

Калкынын болжолдуу саны 2019-жылдын 1-январына карата 30,3 миң адамды түзөт^[9].

1939^[10]	1959	1970	1979	1989	1992	1995	1996	1998	1999
Хорогдун калкы^[9]
3,8	8,2	12,3	17,8	20,2	21,5	24,3	24,8	26,8	27,2
2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009
27,4	27,6	27,8	27,8	27,8	27,7	27,6	27,6	27,6	27,7
2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019^[11]
27,8	28,1	28,4	28,6	28,8	28,9	29,2	29,5	29,9	30,3
2020^[12]	2021	2022	2023	2024
30,5	30,9	31,1	31,3	31,4

Улуттук курамы

1989-жылдагы эл каттоого ылайык^[13] :

Улуттар	Саны (адам.)	Пайыздык көрсөткүч (%)
тажиктер	18,995	94.25 %
орустар	640	3.18 %
украиндер	152	0,75 %
белорустар	64	0.32 %
татарлар	64	0.32 %
өзбектер	46	0.23 %
казактар	39	0.19 %
кыргыздар	35	0.17 %
башка улуттар	119	0.59 %
баардыгы	20 154	100.00 %

2010-жылдагы эл каттоого ылайык^[14] :

Улуттар	Саны (адам.)	Пайыздык көрсөткүч (%)
тажиктер	27,729	98.69 %
өзбектер	241	0,86 %
кыргыздар	52	0.19 %
орустар	25	0.09 %
башка улуттар	51	0.18 %
баардыгы	28,098	100.00 %

Спорт

1950-жылдары Топтуу хоккей боюнча Тажикстандын чемпиондугу өтүп, ошол учурда эле Хорогдун өзүнүн стадиону болгон. Спорттун бул түрү боюнча беттештер өткөн эң бийик спорт объектиси^[15] .

Туризм

Хорог Памирдин туристтик борборлорунун бири жана Памирдин негизги кызыктуу жерлерине туристтер үчүн шаар саякатоонун алгачкы этапбынын башталышы болуп саналат.

Ботаникалык бакча

Шаардын чыгыш четинде Памир ботаникалык багы жайгашкан — КМШдагы эң бийик жана дүйнөдө деңиз деңгээлинен бийиктиги боюнча экинчи (2320 м) орунда, Непал Ботаникалык бакчасынан кийин. Бак 1940-жылы негизделген. Ботаникалык бактын коллекциясында дүйнөнүн бардык аймактарынан 4 миңден ашык өсүмдүктөрдүн түрүн камтыйт. Тажикстандын эгемендүүлүк доорунда бакча ийгиликтүү ишин улантып, илимий иштер жүргүзүп келет.

Белгилүү инсандары

Феликс Ташмухамедов — Советтик жана Тажикстандык драматург, режиссёр жана театр мугалими.
Азизбек Наврузбеков — Моветтик мамлекеттик жана саясий ишмер, Тажикстанда Совет бийлигин негиздөөчүлөрдүн бири, Коммунисттик партиясынын (большевиктер) мүчөсү.

Булактар

[stat2024-1] Мачмуаи шумораи ахоли то 01.01.2024.

[автоссылка1-2] Таджикистан. Религия памирцев — шиизм-исмаилизм. — Путешественник в естественной среде обитания

[3] -country.ru.

[4] Число погибших от лавин в Таджикистане увеличилось до 13.

[5] Лавина в Хороге.

[6] Перепись населения 2020.

[:1-7] 7.0 ^7.1 ^7.2 ^7.3 В Хороге население обслуживают новые автобусы по доступным ценам за проезд | НИАТ "Ховар" (ru-RU).

[8] Последствия стихийного бедствия в Горно-Бадахшанской автономной области будут устранены в кратчайшие сроки | НИАТ "Ховар" (ru-RU).

[:0-9] 9.0 ^9.1 Численность населения Республики Таджикистан на 1 января 2019 года.

[10] Демоскоп Weekly - Приложение. Всесоюзная перепись населения 1939 года.

[11] Численность населения Республики Таджикистан на 1 января 2019 года.

[12] Численность населения Республики Таджикистан на 1 января 2020 года.

[13] Всесоюзная перепись населения 1989 года. Распределение городского и сельского населения областей республик СССР по полу и национальности. Горно-Бадахшанская АО.

[14] Перепись населения и жилищного фонда Республики Таджикистан 2010 года. Том III. Национальный состав, владение языками и гражданство населения Республики Таджикистан.

[15] Опубликован календарь матчей турнира по хоккею с мячом Азиады-2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]