Jump to content

Myriapoda

Dhyworth Wikipedya, an godhoniador rydh
(Daskevarwodhys dhyworth Liestros)
Liestrosow
Efander menhesennow:
Silurek Diwedhes – lemmyn 430-0 Ma
Kollaj a liestrosow - yn naswedhek, Chilopoda, Diplopoda, Symphyla, ha Pauropoda
Klassans bewoniethek
Gwlaskor:
Isgwlaskor:
(anrenkys):
Ughfylum:
Fylum:
Isfylum:
Klassys

Isfylum yw Myriapoda a velldrosogyon. Ev a gomprehend an mildrosow, kanstrosow hag erel. Yma 13,000 eghen y'n bagas, pubonan anedha ow bewa war an tir. Hanow aral ragdha yw liestrosow. Unn eghen a's teves dres 750 a drosow (Illacme plenipes), mes nebes eghennow erel a's teves le ages deg troos.

Dedhya a wra kovadhow menhesennow a liestrosow dhe'n Amser Silurek Diwedhes, mes dustuni molekulek a gampoll i dhe esplegya y'n Amser Kembrek.

Kesweyth

[golegi | pennfenten]

Liestrosow a's teves kopel sempel a davellow ha lagasow sempel. Desedhys yw an ganow war du a-is an penn. Liestrosow a anell dre dell anella (Sowsnek - spiracles) a a jun dhe gevreyth an bib gwyns haval dhe hwesker.

Klassans

[golegi | pennfenten]

Rann a fylum an melldrosogyon yw liestrosow. Yma peswar klass anedha: kanstrosow (Chilopoda), mildrosow (Diplopoda), Pauropoda ha Symphyla (fugkanstrosow). Yma sommen a a-dro dhe 12,000 eghennow byw.

Kanstrosow

[golegi | pennfenten]

Kanstrosow a long dhe'n klass Chilopoda. Uskis, preydhyek ha gwenonek yns i, ow helghya y'n nos. Yma a-dro dhe 3,00 eghen. Varya a wra aga myns yntra hys a 1.5 cm, Nannarup hoffmani dhe voy ages 30cm, Scolopendra gigantea.

Mildrosow

[golegi | pennfenten]

Yma mildrosow y'n klass Diplopoda, le mayth yw dew gopel a arrow dhe'n brassa niver a dreghow. Hemm a hwarva drefen pub kopel a dreghow dhe junya warbarth.

Lentta yns i ages kanstrosow, ow tybri del marow ha skollyon. Re beu a-dro dhe 8,000 eghen deskrifys, martesen degves rann a dhiversita ollvysel. Unn eghen, Illacme plenipes a's teves a brassa niver a arrow dhe bub eneval, gans 750 anedha. Dell yw usys, mildrosow a's teves yntra 36 ha 400 garr. Lower berra yw mildrosow pellenik. I a yll rolya avel pel pan vons godrosys.

Symphyla

[golegi | pennfenten]

Aswonys yw a-dro dhe 200 eghen a fugkanstros y'n bys. Haval yns i dhe ganstrosow, mes le yns i ha glew. Spena a wra lies unn anedha aga bewnans y'n gweres, mes re anedha a vyw yn gwydh. Re yowynk a's teves hwegh kopel a arrow, mes dres nebes bledhynnyow, i a geworr kopel a arrow pub mutyans, mayth usi dhe'n tevesik dewdhek kopel a arrow.

Pauropoda

[golegi | pennfenten]

Pauropoda yw bagas byghan aral a liestrosow. Yn tipek, aga hys yw yntra 0.5-2.0 mm, ow pewa y'n gweres war bub brastir a-der Antarktika.