Furvyans horn bondys

Furvyans horn bondys yw furv arbennik a garrek kevys yn fenowgh yn karrygi godhosek a'n Amser Kyns-Kembrek.

I a gonsist a nivelyow tanow a oksidow horn daswrys arta hag arta yntra nivelyow a gyllas po kelester. An oksidow yw po magnetit (Fe₃O₄) po hematit (Fe₂O₃).

Niver a'n furvyansow karrek kottha, furvyes nans yw dres 3,700 milvil vledhen, a gomprehend furvyansow horn bondys. Nas gemmyn a istori a-varr an Norvys ens i.

Perthynyans dhe dhevedhyans oksyjen y'n ayrgylgh

Skeusen vanylys a furvyans horn bondys a stat Michigan. An radhva yw 5mm.

Pals yw an furvyansow kettermyn an Hwarvos Meur Oksyjenyans, nans yw 2,400 milvil vledhen. Y teuth dhe vos le kemmyn wosa nans yw 1,800 mb.

Sommen myns an oksyjen komprehendys y'n furvyansow horn bondys yw estemys dhe vos ugenkweyth dalghedh an okjyjen y'n ayrgylgh arnowydh. Posek ynsi rag bos pennfenten genwerthel a voon horn, kepar ha ranndir Pilbara yn Ostrali, Animikie yn Minnesota ha Carajás yn Brasil.

Devedhyans

Furvyes vons yn dowr holanek an mor avel sewyans dhe cyanobakteria worra yn-mes oksyjen. An oksyjen a gesunyas gans horn omdeudhys dhe furvya oksidow horn na yll bos omdeudhys. An re ma a godh dhe woles an mor dhe furvya nivel danow dres an leys (hag a furvyas kyllas ha kelester). Pub bond yw hevelep orth godhen vledhynnyek wosa varyansow kylghek y'n oksyjen gavadow.

Prederys yw an Norvys dhe dhalleth gans mynsow meur a horn omdeudhys yn morow trenk an bys. Horn yw moy omdeudhadow ages y oksidow.

Wortiwedh an horn kavadow yn morow an Norvys a veu kodhys avel oksidow horn.