zer

 Binêre herwiha: zêr û Zer

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /zɛɾ/
• Deng (Wan)^ⓘ
• Kîtekirin: zer

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
zer		herî zer

rengên zer

zer

1. (reng) rengê rojê anku tavê, rengê zêrî,
   wek rengê zêrî, yê lîmonên gihiştî yan yê roja geş: #ffff00

   kirasekî zer

   kesk û sor û zer (rêzkirina rengên Ala Rengîn):

   • Ronahiya dil û çav,
     diyariya dê û bav
     pêsîra wî roj û tav,
     spehîtiya ax û av
     ala kurdan ser be ser,
     sor û gewr e kesk û zer — (Kamiran Bedirxan: Ala Kurdan, Hawar hj. 8, 1932)
2. por an serê bi rengê zer ve, ne-reş:

   jineke porzer

3. beyî, gihiştî:

   Genim zer bûye.

4. spîçolkî, rengavêtî

   Rûyê wî ji tirsan zer bû.

5. (siyaset), (Başûrê Kurdistanê) PDK, Partiya Demokrat a Kurdistanê (bidin ber: kesk = YNK)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: زه‌ر‎
• kurdî-krîlî: зәр

Jê

• zeraq
• zeraqe
• zerav
• zerd
• zerdalû
• zerde
• zerdik
• zerik
• zerî

• zerik
• zerikîn
• zerikandin
• zerîle
• zerîpoş
• zeriqîn
• zerole

• zerîtî
• zertî
• (Lêker) zer bûn
• (Lêker) zer kirin
• (Navdêr) zerbûn
• (Navdêr) zerkirin
• (Rengdêr) zerbûyî
• (Rengdêr) zerkirî

Têkilî

• zêr

Jornav

• reng

Navên rengan

• boz
• gewr
• kesk, sewz
• mor
• pembeyî, pîvazî
• pirteqalî
• qehweyî
• reş
• sor
• spî
• şîn
• zer

Qafiye

• ber
• çer
• der
• fer
• ger
• her
• ker
• qer
• ser
• wer

Etîmolojî

Hevreha soranî زه‌رد‎ (zerd), kurdiya başûrî zerd, lekî zerd, hewramî zerd, belûçî زرد‎ (zerd), farisî زرد‎ (zerd), tacikî зард (zard), pehlewî zert, partî zer-ğon, peştûyî ژېړ‎‎ (žêṛ), avestayî 𐬰𐬀𐬌𐬭𐬌‎ (zairi, /zeyri/), sanskrîtî हरि (hári)... latviyayî zelt, lîtwanî žélti, žel̃vas... bulgarî жълт (žǎlt), makedonî жолт (žolt), polonî żółty, rûsî жёлтый (žóltiy), çekî žlutý... danmarkî/norwecî/swêdî gul, almanî gelb, inglîziya kevn ġeolu, inglîziya niha yellow... hemû ji proto-hindûewropî *ǵʰelh₃-.

Bo guherîna *ǵ- ya proto-hindûewropî bi z- di zimanên îranî de, bidin ber: zanîn, zan, zevî...

Ji heman rehî herwiha: zêr.

Hêjayî gotinê ye ku nêzîkiya dengî ya peyva zer li gel hevwateya wê ya tirkî sarı tenê tesedifî ye, peyva tirkî ji zimanê proto-tirkî ye (ne peyveke ji zimanên hindûewropî deynkirî ye).

Çavkanî:

• Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
• Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
• Mackenzie, D. N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press.
• Novák, Ľubomír (2013) Problem of Archaism and Innovation in the Eastern Iranian Languages (PhD dissertation)‎[[1]], Prague: Univerzita Karlova v Praze, filozofická fakulta.
• Расторгуева В. С., Эдельман Д. И. Этимологический словарь иранских языков. [Rastorguyeva V.S., Edelman D.I.: Ferhenga Etîmolojî ya Zimanên Îranî] (bi rûsî) 2000-2011.
• The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
• Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em

Bi zaravayên din

• Soranî: zerd
• Kurdiya başûrî: zerd
• Lekî: zerd
• Hewramî: zerd
• Zazakî: zerd

Werger

• Abaknonî: dulaw
• Abxazî: аҩежь (āʿ°ež̍)
• Afrîkansî: geel → af
• Akadî: 𒅊 (warqu, SIG₇)
• Albanî: verdhë → sq
• Almanî: gelb → de
• Altayiya başûrî: сары (sarï)
• Azerî: sarı → az
• Babariya başûr-rojhilat: laˈlʲal
• Bambarayî: wɔlɔ
• Baskî: hori → eu
• Başkîrî: һары (harï)
• Biatah bidayuhî: siaaʼ
• Bretonî: melen → br
• Bulgarî: жълт → bg (žǎlt)
• Çekî: žlutý → cs
• Çînî: 黄色 → zh (huángsè)
• Çolyanî: páravün
• Çuvaşî: сарă (sară)
• Damariya rojhilat: marˈmar
• Danmarkî: gul → da
• Endonezyayî: kuning → id
• Erebî: أصفر‎ → ar (eșfer)
• Ermenî: դեղին → hy (deġin)
• Esperantoyî: flava → eo
• Estonî: kollane → et
• Farisî: زرد‎ → fa (zerd)
• Ferî: gulur → fo
• Fînî: keltainen → fi
• Fransî: jaune → fr
• Friyolî: zâl
• Frîsî: giel → fy
• Gagawzî: sarı
• Gotî: 𐌲𐌹𐌻𐍅𐍃 (gilws)
• Gujaratî: પીળો → gu (pīḷo)
• Gurcî: ყვითელი (q̇viteli)
• Haîtî: jòn
• Hindî: पीला → hi (peelaa)
• Holendî: geel → nl
• Îbranî: צהוב‎ → he (tsahóv)
• Îdoyî: flava → io
• Îngilîzî: yellow → en
• Înterlîngua: jalne → ia
• Înuîtî: ᖁᖅᓱᖅᑐᖅ (quqsuqtuq)
• Îtalî: giallo → it
• Îzlendî: gulur → is
• Japonî: 黄色 → ja (kiiro), イエロー → ja (ierō)
• Karaçay-balkarî: сары
• Kaskayî: denēstʼī́he
• Katalanî: groc → ca
• Kirgizî: сары → ky (sarı)
• Kînyarwandayî: hondo
• Koreyî: 노랗다 → ko (norata)
• Korsîkayî: giallu → co
• Kotavayî: blafotaf
• Kumikî: сари (sari)
• Latînî: gilvus → la, helvus, flavus → la, luteus → la
• Latviyayî: dzeltens → lv
• Lîtwanî: geltonas → lt
• Luksembûrgî: giel → lb
• Malagasî: vony → mg, mavo → mg
• Malezî: kuning → ms
• Manksî: bwee, buigh
• Maorî: kōwhai → mi
• Mayayiya yukatekî: k’an
• Mecarî: sárga → hu
• Mongolî: шар → mn (šar), шаргал → mn (šargal)
• Nahwatliya klasîk: coztic
• Nganasanî: тодякуо
• Nogayî: сары (sarı)
• Norwecî: gul → no
• Oksîtanî: jaune → oc, rossèl → oc
• Oygurî: سېرىق‎ → ug (sëriq)
• Ozbekî: sariq → uz
• Papyamentoyî: gel, hel
• Peştûyî: ژېړ‎‎ → ps (žeṛ)
• Pîrahayî: biísi
• Polonî: żółty → pl
• Portugalî: amarelo → pt
• Qazaxî: сары → kk (sary)
• Romanyayî: galben → ro
• Rusî: жёлтый → ru (jioltyï)
• Samiya bakurî: fiskat
• Sanskrîtî: हरिद्राभः → sa (haridramaḥ)
• Sirananî: geri
• Sirboxirwatî: žut → sh
• Sirboxirwatî: жут
• Slovakî: žltý → sk
• Slovenî: rumena
• Sonxayî: woole
• Spanî: amarillo → es
• Sûmerî: 𒅊𒅊 (sisi)
• Swêdî: gul → sv
• Şawî: awraɣ
• Şorî: сарыг
• Tacikî: зард → tg (zard)
• Tagalogî: diláw → tl
• Tamîlî: மஞ்சள் → ta (mañcaḷ)
• Tayî: สีเหลือง → th, เหลือง → th (hlʉ̌ʉang)
• Teteriya krîmî: sarı
• Teterî: сары (sarı)
• Tirkî: sarı → tr
• Tirkmenî: sary
• Tobî: choriong
• Tofalarî: сарығ
• Tuvanî: сарыг (sarıg)
• Udmurtî: ӵуж (čuž)
• Ûbîkî: cᵒɑɣᵒɑ́
• Ûrûmî: сары
• Viyetnamî: vàng → vi, hòang
• Walonî: djaene → wa
• Weylsî: melyn → cy
• Xakasî: сарығ (sarığ)
• Yûnaniya kevn: κίτρινος (kítrinos) nêr
• Yûnanî: κίτρινος → el (kítrinos)

Navdêr 1

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zer	zer
Îzafe	zerê	zerên
Çemandî	zerî	zeran
Nîşandera çemandî	wî zerî	wan zeran
Bangkirin	zero	zerino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zerek	zerin
Îzafe	zerekî	zerine
Çemandî	zerekî	zerinan

zer nêr

1. rengê rojê anku tavê, rengê zêrî:

   zerê geş, zerê tarî, zerê vebûyî

   Ew ji zerî hez dike.

Navdêr 2

zer nêr

1. zêr
   • Qûşçiyê şahîn di destê wî di bêazar-i bit
     Bende'ê Baxwey bivêt dê meylê sîm û zer nekit
     Da 'etaya padişahan bê hed û ijmar-i bit — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Jê

• Forma farisî ya peyva zêr e, di kurdî de tenê di klasîkan de hatiye bikaranîn.

Baskî

Cînav

zer

1. çi
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Tirkî

Navdêr

zer

1. (kevnbûyî) zêr
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Etîmolojî

Ji farisî زر‎ (zer, zerr)