Төрегене қатын
| Төрегене қатын | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 1242 — 1246 | ||
| Мұрагері | Күйік хан | |
| Өмірбаяны | ||
| Азаматтығы | Моңғол империясы | |
| Қайтыс болуы | 1246 | |
| Династия | меркіттер | |
| Жұбайы | Үгедей хан | |
| Балалары | Күйік | |
өңдеу  |
||
Төрегене қатын (XII ғасырдың соңы – XIII ғасырдың ортасы) – моңғол ханы Үгедейдің (1229-1241) әйелі, Күйік ханның (1246-1248) анасы, Күйік таққа отырмай тұрып (1242 – 1246) билік жүргізген.
Шығу тегі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Төрегене, «Құпия шежіре» бойынша, удуит меркіттердің көсемі Тоқта бектің үлкен ұлы Худудың қызы болған. 1204 жылдың күзінде Тоқта бек Темучиннен жеңіліп, ұлдары Худу, Шылауынмен қашып кетті. Темүжін басқа меркіттердің арасында тұтқынға түскен Төрегенені ұлы Үгедейге әйелдікке береді.
Рашид ад-Дин оның шығу тегі туралы екі оқиғаны баяндайды. Біріншісі, Төрегене хаас-меркіттердің басшысы Дайыр-Усунның әйелі болған, ал ол қайтыс болғаннан кейін Үгедейдің әйелі болған. Тағы бір әңгімеге қарағанда, ол Тоқта бектің үш ұлының бірінің әйелі болған. Шабуылдан кейін тұтқынға түскен Төрегенені Үгедей күшпен алды. Ең ықтимал нұсқа бойынша (Син Юань ши) ол Тоқта бектің үлкен ұлы Худудың әйелі болған және меркіттерді жаулап алғаннан кейін оны Темучин Үгедейге берген.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Рашид ад-Дин. Сборник летописей / Перевод с персидского Ю. П. Верховского, редакция профессора И. П. Петрушевского. — М., Л.: Издательство АН СССР, 1960. — Т. 2.
- Мэн-да бэй-лу («Полное описание монголо-татар»). Прим. 202 / Перевод Н. Ц. Мункуева. — М.: Наука, 1975. — 85 с.