Сегрегация

Сегрегация (латынша segregatio — бөлу)

1. магма есебінен қалыптасқан таужыныстар арасында қалыптасу уақыты жағынан алғаш түзілген кристалдарды біріктіретін шоғыр;
2. ылғалданған таужыныстар тоңданғанда құрамындағы су тамшыларынан таза мұз кристалдарының қалыптасуы;
3. сынама материалдың түйірлерін ірілігіне, тығыздығына және пішініне байланысты жіктеу.

Сегрегация — адамдардың қоғамда әлеуметтік статустарының айырым белгісі бойынша санаттарға бөлінуі; мұндай топтар арасындағы байланыстарға ішінара не толық тыйым салынып, өмірлік қарекет салаларының шектелуі талап етіледі. Мұндай бөліну әлеуметтік нормаларда, жүріс-тұрыс стереотиптерінде, қоғамдық институттарында орнығады, символикамен кодталып, баса көрсетіледі (ерекшелік белгілері, киім, табу, дәстүрлер, жоралар). Қоғам тарихи сегрегацияның әр алуан түрлерінің көп болғанын көрсетеді. Сегрегацияның негізі адамдардың арасында нақты бар, ерекше түрде ұғынылған айырмашылықтар болуы мүмкін: жыныс — жыныстық сегрегация, жас — жасқа қарайғы сегрегация, антропологиялық тип — нәсілдік сегрегация, этностық катыстылық — ұлттық сегрегация. Оған сондай-ақ белгілі бір стратификацияланған топтарға, сословиелерге, касталарға (сословиелік, касталық сегрегация) қатыстылық, діни құпия жораларға қатыстылық негіз болуы мүмкін. Әлеуметтік қауымдастық деңгейінде идеологияда, саясатта, этикетте көрінеді. Тұлғааралық қатынастар деңгейінде сегрегация басқа санаттың адамдарын және өзін-өзі ұғынудағы әлеуметтік ұстанымдар мен стереотиптер түрінде болады. Сегрегация уақытша сипатта болуы мүмкін, мысалы, жасөспірімдердің инициация ғұрыптары кезінде өзінің бұрынғы тобынан ажырап жаңа топқа қосыла қоймаған кезінде олар әлеуметтік статусынан айырылып, қоғамнан тыс қалғандай болды. Бұл мәжбүрлік оқшаулану олардың өмірінде бетбұрыс кезең болып, оның тұлғалық құрылымына әсері болуы мүмкін.