Галата мұнарасы

Галата мұнарасы
	Галата мұнарасы
	түр. Galata Kulesi
Жалпы мәлімет
Түрі	мұнара
Сәулет стилі	Роман стилі
Қолданылуы	бақылау алаңы, мұражай
Мекен жайы	Бейоглу ауданы
Орналасқан қала	Ыстанбұл
Мемлекет	Түркия
Құрылысы басталды	1348
Құрылысы аяқталды	1349
Жөнделген уақыты	1450, 1791, 1832, 1875, 1964-1967
Биіктігі
Биіктігі	67
Төбесі	конустық шатыр
Техникалық сипаттамасы
Диаметрі	іші-8,95 м, сырты-16,45 м.
Қабаттар саны	11
Лифтілер	2
Дизайны мен құрылымы
Сәулетшісі	Коксал Анадол (1965)
Сәулет фирмасы	Pekerler Construction (1999-2000), ES Construction (2020)

Галата мұнарасы (түр. Galata Kulesi) — Ыстанбұлдың ең танымал көрнекті орындарының бірі. Ол қаланың еуропалық бөлігінде, Бейоглу ауданында, Истиклал көшесінің соңында орналасқан. Оны қаланың орталық бөлігінің барлық дерлік нүктелерінен көруге болады. Мұнараның биіктігі 67 метр, диаметрі — 9 метр, теңіз деңгейінен биіктігі — 140 метр. Бұл тек тарихи ескерткіш қана емес, сонымен бірге Ыстанбұлға және оның айналасына керемет көрініс ұсынатын керемет бақылау алаңы.^[1]

Галата мұнарасының тарихы

Кезінде мұнара орнында VI ғасырда салынған шамшырақ болған. Генуялықтар бұл жерді Византиядан тартып алып, өз колонияларын құрғаннан кейін 1341 жылы оның айналасына қорғаныс қабырғаларын тұрғыза бастайды. 1348-1349 жылдары төбенің үстінде осы күнге дейін жеткен мұнараны тұрғызады^[2]. Тарихи тұрғыдан Осман империясымен дипломатиялық қарым-қатынасты сақтаған шет мемлекеттердің елшілері өз резиденцияларын осында тұрғызды. Елшілер сарайларынан кейін Галата мұнарасының жанындағы төбеде түрік дворяндарының сәнді сарайлары, ойын-сауық орындары мен сәнді дүкендер пайда болды.

Сұлтан Мурад III кезінде Галата мұнарасының жоғарғы жағына обсерватория орналастырылып, ғимараттың төменгі қабаттары түрме ретінде пайдаланылды. Кейін бұл жерде өрт және тәртіпсіздік ошақтарының пайда болуын қадағалай алатындай тұрақты кезекшілік ұйымдастырылды. Олар өртті байқаған кезде, үлкен барабанға соғып, қала тұрғындарына бұл туралы хабарлаған.

Содан кейін мұнара Хезарфен Кулеси деген жаңа атау алды. Бұл батыл түрік және ізденімпаз ғалым Хезарфен Ахмет Челеби — Босфор бұғазы арқылы өз қолымен жасалған жасанды қанаттармен ұшуды жүзеге асырғаннан кейін болды. 1632 жылы ол Галата мұнарасының жоғарғы платформасынан секіріп, қолайлы желдің екпіні арқасында теңіз бұғазынан өтіп, Босфордың қарсы бетіне, Доганджилар алаңына аман-есен қонды.

Өзінің тарихында Галата мұнарасы бірнеше рет қайта жаңартылды. Бұл бірінші рет империяны Фатих деген атпен тарихқа енген Мехмед II жеңімпаз басқарған кезде болды. Мұнара XV ғасырдың ортасында, билеушінің әскерлері Константинопольді басып алғаннан кейін қалпына келтірілді. Сұлтан ғимараттың күмбезін қайта жасауға бұйрық берді, ол содан кейін 6,8 м-ге төмендеді.

1791 жылы қайта қалпына келтіру жұмыстарынан кейін Галата мұнарасы тағы 45 метрге дейін төмендеді. 1832 жылы ғимараттың жоғары жағына бақылау алаңы жасаынды. Ал 43 жылдан кейін тағы құрылыс жұмыстары жүргізіліп, мұнара заманауи ерекшеліктерге ие болды. Тарихи ескерткішті қайта қалпына келтіруді соңғы рет қала билігі 1964 - 1967 жылдар аралығында жүргізді. Ғимарат конустық шатырмен жабылып, ішіне лифтілер орнатылды. Осы кезден бастап келушілерге таңдау болды. Галата мұнарасының басына тез көтерілгісі келетіндер лифтілерді пайдаланады. Неғұрлым шыдамды және физикалық күшті адамдар ежелгі спиральды баспалдақтың тас баспалдақтарына көтерілуді таңдады.^[3]

Галата мұнарасынан көрініс

Галата мұнарасындағы бақылау алаңы дөңгелек мұнараны толығымен айналып өтеді, сондықтан көрініс 140 метр биіктіктен барлық бағытта ашылады. Осы жерден Босфор бұғазы мен оның артында орналасқан Ыстанбұлдың Азиялық бөлігі көрінеді. Екінші жағынан, Алтын Мүйіз (Золотой рог) шығанағы көрінеді. Бақылау алаңынан қаланың негізгі су жолдарының түйіскен жерін, сондай-ақ олардың Мәрмәр теңізімен байланысқан жерін, екі әдемі көпір — Ататүрік көпірі және Галата көпірін көруге болады. Бұғаздың арғы жағында ескі қаланың ғимараттары көрінеді, сонымен қатар, солтүстікке қараған кезде Ыстанбұлдың жаңа кварталдарын көруге болады.^[4]