13-may
Búgin ilmek-jabısqıshtıń (застежка-липучка) tuwılǵan kúni. Ilmek-jabısqısh adam turmısına jedel engizilgeni sonshelli, kiyimlerdi tigiwde sátli qollanılıp, ásirese ayaq kiyimler hám sport kiyimlerinde ushıratamız. Ilmek-jabısqıshtı ásirese baw baylaǵandı unatpaytuǵın balalar jaqsı kóredi, onıń járdeminde ayaq kiyimdi tez kiyiwge boladı. Ilgek-jabısqıshtı shveycariyalıq injener Jorje de Mestral oylap taptı, ol bazıda Velcro dep te ataladı. Jańalıq ashıwshıǵa bunday ideya 1941 jılı kelgen. Biraq onı ámelge asırıw ushın jıllar dawamında tájiriybe islewge tuwra keldi. Mestral óz jańalıǵın 1955 jılı patentlestirdi.
| ← May → | ||||||
| Dú | Si | Sá | Pi | Ju | She | Ek |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | ||
| 2024-jıl | ||||||
Búgin dúnyanıń kóplegen ellerinde «Miyweli kokteyller» kúni belgilenbekte. Bul kúni kóplegen sawda orınlarında miyweden tayarlanǵan kokteyllerdi satıladı.
Búgin 13-may Samoa (Samoa) mámleketinde Analar bayramı belgilenbekte.
13-may kúni dúnya júzinde «Milliy lalagúller» kúni bayramlanadı. Bul waqıtta dúnya ellerinde Lala máwsimi baslanadı eken. Esletip ótemiz bul bayram 2012-jıldan baslap dúnyanıń kóplegen mámleketlerinde belgilenbekte. Bul kúni 200 mıńnan aslam lalagúllerdi kópshilikke biypul tarqatadı.
Búgin 13-may Gollandiyada ǵalabalıq Velosiped aydaw kúni. Velosiped aydawdı jaqsı kóriwshi gollandlar bul kúni velosipedte qalanı aylanıp dem aladı. Usı orında qızıqlı derek, Gollandiya xalqınıń hár bir shańaraǵında keminde bir velosiped bar eken.
Búgin sonday-aq xalıqaralıq xumus kúni belgilenedi. Xumus - Jaqın Shıǵıs mámleketlerinde noqat pyuresinen tayarlanatuǵın ataqlı taǵam túri.
13 mayda dúnyada bolǵan waqıyalar:
1754-jıl 13-may kúni imperator Elizaveta Petrovnanıń pármanı menen Rossiyada birinshi bank shólkemlestirilgen kún. Yaǵnıy bul kúnnen keyin 18-ásirdiń birinshi yarımında Rossiyada bank jumısları anaǵurlım rawajlana basladı.
1647-jılı Chili respublikasınıń paytaxtı Santyagoda kúshli jer silkinisi bolıp, bunıń aqıbetinde qala pútkilley wayran boldı.
1777-jıl 13-may kúni Venada universitet kitapxanası ashıldı.
1830-jılı Kolumbiya quramınan bólinip shıqqan Эkvador óz ǵáressizligin járiyaladı.
1888-jıl Braziliyada qullıq biykar qılınǵan kún retinde tariyx betlerinde qaldı.
1895-jılı 13-mayda Chili futbol federaciyası shólkemlestirildi.
1895-jıl Amerika Qurama shtatınıń ataqlı alımı Nokola Teslanıń laboratoriyası janıp ketti. Bunıń aqıbetinde kóplegen tájiriybe jumısları hám izertlewler, qoljazbalar janıp kúl boldı.
Al 1927-jılı 13-mayda Kievte «Dinamo Kiev» futbol klubına tiykar salındı.
1930 jılı sońǵı jabayı qaltalı qasqır óltirildi;
1950-jılı Angliyanıń Silverstoun qalasında dúnyada birinshi ret «Formula-1» avto-chempionatınıń birinshi jarısları ótkerilgen kún retinde bul kún tariyx betlerinde qaldı. Esletip ótemiz, Jarısta italiyalı avtoshabandoz Juzeppe Farina Formula-1 diń birinshi chempionı boldı.
1960-jılı – Maks Эyzelin basshılıǵındaǵı shveycariyalı alpinistler Nepaldaǵı biyikligi jaǵınan dúnyada toǵızınshı orında turatuǵın quramalı tawǵa shıǵıp tariyx betlerinde qaldı.
1991 jılı Apple korporaciyası Macintosh System 7.0 di satıwǵa shıǵardı.
2016-jıl 13-may kúni Álisher Nawayı atındaǵı Tashkent mámleketlik ózbek tili hám ádebiyatı universiteti shólkemlestirilgen kún.
13 mayda dúnyaǵa kelgen ataqlı tulǵalar:
1923 jılı kompozitor, “Соломенная шляпка” hám “Белое солнце пустыни” sıyaqlı filmlerge muzika jazǵan Isaak Shvarc dúnyaǵa keldi;
1939 jılı amerikalı aktyor hám prodyuser Xarvi Keytel dúnyaǵa keldi;
1964 jılı rossiyalı pop qosıqshı Masha Rasputina dúnyaǵa keldi;
1986 jılı Belorussiya elinen shıqqan norvegiyalı qosıqshı hám skripkashı Aleksandr Rıybak dúnyaǵa keldi. Ol “Evrovidenie-2009” qosıq tańlawında jeńiske erisken.
1966 jılı qazaqstanlı kompozitor Qaldıbek Qurmanáli dúnyaǵa keldi.
https://nationaldaycalendar.com/days-2/national-fruit-cocktail-day-may-13-2/