გიგანტური მადაგასკარული გუგული

გიგანტური მადაგასკარული გუგული
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	ცხოველები
ტიპი:	ქორდიანები
კლასი:	ფრინველები
რიგი:	გუგულისნაირნი
ოჯახი:	გუგულისებრნი
გვარი:	მადაგასკარული გუგული
სახეობა:	გიგანტური მადაგასკარული გუგული
ლათინური სახელი
	Coua gigas (Boddaert, 1783)
დაცვის სტატუსი
	ყველაზე ნაკლები საფრთხის ქვეშ; IUCN 3.1 Least Concern : 22684148
ITIS	554738
EOL	1047936
FW	373489

გიგანტური მადაგასკარული გუგული (ლათ. Coua gigas) — ფრინველი გუგულისებრთა ოჯახისა, მადაგასკარის ენდემი.

აღწერა

მისი სხეულის სიგრძე 58–62 სანტიმეტრს შეადგენს. დედალ-მამალი ერთმანეთისაგან არ განსხვავდება. თავის უკანა მხარე მუქი ყავისფერია; კეფა, ზურგი და ფრთები ზეთისხილისფერ-რუხია, დაჰკრავს ბრინჯაოსფერი ბზინვარება. ბოლო მბზინავი შავია. მის გარეგან ბუმბულებს თეთრი წვეროები აქვთ. ქვედა მხარე, ყელი და მკერდის ზედა ნაწილი თეთრია. მუცელი წითელ-მურადან შავ ფრამდეა. ბოლოს ქვედა მხარეც შავია. თვალის გარშემო არსებული შიშველი მონაკვეთი სამფეროვანია: ზემო ნაწილი ღია მომწვანო-მოცისფროა, ქვემო და თვალებს უკან ვარდისფერიდან იასამნისფრამდეა, ხოლო თვალებს წინ — რუხ-ცისფერი. სახის შიშველი მონაკვეთი კანტშემოვლებულია შავი ბუმბულით. ნისკარტი და ფეხები შავია.

ახალგაზრდა ფრინველის შეფერილობა მეტად მქრქალი და ნაკლებად კაშკაშაა. ფრთის მფარავი ბუმბული ზეთისხილისფერ-რუხია, აყრია ჩალისფერი ლაქები. მომქნევი ბუმბულიც ზეთისხილისფერ-რუხია, ხოლო მისი დაბოლოებები — ჩალისფერი. კუდი მცირედ კაშკაშაა, ვიდრე უფროსი ფრინველებისა. კანის შიშველი კანი მქრქალ-ლურჯია. ნისკარტი ღია.

ხმოვანება

ძახილი შეიძლება შედგებოდეს ღრმა ხმებისაგან „ვო-ვოკ-ვოკ“, ხორხისმიერი ხმისაგან „აიო-ევ“, რეზონანსულისაგან „კოოკოოკოოკოოგოგო“ და მოკლე ღრუტუნისგან.

გავრცელება

გიგანტური მადაგასკარული გუგული გავრცელებულია კუნძულის სამხრეთ და დასავლეთ ნაწილში, ჩრდილოეთში მდინარე ბეციბუკამდე. საკმაოდ ხშირად გვხვდება ეკლიან ტყეებში, უფრო ხშირად თავისი არეალის დასავლეთში, იშვიათად — სამხრეთში.

მადაგასკარული გუგული ბინადრობს მშრალ ტყეებში, კირით მდიდარი რაიონების არაკულტივირებულ მიწებზე, ქვიშის გრუნტის არაკულტივირებულ, მცენარეულობაგაზრდილ მიწებსა და ტყეებში, და აგრეთვე დიდხეებიან სანაპირო ტყეებში და მწირე ქვეტყეებში. ტყეებში, სადაც ნიადაგში ლატერიტის შემცველობაა, გიგანტური გუგული არ გვხვდება. ვერტიკალურად ადის ზღვის დონიდან 1250 მეტრ სიმაღლემდე.

გამრავლება

ბუდობა ოქტომბრის ბოლოდან დეკემბრამდე პერიოდში იცის. კვერცხდება ნოემბერში და დეკემბერში მიმდინარეობს, ახალი თაობა იანვრიდან შეინიშნება. დედალ-მამალი ჯამის ფორმის ბუდეს ერთად აშენებს. იგი აგებულია ტოტებით, ფესვებითა და დიდი ფოთლებით მიწიდან 3–10 მეტრის სიმაღლეზე, აკაციისა და თამარინდის ბარდებში; ძირი ამოფენილია ფოთლებით. ჩვეულებრივ იგი ლიანის ხშირ მცენარეულობაშია დამალული. ბუდე ზომებით 25–40 სმ-ია, სიმაღლეში 25 სმ-მდე. დედალი დებს 3 მქრქალ-თეთრ კვერცხს, ზომებით 43,5 × 32 მმ. ბუდობის პერიოდის ხანგრძლივობა უცნობია.

კვება

გიგანტური მადაგასკარული გუგული საკვებს უპირატესად მიწაზე ეძებს. იგი დარბის ტყის საგებელზე და ფოთლებში ეძებს მწერებსა და სხვა უხერხემლოებს. ნადავლის ძიებისას გადაადგილდება მკვირცხლად და მახვილი კუთხით ანაზდად იცვლის მიმართულებას. ხეებიდან ფეხის კვრით ხტება ჰაერში და იჭერს თავის საკბილოს ფრენისას. დილით ადრე იგი მიწაზე მზის სხივებს ეფიცხება, ფრთებს შლის და ფრთება.

რაციონი შედგება მწერებისგან და სხვა მიწის უხერხემლოებისგან, მათ შორის მრავალფეხებისაგან, ხოჭოებისაგან, ჭიანჭველებისაგან, ბუზებისაგან, პეპლის მატლებისაგან, კუტკალიებისაგან და მცირე ქვეწარმავლებისაგან.

ლიტერატურა

Robert B. Payne: The Cuckoos. Bird Families of the World. Volume 15, Oxford University Press, 2005 ISBN 0-19-850213-3
Steven M. Goodman et al.: The birds of southeastern Madagascar. In: Fieldiana. Zoology. New Series, No. 87. Field Museum of Natural History, 1997