აპალაჩის პლატო
| აპალაჩის პლატო | |
|---|---|
 აპალაჩების ზონა | |
| კოორდინატები: 40° ჩ. გ. 78° დ. გ. / 40° ჩ. გ. 78° დ. გ. | |
| ქვეყანა |  აშშ
|
| სიმაღლე | 150–1500 მ |
  | |
აპალაჩის პლატო (ინგლ. Appalachian Plateau) — დანაწევრებული პლატო აშშ-ში.[1] ჩრდილოეთით ესაზღვრება ადირონდაკის მთები, სამხრეთით მექსიკისპირა დაბლობი, დასავლეთით ცენტრალური ვაკეები, ხოლო აღმოსავლეთით რიჯ-ენდ-ვალის რეგიონი. აშშ-ის ფიზიკურ-გეოგრაფიული დარაიონების თვალსაზრისით, წარმოადგენს აპალაჩების პლატოს პროვინციას, რომელიც შედის აპალაჩების მთიანეთის რეგიონის შემადგენლობაში. ადმინისტრაციულად ვრცელდება ნიუ-იორკის, პენსილვანიის, ოჰაიოს, მერილენდის, დასავლეთი ვირჯინიის, ვირჯინიის, კენტუკის, ტენესის, ალაბამისა და ჯორჯიის შტატების ტერიტორიაზე. მისი სამხრეთი ნაწილი ცნობილია კამბერლენდის პლატოს სახელწოდებით.[2]
ინტენსიურადაა დანაწევრებული ოჰაიოს სისტემის მდინარეებით. პლატოს უმაღლესი ნაწილია აღმოსავლეთი კიდე. პენსილვანიაში სიმაღლე იცვლება 530–900 მ ფარგლებში და დასავლეთ ვირჯინიაში მატულობს თითქმის 1500 მ-მდე. დასავლეთი ვირჯინიიდან ტენესიმდე სიმაღლე იკლებს 900 მ-მდე და ალაბამაში ეს ნიშნული 300 მ-მდეა. პლატოს დასავლეთ მხარეს, კერძოდ, ოჰაიოში სიმაღლე 175 მ-ს აღწევს და დაახლოებით 600 მ-მდე მატულობს კენტუკიში. ჩრდილო-დასავლეთ ალაბამაში სიმაღლე იკლებს 150 მ-მდე.[3]
აპალაჩის პლატო ოდნავაა დახრილი ჩრდილო-დასავლეთისაკენ, რის გამოც იგი აღმოსავლეთ მხარესთან შედარებით მაღალია. აპალაჩის პლატო ჩამოყალიბდა პალეოზოურში. აგებულია კამბრიუმამდელი ქანებით, რომლებიც გადაფარებულია პალეოზოური ასაკის დანალექი ქანებით, — ქვიშაქვებით, თიხაფიქლებით, კირქვებითა და კონგლომერატებით.[3] აპალაჩის პლატოზე, განსაკუთრებით მისისიპური ჩესტერის სექციის კარბონატულ ქანებში ფართოდაა გავრცელებული კარსტი.[4]
პლატოს ამგებელი ქანების ფენები თითქმის ჰორიზონტალურია; ანთრაციტისა და ქვანახშირის მოპოვება დრიფტული წესით მიმდინარეობს. აპალაჩის ქვანახშირის საბადო უდიდესია აშშ-ში. სხვა მნიშვნელოვანი წიაღისეულებიდან მოიპოვება ნავთობი, ბუნებრივი აირი, რკინის მადანი და კირქვა. მის ფარგლებშია რამდენიმე ეროვნული პარკი და ტყე.[5]
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Dylik, Jan. Geomorphological section and Symposium on Marginal Glacial Forms and Deposits. 1963
- ↑ Deaver, Brenda G.; Smith, Jo Anna; Duncan, Howard Ray. Hiking the Big South Fork. 1999
- ↑ 3.0 3.1 Soil Information for Environmental Modeling and Ecosystem Management
- ↑ Robert D. Hatcher, Jr.; William A. Thomas; George W. Viele. The Appalachian-Ouachita Orogen in the United States, 1989
- ↑ Appalachian Plateau, plateau, United States| Encyclopedia Britannica www.britannica.com
