Marco Polo
Marco Polo (15. september 1254 – 8. janúar 1324) var feneyskur kaupmaður og landkönnuður sem var, ásamt föður sínum Niccolò og frænda Maffeo, fyrstur Vesturlandabúa til að ferðast til Kína eftir Silkiveginum og heimsækja stórkaninn Kúblaí Kan sem þá ríkti yfir Kína. Um ferðir hans var skrifuð bókin Il Milione (dregið af auknefni Polo-feðga í Feneyjum eftir einum forföður þeirra, Emilione) eftir frásögn hans sjálfs sem hann hafði fyrir Rustichello da Pisa þar sem þeir sátu saman í fangelsi í Genúa 1298-1299.
Æviágrip
[breyta | breyta frumkóða]Þegar Marco Polo var strákur lést móðir hans og ólst hann upp hjá ættingjum sínum. Þar hlaut hann góða menntun. Marco lærði viðskipti, um erlenda gjaldmiðla og skipaflutninga. Hann lærði litla sem enga latínu. Marco hitti ekki föður sinn Niccolò fyrr en hann var orðinn stálpaður drengur eða 15 ára gamall. Niccólo Polo og bróðir hans Maffeo höfðu farið í verslunarleiðangur til Krímskaga þegar móðir Marco var ófrísk. Ferðin tók lengri tíma en áætlað var þar sem þeir höfðu einnig farið til Peking í Kína og snéru ekki heim fyrr en 1269 eða fimmtán árum eftir að lagt var af stað.
Marco Polo ferðaðist til Kína þegar hann var 17 ára þá með föður sínum Niccolò og frænda Maffeo Polo. Þessi leiðangur tók 24 ár, bara ferðin til Kína tók þrjú og hálft ár.
Þeir dvöldu í 16 ár við hirð Kúblai Khan. Marco var fljótur að tileinka sér siði og mál innfæddra og var hann tekinn í þjónustu keisarans. Á hans vegum ferðaðist Marco til fjarlægra landa og fór um slóðir sem Evrópumönnum voru enn ókunnar, m.a. til Norður- og Suður Kína, Indlands, Tíbet, Búrma og Síberíu.
Feneyingarnir gerðu það gott í Kína og urðu nokkuð ríkir. Þeir vildu þó snúa heim þar sem Kúblai Khan var orðinn gamall og þeir voru smeykir við stöðuna þegar nýr keisari tæki við. Það tók góðan tíma að fá brottfararleyfi frá Kína en loks tókst það þegar þeir þurftu að fylgja mongólskri prinsessu til Persíu. Fjórtán skip lögðu af frá Suður-Kína. Þegar prinsessan var komin á áfangastað héldu þeir heim á leið. Ferðin tók þá 3 ár með hléum. Heimkoman til Feneyja var árið 1295 og höfðu þeir ýmsan verðmætan varning með sér. Ferðin var rúmlega 24.000 km löng.
Stuttu eftir heimkomuna var Marco Polo handtekinn í sjóorustu en Feneyingar og Genúamenn deildu um yfirráð yfir Miðjarðarhafinu. Marco Polo var fangelsaður. Í fangelsinu kynntist hann manni að nafni Rustichello en hann skráði niður frásagnir af ævintýraförinni til Austurlanda. Marco Polo sat 1 ár í fangelsi og kom bókin Il milione út stuttu eftir að hann var látinn laus.
Marco Polo var hvorki fyrsti né eini Evrópumaðurinn sem ferðaðist til Austurlanda en hann var sá fyrsti sem skyldi eftir sig nákvæmar ritaðar heimildir.
Mörgum funndust sögurnar vera ýkjukenndar enda margt framandi sem Marco sagði frá og var því lyginni líkast. Upprunanlegt eintak af bókinni hefur ekki varðveist en bókin hefur þó verið þýdd og afrituð í meira en 100 útgáfum. Eitthvað hefur þá skolast til úr bókinni eða verið bætt við hana.
Bókin varð vinsæl og var hvatning fyrir næstu kynslóðir landkönnuða. Má þar nefna Hinrik sæfara sem var upphafsmaður að því að kanna suðurströnd Afríku.
Andlát
[breyta | breyta frumkóða]Marco Polo bjó það sem eftir var ævinnar í Feneyjum og vann sem kaupmaður. Marco Polo lést sjötugur að aldri árið 1324.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Fyrirmynd greinarinnar var „Marco Polo“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 1. desember 2017.
- Emilía Dagný Sveinbjörnsdóttir. (5, apríl). Hver var Marco Polo og hversu langt ferðaðist hann. Vísindavefurinn. Sótt 1. desember 2017 af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=57937
