Blásólir
 Garðablásól Meconopsis betonicifolia
| ||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Einkennistegund | ||||||||||||
| Meconopsis regia G.Taylor (typ. cons.)[1] |
Blásólir (fræðiheiti: Meconopsis[2]) er ættkvísl með tæplega 100 tegundir jurta ættuðum frá Asíu (Kína, Bútan, Myanmar, Nepal, Pakistan, Indland, Bangladesh).[3] Fjöldi tegunda er á reiki, en margar tegundanna blandast auðveldlega og eru frá óaðgengilegum svæðum auk þess að nokkur fjöldi tegunda deyr eftir blómgun, sem getur valdið vandræðum við að viðhalda þeim í grasagörðum.
Þær eru vinsælar í görðum vegna stórra blómanna og oft skærra litanna, en það er helst garðablásól og áþekkar fjölærar tegundir. Þær eru flestar frá hátt í Himalajafjöllum og þrífast því sumar betur á Íslandi en víða annarsstaðar.
Upphaflega var ættkvíslin stofnuð með aðeins eina tegund; gulsól (Meconopsis cambrica), sem var þá um leið einkennistegund ættkvíslarinnar.[4] Nýlegar erfðagreiningar hafa nú leitt í ljós að sú tegund á fremur heima undir venjulegum valmúum (Papaver) undir heitinu Papaver cambricum.[5] Vanalega er þá ættkvíslarnafnið þá lagt niður, en vegna þess hve það hefur orðið fast í sessi, þá var kóngablásól látin vera einkennistegund í staðinn.[6][1] Ekki er þó enn bitið úr nálinni með flokkunina, því sumir grasafræðingar leggja til að færa ættkvíslina í heild sinni undir Papaver, en skyldleiki tegunda valmúa virðiust liggja sitt hvoru megin við blásólir.[7]
Tegundir og skifting
[breyta | breyta frumkóða]Xiao og Simpson skiftu Meconopsis í fjórar deildir 2017 eftir erfðarannsóknir, auk þess færðu þeir Meconopsis sect. Eucathcartia (Clade V) í ættkvíslina Cathcartia.[8]
- Meconopsis sect. Meconopsis
- Meconopsis autumnalis P.A.Egan
- Meconopsis chankheliensis Grey-Wilson
- Meconopsis dhwojii G.Taylor - Mánagulsól
- Meconopsis discigera Prain
- Meconopsis ganeshensis Grey-Wilson
- Meconopsis gracilipes G.Taylor
- Meconopsis manasluensis P A.Egan
- Meconopsis napaulensis DC. - Silkiblásól
- Meconopsis paniculata Prain - Engjagulsól
- Meconopsis pinnatifolia C.Y.Wu & H.Chuang ex L.H.Zhou
- Meconopsis regia G.Taylor - Kóngablásól
- Meconopsis robusta Hook.f. & Thomson - Vætublásól
- Meconopsis simikotensis Grey-Wilson
- Meconopsis staintonii Grey-Wilson
- Meconopsis superba King ex Prain - Keisarablásól
- Meconopsis taylorii L.H.J.Williams
- Meconopsis tibetica Grey-Wilson
- Meconopsis torquata Prain
- Meconopsis violacea Kingdon-Ward
- Meconopsis wallichii Hook.
- Meconopsis wilsonii Grey-Wilson
- Meconopsis sect. Aculeatae Fedde
- Meconopsis aculeata Royle - Himalajablásól
- Meconopsis bikramii Aswal (vafasöm staðsetning)
- Meconopsis concinna Prain
- Meconopsis delavayi Franch. Ex Prain
- Meconopsis forrestii Prain
- Meconopsis georgei G.Taylor
- Meconopsis henrici Bureau & Franch.
- Meconopsis horridula Hook.f. & Thomson - Þyrniblásól
- Meconopsis impedita Prain
- Meconopsis lancifolia Franch.
- Meconopsis latifolia Prain - Heiðblásól
- Meconopsis muscicola Tosh.Yoshida, H.Sun & Boufford
- Meconopsis neglecta G.Taylor
- Meconopsis pseudovenusta G.Taylor
- Meconopsis pulchella Tosh.Yoshida, H.Sun & Bouford
- Meconopsis venusta Prain
- Meconopsis yaoshanensis Tosh.Yoshida, H.Sun & Boufford
- Meconopsis sect. Primulinae Fedde
- Meconopsis argemonantha Prain
- Meconopsis bella Prain
- Meconopsis florindae Kingdon-Ward
- Meconopsis lyrata (H.A.Cummins & Prain) Fedde
- Meconopsis primulina Prain
- Meconopsis sinuata Prain
- Meconopsis wumungensis K.M.Feng
- Meconopsis zang-nanensis L.H.Zhou
- Meconopsis sect. Grandes Fedde
- Meconopsis betonicifolia Franch. - Garðablásól
- Meconopsis biloba L.Z.An, Shu Y.Chen & Y.S.Lian
- Meconopsis grandis Prain - Fagurblásól
- Meconopsis integrifolia (Maxim.) Franch. - Tíbetblásól
- Meconopsis punicea Maxim.
- Meconopsis quintuplinervia Regel - Fjallablásól
- Meconopsis simplicifolia (D.Don) Walp. - Brekkublásól
- Meconopsis sherriffii G.Taylor
Eftirfarandi tegundum var lýst eftir flokkun Xiao og Simpson:[9]
- Meconopsis gakyidiana Tosh.Yoshida, Yangzom & D.G.Long
Xiao og Simpson settu fjórar fyrrum Meconopsis tegundir í ættkvíslina Cathcartia:[8]
- Cathcartia chelidonifolia (Bureau & Franch.) Grey-Wilson = Meconopsis chelidoniifolia Bureau & Franch.
- Cathcartia oliveriana (Franch. ex Prain) Grey-Wilson = Meconopsis oliveriana Franch. ex Prain
- Cathcartia smithiana Hand.-Mazz. = Meconopsis smithiana (Hand.-Mazz.) G.Taylor ex Hand.-Mazz.
- Cathcartia villosa Hook.f. = Meconopsis villosa (Hook.f.) G.Taylor - Hærugulsól
Eftirfarandi blendingar eru í ræktun:
- Meconopsis × beamishii - Mánasól (M. grandis × M. integrifolia)
- Meconopsis × musgravei - Snæsól (M. baileyi × M. superba)
- Meconopsis × sarsonii - Stjörnugulsól (M. baileyi × M. integrifolia)
- Meconopsis × sheldonii - Glæsiblásól (M. baileyi × M. grandis)
- Meconopsis × kongboensis - (M. simplicifolia × M. sulphurea)
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]http://meconopsisworld.blogspot.com/
https://themeconopsisgroup.org/
Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Meconopsis Vig.“. The International Plant Names Index. Sótt 31. janúar 2021.
- ↑ „Meconopsis Vig. | COL“. www.catalogueoflife.org. Sótt 23. janúar 2024.
- ↑ „Meconopsis Vig. | Plants of the World Online | Kew Science“. Plants of the World Online (enska). Sótt 23. janúar 2024.
- ↑ Viguier, L.G.A. (1814). Histoire Naturelle, médicale et économique des Pavots et des Argémones (D.Med. thesis) (franska og latína). University of Montpellier. Sótt 2. febrúar 2021. pp. 48–49.
- ↑ Liu, Yu-Cheng; Liu, Ya-Nan; Yang, Fu-Sheng & Wang, Xiao-Quan (2014). „Molecular Phylogeny of Asian Meconopsis Based on Nuclear Ribosomal and Chloroplast DNA Sequence Data“. PLOS ONE. 9 (8): e104823. Bibcode:2014PLoSO...9j4823L. doi:10.1371/journal.pone.0104823. PMC 4130606. PMID 25118100.
- ↑ Grey-Wilson, Christopher (2012). „Proposal to conserve the name Meconopsis (Papaveraceae) with a conserved type“. Taxon. 61 (2): 473–474. doi:10.1002/tax.612026.
- ↑ „Papaver L.“. Plants of the World Online. Royal Botanic Gardens, Kew. Sótt 2. febrúar 2021.
- ↑ 8,0 8,1 Xiao, Wei & Simpson, Beryl B. (2017). „A New Infrageneric Classification of Meconopsis (Papaveraceae) Based on a Well-supported Molecular Phylogeny“. Systematic Botany. 42 (2): 226–233. doi:10.1600/036364417X695466. S2CID 91152469.
- ↑ Yangzom, Rinchen; Long, David; Yoshida, Toshio (17. janúar 2017). „Dancing Butterflies of the East Himalayas New Meconopsis Species from East Bhutan, Arunachal Pradesh and South Tibet“. Sibbaldia: The International Journal of Botanic Garden Horticulture (14): 69–96. doi:10.24823/Sibbaldia.2016.193.
