Manila
Siudad ti Manila
Lungsod ng Maynila | |
|---|---|
   Agpakanawan manipud iti ngato: buya ti Luek Manila, Monumentto ni Rizal, Katedral ti Manila | |
 Wagayway  Selio | |
| Parbo a nagan: | |
| Pasasao: Linisin at Ikarangal ang Maynila | |
 Mapa ti Metro Manila a mangipakita to lokasion iti Siudad ti Manila | |
.svg)  Siudad ti Manila Mapa ti Filipinas a mangipakita ti lokasion ti Manila | |
| Nagsasabtan: 14°35′45″N 120°58′38″E / 14.5958°N 120.9772°ENagsasabtan: 14°35′45″N 120°58′38″E / 14.5958°N 120.9772°E | |
| Pagilian |  Filipinas |
| Rehion | Nailian a Kapitolio a Rehion |
| Dagiti distrito | Umuna aginggana ti maikanem a distrito iti Manila |
| Dagiti sona ti siudad | 100 |
| Barbaranggay | 897 |
| Pannakabangon | Hunio 10, 1574 |
| Gobierno | |
| • Kita | Mayor–konsilo |
| • Mayor | Alfredo S. Lim (Liberal) |
| • Bise Mayor | Francisco M. Domagoso (Nacionalista) |
| • Pannakabagi | ti siudad |
| • Konsilo | ti siudad |
| Kalawa | |
| • Kapitolio a siudad | 38.55 km2 (14.88 sq mi) |
| • Metro | 638.55 km2 (246.55 sq mi) |
| Kangato | 16.0 m (52.5 ft) |
| Populasion (2020)[3] | |
| • Kapitolio a siudad | 1,846,513 |
| • Densidad | 48,000/km2 (120,000/sq mi) |
| • Urbano | 20,795,000 |
| • Densidad (urbano) | 14,100/km2 (37,000/sq mi) |
| • Metro | 1,846,513 |
| • Densidad (metro) | 2,900/km2 (7,500/sq mi) |
| Nagan dagiti umili | Manilans/Manileños, Taga-Manila |
| Sona ti oras | UTC 08 (PST) |
| Kodigo ti koreo | 0900 aginggana ti 1096 |
| Kodigo ti lugar | 2 |
| Website | www.manila.gov.ph |
Ti Siudad ti Manila (Tagalog: Maynila) ket ti ngulo nga ili ti Filipinas. Masarakan ti ili wenno siudad iti akindaya a playa ti Luek Manila iti akinlaud a paset ti Luzon, iti sungaban ti Karayan a Pasig. Kabeddeng ti Manila dagiti siudad ken il-ili iti Metro Manila, ti Navotas ken Siudad ti Caloocan iti amianan, Siudad ti Quezon iti amianan-a-daya, San Juan ken Siudad ti Mandaluyong iti daya, Siudad ti Makati iti abagatan-a-daya, ken Siudad ti Pasay iti abagatan.
Nagtaud iti "may nilad", Tagalog ti "addaan nilad" ti nagan ti Manila, a mangdakdakamat iti maysa a kita ti natayag a ruot nga agtubtubo idi iti ig-igid ti baybay. Idi maika-16 a siglo, nabukel ti "Maynilad" manipud iti komunidad dagiti Muslim iti ig-igid ti Karayan Pasig a kas sentro ti kolonial a gobierno ti Espania idi inturayanna ti Filipinas iti nasurok a tallo a siglo.
Idi katengngaan ti maika-16 a siglo, ti lugar ti agdama a Manila ket iturturayan ti tallo a rajah wenno daulo ti Muslim a komunidad. Isuda da Rajah Sulayman ken Rajah Matanda a mangiturturay kadagiti komunidad iti abagatan ti Karayan Pasig, ken ni Rajah Lakandula a mangidadaulo kadagiti komunidad iti amianan ti karayan. Ti Manila idi ti kaamiananan a sultanado iti kapuruan. Kaduana dagiti sultanado ti Brunei, Sulu, ken Ternate iti Cavite.
Idi 1570, maysa nga ekspedision dagiti Espaniol nga imbaon ni Miguel López de Legazpi ti nangballaag a parukmaenna ti Manila. Ti talkenna a buyot a ni Martín de Goiti ti dimteng iti Manila manipud iti Cebu a yan idi ti kuartel dagiti Espaniol. Pinadanon dagiti Muslim a Tagalog dagiti ganggannaet; ngem adda sabali a panggep ni Goiti, kaduana ti 300 a soldadosna, rinautda ti Manila ket darasda a pinarmek dagiti katutubo a purok. Dimteng ni Legazpi ket dagiti pasurotna iti sumaruno a tawen ket nakikappiada kadagiti tallo a rajah ket nangbukelda iti maysa a konseho ti siudad nga addaan iti dua a mayor, 12 a konsehal, ken maysa a sekretario. Kangrunaanna, nangaramidda iti napaderan a siudad iti akin-abagatan nga igid ti Karayan Pasig tapno masaluadan ti pagtaengan ken kuartel dagiti Espaniol. Naawagan daytoy a napaderan a siudad iti Intramuros.
Idi Hunio 10, 1574, inikkan ni Ari Felipe II ti Espania ti Manila iti titulo nga Insigne y Siempre Leal Ciudad ("Mabigbigbig ken Naynay a Napudno a Siudad"). Idi 1595, naideklara ti Manila a kas kapitolio ti Filipinas ket nagbalin kas tengnga ti trans-Pasipiko a komersio ti pirak.
Idi 1898, sinakup ti Estados Unidos ti kapuruan, agingga iti 1935. Kabayatan ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat, nadadael ti kaaduan a paset ti siudad. Idi 1975, nabukel ti rehion a Metro Manila ket nairaman ti siudad ti Manila.
Dagiti distrito
[urnosen | urnosen ti taudan]Nabennebenneg ti Manila iti 16 a heograpikal a distrito. Maysa laeng a distrito ti saan a sigud nga ili, ti Puerto aLugar.
Dagiti 8 a distrito iti amianan ti Pasig ket ti Binondo, Quiapo, Sampaloc, San Miguel, San Nicolas, Santa Cruz, Santa Mesa, ken Tondo.
Ti sabali pay a walo a distrito ket ti Ermita, Intramuros, Malate, Paco, Pandacan, Puerto a Lugar, San Andres Bukid, ken Santa Ana. Ti San Andres ket damo a paset ti Santa Ana, ken ti Santa Mesa ket sigud a paset ti Sampaloc.
Amin dagitoy a distrito, malaksid iti Puerto a Lugar, ket addaanda kadagiti kabukbukodanda a simsimbaan. Ti distrito ti Binondo ket isu ti Kainsikan a lugar ti siudad. Ti Tondo ti yan dagiti marigrigat nga umili, idinto a dagiti met distrito ti Ermita ken Malate ti ad-adda a nalatak kadagiti turista ta addadtoy ti adu a panganan, paginuman, pagraragsakan, lima a bituen nga otel, ken dagiri paggatangan.
Addaan ti siudad iti 897 a baranggay kadagiti 16 a distritona.
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Cronin, Ray (Disiembre 7, 1944). "America Has Come a Long Way Since December 7, 1941" [Ti Amerika ket Nakapanen ti Adu a Panagrangrang-ay Manipud idi Disiembre 7, 1941]. Sarasota Herald-Tribune (iti Ingles). p. 8.
- ^ "'Pearl of Orient' Stripped of Food; Manila, Before Pearl Harbor, Had Been Prosperous—Its Harbor One, of Best Focus for Two Attacks Osmeña Succeeded Quezon" ['Perlas iti Daya' Naikkatan kadagiti Makmakan; ti Manila, Sakbay ti Pearl Harbor, Ket Narang-ay idi—Dagiti Pagsangladanna ket maysa Kadagiti Kasayaatan Pakipatengngaan ti Isip para kadagiti Dua a Panagraut ni Osmeña Sinarununa ni Quezon]. New York Times (iti Ingles). Pebrero 5, 1945. Naala idi 2016-08-17.
Manila, modernized and elevated to the status of a metropolis by American engineering skill, was before Pearl Harbor a city of 623,000 population, contained in an area of fourteen square miles.
[Ti Manila, napa-moderno ken naipangato ti kasasaadna iti metropolis babaen ti kalaing ti panaka-inhenniero ti Amerikano, sakbay ti Pearl Harbor ket maysa a siudad kadagiti 623,000 a nagtaeng, iti uneg ti sangapulo ket uppat a kuadrado milia.] - ^ NCR Dagup ti Populasion babaen ti Probinsia, Siudad, Munisipalidad ken Baranggay. Naala idi Hulio 8, 2021 (iti Ingles)
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]Luglugar a kabangibang iti Manila | |
|---|---|
| Dagiti lehislatibo a distrito | | |
|---|---|---|
| Dagiti distrito | ||
| Administratibo a pannakabingbingay | |
|---|---|
| Heograpia | |
| Sapasap | |
|---|---|
| Dagiti nailian a biblioteka | |
| Dadduma | |
