Jump to content

Kazakhstan

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Republika ti Kazakhstan
  • Қазақстан Республикасы  (Kasaho)
  • Республика Казахстан  (Ruso)
Wagayway ti Kazakhstan
Wagayway
Kayarigan ti Kazakhstan
Kayarigan
Nailian a kanta: Менің Қазақстаным
Meniñ Qazaqstanım
Kazakhstanko
Lokasion ti  Kazakhstan  (berde)
Lokasion ti  Kazakhstan  (berde)
KapitolioNur-Sultan
51°10′N 71°26′E / 51.167°N 71.433°E / 51.167; 71.433
Kadakkelan a siudadAlmaty
Opisial a sasao
Grupgrupo ti etniko
(2010)
Nagan dagiti umiliKazakhstani, Taga-Kazakhstan[2]
GobiernoUnitario a dominante a partido a presidensial a republika
Nursultan Nazarbayev
Karim Massimov
LehislaturaParlamento
• Akinngato a kamara
Senado
• Akinbaba a kamara
Mazhilis
Wayawaya manipud iti Kappon ti Sobiet
• Nairangarang
16 Disiembre 1991
• Finalized
25 Disiembre 1991
• Timmipon iti Nagkaykaysa a Pagpagilian
2 Marso 1992
• Agdama a batay-linteg
30 Agosto 1995
Kalawa
• Dagup
2,724,900 km2 (1,052,100 sq mi) (Maika-9)
• Danum (%)
1.7
Populasion
• Karkulo idi Agosto 1, 2015
17,563,300[3] (Maika-62)
• Densidad
5.94/km2 (15.4/sq mi) (Maika-227)
GDP (PPP)Karkulo idi 2014
• Dagup
$420.629-bilion[4] (Maika-43)
• Tunggal maysa a tao
$24,143[4] (Maika-50)
GDP (nominal)Karkulo idi 2014
• Dagup
$225.619-bilion[4] (Maika-50)
• Tunggal maysa a tao
$12,950[4] (Maika-54)
Gini (2013)26.4[5]
ababa
HDI (2014)increase 0.788[6]
nangato · Maika-56
KuartaTenge (₸) (KZT)
Sona ti orasUTC 5[7] (Laud / Daya)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag 7-6xx, 7-7xx
Kodigo ti ISO 3166KZ
TLD ti internet

Ti Kazakhstan (Kasaho: Қазақстан, Qazaqstan), opisial a ti Republika ti Kazakhstan, ket ti pagilian idiay Tengnga nga Asia, ken adda met bassit a partena idiay laud ti Karayan Ural ken isu nga mabalin pay nga adda idiay Europa.[2] Ti Kazakhstan ket isu ti kadakkelan a napalikmutan ti daga a pagilian babaen ti kalawa ti daga ken ti maikasiam a kadakkelan a pagilian iti lubong. Ti teritoriona iti 2,724,900 kuadrado kilometro (1,052,100 sq mi) ket dakdakkel ngem iti amin nga Akinlaud nga Europa.[2][8] Babaen idi 2006, ti Kazakhstan ket nagbalinen a dominante a pagilian iti Tengnga nga Asia babaen ti ekonomia, ken agpatpataud iti 60% iti GDP ti rehion, ken kangrunaan babaen ti industriana iti lana ken gas. Ti pagilian ket adu kadagiti rekurso ti mineral.[9]

Daytoy ket addaan iti pagbeddengan iti (agpakanawan manipud iti amianan) Rusia, Tsina, Kirgistan, Uzbekistan, ken Turkmenistan, ken danumna pay ti dakkel a parte iti Baybay Kaspio. Ti langa ti daga ti Kazakhstan ket mairaman dagiti nadalumpinas a daga, estepa, taiga, dagiti bato a canyon, turturod, dagiti delta, dagiti naabungotan iti niebe a banbantay, ken dagiti desierto. Addaan iti nakarkulo iti 18 a riwriw a tattao manipud idi 2014,[10] ti Kazakhstan ket ti maika-61 iti kaaduan ti populasion a pagilian iti lubong. No maited ti kalawa ti dagana, ti densidad ti populasionna ket maysa kadagiti kabassitan, iti basbassit ngem 6 a tattao iti tunggal maysa a kuadrado kilometro (15 a tattao iti tunggal maysa a sq. mi.). Ti kapitoliona ket ti Nur-Sultan, naiyalis daytoy manipud idiay Almaty idi 1997.

Ti teritorio ti Kazakhstan ket historiko a tinagtagitao babaen dagiti nomadiko a tribu. Daytoy ket nagbaliw idi maika-13 a siglo, idi ni Genghis Khan ket sinakupanna ti pagilian a kas parte ti Imperio ti Mongolia. Kalpasan ti panagsalisal dagiti nagparukma, ti bileg ket kanungpalan a naisubli kadagiti momadiko a tribu. Babaen idi maika-16 a siglo, dagiti Kazakh ket rimmuarda a kas naisangayan a grupo, ken nabingbingay kadagiti tallo a jüz (dagiti sanga ti kaputotan a mangsakop kadagiti naisangayan a teritorio). Dagiti Ruso ket nangrugida a nagabanse diay estepa Kazakh idi maika-18 a siglo, ken babaen idi tengnga timaika-19 a siglo, nominal isuda a nagturturay iti amin a Kazakhstan a kas parte ti Imperio ti Rusia. Kalpasan ti Rebolusion ti Rusia ti 1917 ken ti simmaruno a sibil a gubat, ti teritorio ti Kazakhstan ket naurno-urnos idi kadagiti adu a beses. Idi 1936 daytoy ket iramid idi a Republika ti Sosialista a Sobiet ti Kazakh, ken naikeddeng a kas maysa nga integral a parte ti Kappon ti Sobiet.

Ti Kazakhstan ket isu idi ti naudi kadagiti republika ti Sobiet a nagirangarang iti wayawaya kalpasan ti pannakawaswas ti Kappon ti Sobiet idi 1991. Ti agdama a Presidente, ni Nursultan Nazarbayev, ket isun ti daulo ti pagilian manipud idin, ken naikarakterisado a kas autoritariano, nga addaan iti pakasaritaan ti gobierno kadagiti panagabuso iti tao ken panaglapped iti oposision iti politika.[9] Nagobra ti Kazakhstan a mangpadur-as iti ekonomiana, ken naipangpangruna iti dominate nga industriana iti hidrokarbon.[9]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ "Constitution of the Republic of Kazakhstan". zan.kz.
  2. ^ a b c Kazakhstan Naiyarkibo 2018-12-24 iti Wayback Machine. CIA World Factbook.
  3. ^ "Негізгі". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-04. Naala idi 14 Pebrero 2016.
  4. ^ a b c d "Kazakhstan". International Monetary Fund. Naala idi 28 Hunio 2014.
  5. ^ "Gini index". World Bank. Naala idi 21 Nobiembre 2015.
  6. ^ "2015 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2015. Naala idi 14 Disiembre 2015.
  7. ^ "Казахстан переходит на единый часовой пояс: что нужно знать". zakon.kz (iti Ruso). 2024-02-29.
  8. ^ "Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan (ASRK). 2005. Main Demographic Indicators". Stat.kz. Naala idi 1 Hunio 2010.
  9. ^ a b c Zarakhovich, Yuri (27 Septiembre 2006). "Kazakhstan Comes on Strong". Time. Naala idi 13 Disiembre 2015.
  10. ^ "Census2010". Stat.kz. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-10-12. Naala idi 1 Hunio 2010.

Adu pay a mabasbasa

[urnosen | urnosen ti taudan]
  • Alexandrov, Mikhail (1999). Uneasy Alliance: Relations Between Russia and Kazakhstan in the Post-Soviet Era, 1992–1997. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 0-313-30965-5.
  • Clammer, Paul; Kohn, Michael & Mayhew, Bradley (2004). Lonely Planet Guide: Central Asia. Oakland, CA: Lonely Planet. ISBN 1-86450-296-7.
  • Cummings, Sally (2002). Kazakhstan: Power and the Elite. London: Tauris. ISBN 1-86064-854-1.
  • Demko, George (1997). The Russian Colonization of Kazakhstan. New York: Routledge. ISBN 0-7007-0380-2.
  • Fergus, Michael & Jandosova, Janar (2003). Kazakhstan: Coming of Age. London: Stacey International. ISBN 1-900988-61-5.
  • George, Alexandra (2001). Journey into Kazakhstan: The True Face of the Nazarbayev Regime. Lanham: University Press of America. ISBN 0-7618-1964-9.
  • Martin, Virginia (2000). Law and Custom in the Steppe. Richmond: Curzon. ISBN 0-7007-1405-7.
  • Nazarbayev, Nursultan (2001). Epicenter of Peace. Hollis, NH: Puritan Press. ISBN 1-884186-13-0.
  • Nazpary, Joma (2002). Post-Soviet Chaos: Violence and Dispossession in Kazakhstan. London: Pluto Press. ISBN 0-7453-1503-8.
  • Olcott, Martha Brill (2002). Kazakhstan: Unfulfilled Promise. Washington, DC: Brookings Institution Press. ISBN 0-87003-189-9.
  • Rall, Ted (2006). Silk Road to Ruin: Is Central Asia the New Middle East?. New York: NBM. ISBN 1-56163-454-9.
  • Robbins, Christopher (2007). In Search of Kazakhstan: The Land That Disappeared. London: Profile Books. ISBN 978-1-86197-868-4.
  • Rosten, Keith (2005). Once in Kazakhstan: The Snow Leopard Emerges. New York: iUniverse. ISBN 0-595-32782-6.
  • Thubron, Colin (1994). The Lost Heart of Asia. New York: HarperCollins. ISBN 0-06-018226-1.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Kazakhstan iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Kazakhstan manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Nagsasabtan: 48°N 68°E / 48°N 68°E / 48; 68

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazakhstan&oldid=402082"