Aix-en-Provence

Aix-en-Provence
Aix-en-Provence
Komuna ti Pransia
	Ti Eskudo iti Aix-en-Provence
	Eskudo
	Aix-en-Provence Aix-en-Provence
	Nagsasabtan: 43°31′35″N 5°26′44″E / 43.526304°N 5.445429°ENagsasabtan: 43°31′35″N 5°26′44″E / 43.526304°N 5.445429°E
Pagilian	Pransia
Rehion	Provence-Alpes-Côte d'Azur
Departamento	Bouches-du-Rhône
Distrito	Aix-en-Provence
Interkomunalidad	Pays d'Aix
Gobierno
• Mayor (2008–2014)	Maryse Joissains-Masini (UMP)
Kalawa 1	186.08 km2 (71.85 sq mi)
Populasion (2008)2	142,743
• Densidad	770/km2 (2,000/sq mi)
Sona ti oras	UTC 1 (CET)
• Kalgaw (DST)	UTC 2 (CEST)
INSEE/Kodigo ti koreo	13001 /13100 wenno 13090
	1 Datos ti Rehistro ti Daga ti Pransia, a saan a mangiraman kadagiti danaw, alog, glasier > 1 km² (0.386 sq mi wenno 247 acre) ken dagiti estuario ti karayan. 2 Populasion nga awan ti mamindua a panagbilang: dagiti agtataeng kadagiti adu a komuna (kas dagiti estudiante ken dagiti militar) a naminsan laeng a naibilang. [urnosen iti Wikidata]

Ti Aix-en-Provence (Panangibalikas a Pranses: [ɛksɑ̃pʀovɑ̃s]; Probensal Ositano: Ais de Provença iti kadawyan a klasiko, wenno Ais de Prouvènço iti kadawyan a Mistralian, panangibalikas [ˈajz de pʀuˈvɛⁿsɔ]),^[1] wenno ti laeng Aix (panangibalikas: [ɛks]; "Ex", mediebal Ositano Aics), ket maysa a siudad a komuna idiay akin-abagatan a Pransia,nga adda ti 30 km (19 mi) ti amianan iti Marseille. Daytoy ket rehion iti Provence-Alpes-Côte d'Azur, idiay departamen to iti Bouches-du-Rhône, a daytoy ket maysa a subprepektura. Ti populasion ti Aix ket agarup a 143,000. Dagiti agtataeng ket natawtawaganda a kas dagiti Aixois wenno, ti saan a naamammoan unay a kas dagiti, Aquisextains.

Pakasaritaan

Ti Aix (Aquae Sextiae) ket nabangon idi 123 BC babaen ti Romano a konsul a ni Sextius Calvinus, nga isu ket nangited ti naganna kadagiti ubbogna, kalpasan ti panakadadael ti kaarrubana a Gallic nga oppidum idiay Entremont.^[2]^[3] Idi 102 BC ti kaarrubaanna ket lugar idi ti Gubat iti Aquae Sextiae idi dagiti Romano babaen ni Gaius Marius ket inabakna ti Cimbri ken dagiti Teutones, nga adda dagiti adu anagpakamatay kadagiti natiliw a babbabi, a naibagbaga kadagiti Romano a sarsarita iti Hermaniko a kinatured.^[4]

Idi maika-4 a siglo AD daytoy ket nagbalin a metropolis iti Narbonensis Secunda. Daytoy ket sainakupan dagiti Bisigodo idi 477. Iti simmaruno a siglo , ti ili ket inul-ulit a sinamsam babaen dagiti Pranko ken dagiti Lombard, ket sinakupan dagidi Saraseno idi 731 ken babaen ni Charles Martel idi 737. Ti Aix, idi las-ud ti Tengnga a Panawen ket isu idi ti kapitolio ti Provence, ken saan a nakabut ti mabalin a kinarang-ayna aginggan idi kalpasan ti maika-12 a siglo, nga idi, babaen dagiti kamara ti Aragon ken Anjou, daytoy ket nagbalian ng aartistiko a sentro ken tugaw ti panagadal.

Ti Aix ket naipan idiay balangat ti Pransia ken amin a pase ti Provence idi 1487, ken idi 1501 ni Luis XII ket nangibangon idiay ti parlamento iti Provence, a daytoy ket adda aginggana idi 1789. Idi maika-17 ken 18 a sigsiglo, ti ili ket tugaw idi ti Intendansia iti Provence.

Ti agdama nga arkeolohiko a panagkalkali idiay Ville des Tours, ti maysa a mediebal a suburbio iti Aix, ket nakakalida kadagiti tidda iti maysa a romano nga ampiteatro.^[5]

Dagiti nagibasaran

^ Nupay kasta, no adda ti preposision nga a ~ à 'to', dagiti porma ket as Ais ~ à-z-Ais [aˈzaj]
^ Encyclopædia Britannica Maikasangapulu ket maysa Edision, artikulo Aix.
^ « Histoire d'Aix » Naiyarkibo 2013-11-04 iti Wayback Machine, site de l'office du tourisme d'Aix-en-Provence.
^ cf Jerome, letra cxxiii, Kenni Ageruchia, 8, 409 A.D.
^ Théâtre antique d’Aquae Sextiae (iti Pranses)

Busquet, Raoul (1954). Histoire de la Provençade des origines à la révolution française. Editions Jeanne Lafitte. ISBN 2-86276-319-5.
Mangiraman daytoy nga artikulo iti teksto manipud iti pablaak a mabirukan itan iti dominio a publiko: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Aix". Encyclopædia Britannica (iti Ingles). Vol. 1 (Maika-11 nga ed.). Cambridge University Press. p. 447.
INSEE

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Aix-en-Provence iti Wikimedia Commons

[1] Nupay kasta, no adda ti preposision nga a ~ à 'to', dagiti porma ket as Ais ~ à-z-Ais [aˈzaj]

[2] Encyclopædia Britannica Maikasangapulu ket maysa Edision, artikulo Aix.

[3] « Histoire d'Aix » Naiyarkibo 2013-11-04 iti Wayback Machine, site de l'office du tourisme d'Aix-en-Provence.

[4] Jerome, letra cxxiii, Kenni Ageruchia, 8, 409 A.D.

[5] Théâtre antique d’Aquae Sextiae (iti Pranses)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]