-3">[3]), Լիբանանահայ բանաստեղծ, արձակագիր, գրաքննադատ, հրապարակախօս: Հայ, հետագային Նշան Փալանճեան, ճեմարանի հայագիտական նիւթերու երկարամեայ սիրուած ուսուցիչ։ «Ազդակ» օրաթերթի խմբագրապետ, եւ «Բագին» գրական պարբերաթերթի խմբագիրներէն մէկը։
Ծնած է Սիվրիհիսար։ Անքարայի մօտ հայաշատ գիւղ մը։ Այս բնակավայրը Օսմանեան կայսրութեան Անքարայի նահանգին մաս կը կազմէր, այժմ Էսքիշեհիր քաղաքի մէկ արուարձանն է։ Տարագրութենէն (կեանքին առաջին 4-5 տարիները) ետք՝ ընտանիքի մնացորդին հետ, կը վերադառնայ ծննդավայրը՝ Սիվրիհիսար, միջոց մը ետք վերստին լքելու համար զայն։[4]
Կ՚անցնին Դամասկոս։ Հոն կը յաճախէ Կաթողիկէ, Աւետարանական եւ Առաքելական վարժարաններ ի վերջոյ աւարտելով Դամասկոսի Հայոց ազգային վարժարանը 1928-ին։ Կ'անցնի Կիպրոս՝ Մելքոնեան վարժարան, ուր կը մնայ երկու տարեշրջան՝ աշակերտելով Յակոբ Օշականի։ 1930-ին առանց աւարտելու Մելքոնեան վարժարանը, Պէյրութ կու գայ եւ կ'աշակերտէ նորաբաց Շանթի Եւ Աղբալեանի հիմնած Հայ Ճեմարանին մէջ։ 1935-ին Ճեմարանի առաջին աւարտական սերունդի հետ կը ստանայ վկայականը։ Կը դասաւանդէ 3 տարի նոյն հաստատութեան մէջ։ 1938-ին կը մեկնի Պելճիքա, ուր երկու տարի կը հետեւի Պրիւքսէլի համալսարանի մանկավարժութեան եւ գրականութեան ճիւղերուն։
1940-ին Բ համաշխարհային պատերազմէն փախուստ տալով կը վերադառնայ Պէյրութ։ Դարձեալ ուսուցչութեան կը նուիրուի՝ դասաւանդելով Հայոց լեզու եւ գրականութիւն, մանկավարժութիւն եւ հոգեբանութիւն Նշան Փալանճեան ճեմարանին մէջ։ Դպրոցը, դասը, գիրքն ու գրականութիւնը կը դառնան Մուշեղ Իշխանի աշխարհը։ 1941-էն 1951 Պէյրութի «Ազդակ» -ի (օրաթերթ եւ շաբաթաթերթ) խմբագրապետն է։ Սիմոն Վրացեանի տնօրէնութեան ատեն (1951-1969) երկար տարիներ կը կատարէ նաեւ Փոխտնօրէնի պաշտօնը իր դասընկերոջ Գառնիկ Բանեանի հետ։ 1969-էն ետք մինչեւ մահ՝ 1990, Ճեմարանի եւ Համազգայինի Հայագիտական Հիմնարկէն ներս Մ. Իշխան կը պաշտօնավարէ իբր հայագիտական նիւթերու ուսուցիչ։
1974-էն 1975 տարիներու ընթացքին Համազգայինի Կեդրոնական Վարչութեան նախաձեռնութեամբ Լիբանանի, Սուրիոյ Եւ ԱՄՆ-ի մէջ տօնուեցաւ իր գրական գործնէութեան 40 ամեակի յոբելեանը։ 1988-ին ԱՄՆ միջազգային քոլեճը պատուոյ դոկտորի տիտղոս շնորհեց իրեն։
Աչքերը կը փակէ 12 3ունիս, 1990-ին եւ կ'արժանանայ ազգային յուղարկաւորութեան։ Մարմինը կ'ամփոփուի ՀՅԴ պանթէոնին մէջ։
Մուշեղ Իշխանի ստեղծագործութեան ներքին ազդակը տարագիր հայու պայքարն է ուծացման վտանգի դէմ՝ յանուն սեփական դիմագիծի պահպանման, ազգային եւ համամարդկային իտէալներու կենսագործման։ Անոր բանաստեղծութիւնները տոգորուած են նուրբ քնարականութեամբ, խոհականութեամբ՝ «Տուներու երգը»՝ (1936), «Հայաստան» (1946), «Կեանք ու երազ»՝ (1949), «Ոսկի աշուն»՝ (1963), «Տառապանք»՝ (1968) եւ այլ ժողովածուներ։ Թատերախաղերը կառուցման սկզբունքով եւ մտածողութեան որակով նոր են՝ արդիական, կ'արծարծեն ազգային, պատմական, հոգեբանական, ընկերային եւ բարոյաբանական հարցեր՝ «Մեռնիլը որքան դժուար է»՝ (1971), «Սառնարանէն ելած մարդը»՝ (1979), «Թատերախաղեր»՝ (1980)։ Թատերախաղերու հատորին մէջ գրած է զանազան նիւթերով երկեր, օրինակ՝ «Ցուցափեղկին աղջիկը», «Կիլիկիոյ արքան», «Մարդորսը», «Ժամադրութեան փոստալ», «Պարոյր Հայկազն եւ Մովսէս Խորենացի»։
Երեւանի մէջ բեմադրուած են «Կիլիկիոյ արքան» (1989, «Նորք» երիտասարդ թատրոն) եւ «Մեռնիլը որքան դժուար է» (1992, ՊՀԹ) թատերգութիւնները։ Արձակ գործերն են՝ «Հացի եւ լոյսի համար»՝ (1951), «Հացի եւ սիրոյ համար»՝ (1956), «Մնաս բարով մանկութիւն»՝ (1974) վէպերը, «Սպասում»՝ (1977), վիպակը։ Գրած է «Արդի հայ գրականութիւն» (հհ. 1-3, 1973-1975) աշխատութիւնը որ տարիներ շարունակ գործածուեցաւ իբր Հայերէնի դասագիրք Ճեմարանի մէջ։
Մ. Իշխան մաս կազմած է նաեւ «Բագին»-ի խմբագրական կազմին իւ միաժամանակ աշխատակցած ՀՅԴ մամուլին։
Հեղինակն է Ճեմարանի քայլերգին՝ «Մեր բոլորիս տուն ուխտավայր Ճեմարան…»
.svg){kind=small}
