Իրաքլիա Լիկիսթիս

Իրաքլիա Լիկիսթիս
Քաղաք
	Իրաքլիա Լիկիսթիս
	Ηράκλεια Λυγκηστίς
	Իրաքլիա Լիկիսթիս
Երկիր	Հիւսիսային Մակեդոնիա
Հիմնադրուած է՝	Ք․Ա․4րդ դար

Իրաքլիա Լիկիսթիս (հին յուն․՝ Ἡράκλεια Λυγκηστίς, լատին․՝Heraclea Lyncestis, մակեդոներէն՝ Хераклеја Линкестис)․ Մակեդոնիոյ հին յունական քաղաք։ Անոր աւերակները կը գտնուին Պիթոլա քաղաքէն 2 քլ․ հարաւ (Հիւսիսային Մակեդոնիա)։ Հիմնուած է Ք․Ա․ 4րդ դարու կէսերուն, Մակեդոնիոյ թագաւոր Փիլիպոս Բ․ Մակեդոնացիին կողմէն, երբ ան արդէն գրաւուած էր ամբողջ շրջանը եւ զայն միաւորած իր Մակեդոնիոյ թագաւորութեան։ Իր հիմնումէն 2 դար ետք կը կառավարուի հռոմէացիներուն կողմէ։

Անուանում

Քաղաքը անունը առած է ի պատիւ յունական դիցաբանութեան հերոսներէն Իրաքլիսին (Հերակլես)։ Փիլիպոս այդ անունը կու տայ, որովհետեւ ինքզինքը կը սեպէր Իրաքլիդի, այսինքն կիսաստուած Իրաքլիսին սերունդէն։ Իսկ Լիկիսթիս անունը յառաջ եկած է հին թագաւորութեան անունէն, զոր Ֆիլիպոս գրաւեց եւ ուր քաղաքը կառուցեց։

Տեղեկութիւններ

Իրաքլիա Հելլենականութեան Դարաշրջանին կարեւոր ռազմական դիրք ունեցած է, որովհետեւ արեւմուտքէն սահմանածայրն էր Մակեդոնիոյ եւ Իբիրոսին, իսկ հիւսիսէն Բէոնիանին։ Ք․Ա․ 148-ին, երբ հռոմէացիները Մակեդոնիան հռոմէական նահանգի կը դարձնեն, Իրաքլիա կը շարունակէ բարգաւաճիլ, շնորհիւ Էղնանտիա ճամբուն՝ շրջանին հռոմէական գլխաւոր ճամբան որ քաղաքին մօտէն կ՛անցնէր։

Կատարուած պեղումներ Հռոմէական ժամանակաշրջանէն յայտնաբերած են ուխտի յուշարձաններ, գաւիթ մը, թերմես (բաղնիքներ), թատրոն մը եւ պարիսպներ։

Պատմական ակնարկ

Հռոմէական շրջան

Հռոմէական բռնատիրութեան շրջանին Իրաքլիա կ՛անուանուի Իրաքլիա Բելաղոնիա։ Ադրիանոս կայսրին ժամանակ կառուցուած են թատրոնը եւ բազմաթիւ շէնքեր։ 1931-ին ոսկրէ տոմսակ մը կը յայտնաբերուի 14րդ շարքին (թատրոնը ունեցած է 20 շարքեր) համար եւ թատրոնին գոյութեան հնագոյն փաստն է։ Ինք թատրոնը կը յայտնաբերուի 1968-ին եւ ունեցած է կենդանիներու երեք վանդակ ու արեւմտեան մասին փապուղի մը։ Թատրոնը չ՛օգտագործուիր Դ․ դարավերջերէն, երբ քրիստոնէական կրօնի ծաւալումին պատճառով Հռոմէական Կայսրութեան տարածքին մենամարտերը կ՛արգիլուին, ինչպէս նաեւ՝ հեթանոսական ծեսէրն ու կոչունքները։

Բիւզանդական ժամանակաշրջան

Վաղ բիւզանդական ժամանակաշրջանին՝ Դ․ - Զ․ դարեր, Իրաքլիա եպիսկոպոսական կեդրոն կը դառնայ։ Այդ շրջանէն յայտնաբերուած են քիչ թիւով աւերակներ, ինչպէս օրինակ՝ եպիսկոպոսական բնակարանին եւ մայր եկեղեցուոյ աւերակներ։ Մայր եկեղեցուոյ կեդրոնական սրահը պատուած եղած է բուսական եւ պատկերացումներու հարուստ խճանկարներով։ Քաղաքը յաջորդաբար կը կողոպտեն ու կը քանդեն արեւելեան գոթացիները 472-ին եւ 479-ին։ Սակայն բնակիչները զայն կը վերակառուցեն Ե․ դարավերջին։ Իսկ 518-ին պատահած երկրաշարժէն ետք, անոնք աստիճանաբար քաղաքը կը լքեն։ Վերջին դրամը 585-ին շրջագայած է։ Ը․ դարուն, հիւսիսէն սլաւ Դրաղուվիթես ցեղը Աւարներէն փախչելով հոն կը հաստատուի։ Ուրիշ սլաւ ցեղեր Զ․ դարավերջին շրջանը կ՛արշաւեն։

Պատկերասրահ

Իրաքլիա Լիկիսթիս հնավայրը

^[1] ^[2] ^[3] ^[4] ^[5]

Ծանօթագրութիւններ

[1] Սլաւներուն արշաւանքը, Ֆլորին Քուրէա, Քամպրիճ համալսարան, 2001, էջ 134(անգլերէն)

[2] Թիթոս Լիվիոս․ Հռոմին գրաւումները, գիրք Ա․-Գ․Ab Urbe Condita, xxxiv. 12 . xxvi. 25, xxxi(յունարէն)

[3] Բոլիվիոս - 208․ պատմութիւններ 1, 1, 1-6 Սթեֆանոբուլոս, Ցիցիրիդիս, Անծուլի եւ Քրիղելի(յունարէն)

[4] Շարժուն բնավայրեր, քաղաքականութիւն եւ բարոյականութիւն․ Յունաստանի մէջ հռոմէական պատերազմներու ուսումնասիրութիւն՝ Ք․Ա․200- Ք․ա․168(անգլերէն)

[5] Մակեդոնիոյ պատմութիւն, հատոր 1․ պատմական աշխարհագրութիւն եւ նախապատմութիւն․ Օքսֆորդ համալսարան, Համոնտ, ՆՃԼ, 1972(անգլերէն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]